ANALYSE - De staatssecretaris doet net alsof hij het verschil tussen vraag en aanbod niet kent en probeert zo de onvrijwillige werkloosheid nog wat verder op te drijven.
‘Wiebes bereid in te leveren op aantal extra banen in Belastingplan’, kopte nu.nl gisteravond:
In de zoektocht naar draagvlak voor het Belastingplan voor volgend jaar, is staatssecretaris Eric Wiebes (Financiën) bereid met minder banen genoegen te nemen dan het kabinet aanvankelijk voor ogen had.
Groei van de werkgelegenheid blijft echter een randvoorwaarde, zei Wiebes woensdag tijdens een debat in de Tweede Kamer. [….]
Het plan van de SGP om dat verschil te verkleinen ten koste van tweeverdieners, gaat Wiebes te ver. Het plan, ook ondertekend door ChristenUnie en SP, kost te veel banen, zei de staatssecretaris. “Het aantal banen is niet heilig, maar op nul uitkomen is niet te omarmen.”
Werkgelegenheid ≠ banen
Nu is er inderdaad een berekening van het CPB die stelt dat de plannen van SGP, CU en SP tot minder werkgelegenheid leiden. Maar werkgelegenheid is niet per se hetzelfde als het aantal beschikbare banen. ‘Werkgelegenheid’ kan bijvoorbeeld ook worden begrepen als het totale aantal werkzame personen.
Afhankelijk van de precieze definitie, kan de werkgelegenheid dus afnemen zonder dat het aantal beschikbare banen afneemt, bijvoorbeeld als mensen er vrijwillig voor kiezen om niet of minder te gaan werken.
Arbeidsaanbod is wat anders dan arbeidsvraag
Als we nu kijken naar de doorberekening van het CPB, zien we dat het onderliggende model de labour supply beschrijft in relatie tot fiscale prikkels. Het model laat de vraag naar arbeid zelfs expliciet buiten beschouwing (zie pp. 48-9).
Het door het CPB gebruikte model zegt dus, in tegenstelling tot wat Wiebes suggereert, helemaal niets over enige toe- dan wel afname van banen als gevolg van de plannen van SGP, CU en SP.
CPB: Overdraagbare heffingskorting leidt tot lager arbeidsaanbod
SGP, CU en SP hebben voorgesteld eenverdienersgezinnen tegemoet komen door de overdraagbare heffingskorting te verhogen. Dit betekent dat de niet of weinig werkende partner een groter deel van de algemene heffingskorting kan overdragen aan de werkende (en dus belastingbetalende) partner.
Hierdoor komt de belastingkorting voor gezinnen met één (hoofd)kostwinner weer dichter in de buurt van de korting waar tweeverdieners van profiteren. Zodoende heeft het niet-werken van één partner minder negatieve gevolgen voor het gezinsinkomen. Het CPB meent dat hierdoor het aanbod van arbeid zal afnemen.
Kortom: meer mensen zullen volgens het CPB ervoor kiezen om niet te werken, maar dat wil uiteraard nog niet zeggen dat de vraag naar arbeid (het aantal banen) afneemt.
Staatssecretaris Wiebes pretendeert echter dat dit wel degelijk het geval is en speelt daarmee onterecht in op de (begrijpelijke) angst voor onvrijwillige werkloosheid die onder kiezers leeft.
Verschuiving op de arbeidsmarkt
Sterker nog: doordat de vrijwillige werkloosheid toeneemt, zonder een corresponderende afname in de arbeidsvraag, zal door het plan van de SGP, CU en SP de onvrijwillige werkloosheid juist kunnen afnemen!
Weliswaar beweerde het CPB dat de werkgelegenheid door de plannen van SGP, CU en SP licht zou krimpen, maar de vraag is of dat klopt. In het model dat de onderzoekers gebruikten om de plannen door te rekenen, wordt er immers vanuit gegaan dat mensen altijd over de vrijheid beschikken om te kunnen bepalen hoeveel zij werken. Deze tekortkoming wordt overigens ook expliciet erkend (p. 48):
We assume that individuals are free to choose whether or not to participate, and how many hours or days to work per week. […] we use data for the period 2006-2009. Since then, unemployment has gone up considerably in the Netherlands and involuntary unemployment might be an issue at this point in time.
Op het moment dat mensen zich vrijwillig van de arbeidsmarkt terugtrekken, zo kun je in de huidige omstandigheden redelijkerwijs verwachten, ontstaat er dus wel degelijk ruimte voor mensen die onvrijwillig werkloos zijn.
Conclusie
Staatssecretaris Wiebes gaat met zijn uitspraken dus op twee manieren de mist in.
Ten eerste pretendeert hij het verschil tussen aanbod van arbeid en de vraag naar arbeid niet te snappen. Op deze manier boezemt hij mensen angst in voor een banenverlies dat niet zal optreden. Bij een huidig werkloosheidspercentage van 6,9% ligt het immers bepaald niet voor de hand dat een lichte daling in het arbeidsaanbod tot minder vervulde banen leidt.
Ten tweede heeft het ontmoedigen van vrijwillige werkloosheid door Wiebes uiteraard invloed op het percentage onvrijwillige werkloosheid. Dat blijft daardoor hoger dan het zou hoeven zijn.
De grote ironie van dit alles is dat Wiebes angst voor banenverlies gebruikt om een voorstel van de oppositie te saboteren dat de onvrijwillige werkloosheid juist zou kunnen verminderen.
Daar moet je bijna wel VVD’er voor zijn.
En dan nog dit…
De vaderlandse pers gaat uiteraard kritiekloos mee met het leugenachtige frame van de staatssecretaris.
Het plan van de SGP om eenverdieners in het Belastingplan tegemoet te komen met een belastingvoordeel, kost op termijn 42.000 banen, zo berekent het Centraal Planbureau (CPB).
Er ging definitief een streep door toen het Centraal Planbureau meldde dat de maatregel rond 42.000 banen zou kosten.
NRC:
Het bezwaar van Wiebes op dit plan is dat het mogelijk evenveel banen zal gaan kosten als men beoogt te creëren met lastenverlichting van 5 miljard.
Dat de ‘Christelijke 3’ weer in beeld kwam, was het resultaat van opmerkelijk constructief meedenken van Wiebes. Dat deed de staatssecretaris wel pas nadat de C3 de eis had laten vallen dat tweeverdieners erop achteruit moeten gaan. Dat kost een voor Wiebes onaanvaardbaar groot aantal banen.
Fijne waakhonden van de democratie…
Reacties (28)
Een mooie uitwerking van de discussie in het café van gisteren. Dank daarvoor.
Ik heb het me ook een paar keer afgevraagd waarom het aanbod aan arbeid zo makkelijk wordt verwisseld met de vraag ernaar. Naast ‘leugen en bedrog’ is er nog een verklaring: de aanname dat op lange termijn zijn vraag en aanbod namelijk in evenwicht, waardoor een toename van het aanbod met 42.000 altijd op de lange termijn ook een toename van het aantal arbeidsplaatsen met 42.000 betekent. Het is maar de vraag of deze aanname zo één op één gesteld kan worden.
Wat betreft de kritiekloze pers: ja, dit is een probleem, maar zelfs een nadere bestudering van de definitielijst van het CPB is dus óf al te moeilijk van stof voor de journalisten, óf kost te veel tijd/moeite.
Tegelijkertijd doet het CPB voorkomen in hun persberichten en het ontbreken van zichtbare tegengeluiden in de pers alsof ze alwetend zijn. Je kan wel disclaimers gaan zitten verzamelen, maar ik vind dat we het CPB, dat zich met haar modellen als een conservatief economisch ideologisch instituut opstelt, onderdeel is van het probleem.
Kritiekloze pers, kritiekloze politici, zou het iets te maken kunnen hebben met kritiekloze kiezers?
Dank, het CPB geeft dus inderdaad wel de mitsen en maren bij hun model aan. Het zijn de politici en journalisten die ze verzwijgen. Ik vraag me af of een toename van beta geschoolden in die beroepsgroepen daar verbetering in kan brengen?
@2 Volgens de economische theorie: Bij een groter aanbod (van arbeid) daalt de prijs (van arbeid), daardoor ontstaat er meer vraag (naar arbeid). Of als de prijs onder de kostprijs daalt, dan kan het product niet meer gemaakt worden, waardoor het aanbod daalt. Bij arbeid betekent dat cru gezegd: Laat ze dood gaan van de honger.
Waarschijnlijk de natte droom van VVD-ers, scheelt ook een heleboel kosten aan sociale zekerheid, maar ik hoop dat we een beschaafdere samenleving kunnen hebben.
@4:
Die mitsen en maren staan overigens niet in de doorberekening van de plannen van SGP, CU en SP. Daarvoor moet je toch echt wat dieper graven.
De enige reden dat ik dat deed, is omdat het prima facie onzinnig is om te veronderstellen dat wanneer thuiszitten fiscaal aantrekkelijker wordt, ook direct de vraag naar arbeid zal afnemen.
Kritisch nadenken is genoeg. Daarvoor hoef je zeker geen bèta te zijn (ben ik ook niet).
Inderdaad: schaf het minimumloon af en zet alle uitkeringen op nul en volgens het CPB heb je dan in een wip volledige werkgelegenheid gecreëerd.
@4: daalt de prijs (van arbeid), daardoor ontstaat er meer vraag (naar arbeid)
Dat is toch ook wel weer wat kort door de bocht: vraag naar arbeid komt er pas bij een stijging van afnemers van productie (goederen, diensten, whatever). Simpelweg de arbeid opschroeven heeft weinig zin.
@5 Bedankt dat je me er op wijst dat mijn eigen opleiding niet de oplossing is voor alle problemen in de wereld, daar mag ik best wat kritischer op zijn.
Blijft de vraag hoe “we” een bevolking krijgen die kritisch nadenkt, als het voor “the powers that be” aantrekkelijker is dan wel lijkt om een kritiekloze massa te hebben.
Meer ruimte om er geen betaalde baan op na te hoeven houden betekent overigens ook meer ruimte voor vrijwilligerswerk in wijk, straat, dorpshuis of raadszaal, meer ruimte voor mantelzorg en minder schooluitval – als het om opvang en ‘opjagen’ van pubers gaat bijvoorbeeld. Voorwaar een interessant neveneffect, dat trouwens best berekend kan worden.
Ook het frame ‘aanrechtsubsidie’ staat me enorm tegen. Er zijn vandaag de dag veel partners zonder werk die zich een slag in de rondte solliciteren. Na het einde van hun WW zijn ze dan voor de politiek tot aanrechtsloof verworden. De linkse partijen realiseren zich dat onvoldoende. Die denken nog steeds dat het een Veluws stokpaardje is.
En ook vandaag gaat de mainstream media verder met de leugenachtige frames: http://nos.nl/artikel/2068626-christelijk-belastingplan-kost-banen-coalitie-vergadert-verder.html
@9
Van de website van de SGP:
Op die site ook wat rekenvoorbeelden, die bijvoorbeeld laten zien dat bij een inkomen van 40 duizend euro een alleenverdiener ruim 8000 euro netto minder per jaar in het handje overhoudt dan twee tweeverdieners die elk 20 duizend euro verdienen. Dat gaat toch wel om heel forse bedragen.
Overigens nam de Eerste Kamer onlangs een SGP-motie aan die de regering oproept met voorstellen te komen om een eind te maken aan de oneerlijke fiscale behandeling van eenverdieners ten opzichte van tweeverdieners. Ben benieuwd wat het kabinet daar mee gaat doen.
@11: “Terwijl een collega in de Kamer inschatte dat 100 procent van de SGP’ers eenverdiener zou zijn, blijkt dat slechts 20 procent te zijn.”
Ook een beetje domme collega dan. Dat zou betekenen dat alle vrouwen en inwonende kinderen van SGP-stemmende eenverdieners op andere partijen stemmen.
Waarom wordt alleen Wiebes gepakt?
Het is toch bij elke doorrekening van verkiezingsprogramma’s raak als het cpb zijn modellen los laat op die programma’s. De VVD en D66 spinnen er garen bij. Er is geen verschil in denkkracht tussen het CPB en de oude CPN.
CPB: lagere lonen en/of lagere belastingen -> meer werkgelegenheid.
CPN in op hun boot in de Amsterdamse grachten in verkiezingstijd: hogere lonen en lagere prijzen.
Super dat jij dit uitzoekt Jeroen, maar ik vind vooral het CPB hierin verwijtbaar.
In de notitie heeft men het over een afname van de werkgelegenheid met 42000.
Dat klinkt mij in de oren als “minder banen.”
Nou staat er eerder wel dat hun analyse de langetermijneffecten laat zien, maar welke argeloze lezer maakt zelf de denksprong “ja, maar dat komt doordat op termijn aanbod en vraag in evenwicht moeten zijn, dus werkgelegenheid volgt op termijn het aanbod.”?
Wiebes krijgt dat getal en gaat niet verder zitten graven (want als je als stas elk getal moet gaan zitten checken dat je aangeleverd krijgt, succes….) en dat geldt voor de kamerleden en journo’s ook.
Die denken allemaal: het CPB heeft het berekend dus het is waar.
En op zich is het goed als je een instituut hebt dat iedereen als betrouwbaar ziet. Scheelt je een boel fact free politics.
Het wordt alleen lastig als je als instituut het mechanisme waarlangs die werkgelegenheid afneemt en de achterliggende aannames niet helder vertelt. Dan was inderdaad meteen duideljk geweest dat je die uitkomst niet zo had mogen interpreteren.
“Maar liefst 96 procent van de eenverdieners stemt geen SGP”
Maar liefst 99% van de bevolking stemt niet op de SGP.
Die hele werkgelegenheidsstatistiek is overigens een klerezooi.
Werkeloos is een ieder tussen zeg 25 jaar en 67 jaar die niet werkt. Het 12 uur criterium is daarbij irrelevant en onzinnig. Of je het behaagt om werk te zoeken maakt ook niet uit.
Ben je tussen de 25 en 66/67 dan geldt als je niet minstens 32 uur per week werkt dat je werkeloos bent voor het verschil tussen 32 uur en het aantal uren dat je wel werkt. Conjunctuur wordt ineens irrelevant, of je te lui bent om werk te zoeken ook. Alleen werkelijk arbeidsongeschikt (%) en langdurig ziek kan worden afgetrokken van die capaciteit. Veel zzp’ers met onderbezetting zijn ook ineens ten dele werkeloos. Zien de cijfers er ineens een stuk beroerder uit maar dat kan de politiek natuurlijk niet gebruiken. Het kost flink wat meer werk om die cijfertjes boven tafel te krijgen, maar dan heb je ook wat, waar je beleid op kan voeren en de minister op kan afrekenen. Als het UWV het geld van die radioreclames daar nu eens aan zou besteden?
Ergens vind ik het wel apart dat juist de SGP het opneemt voor de eenverdieners. Het is begrijpelijk vanuit het standpunt dat weduwes, wezen en ouderen van dagen ondersteund moeten worden, maar weduwes zijn echter maar een klein onderdeel van de eenverdieners. De SGPers zijn meestal niet te dom om de gevolgen van financieel beleid in te zien. In dit geval is dat dan: als de val van het inkomen kleiner wordt van een tweeverdieners- naar een eenverdienershuishouden, dan is er bij een slecht huwelijk minder animo om bij elkaar te blijven. Het zou voor de SGPers een gotspe zijn om te weten dat ze echtscheiding op die manier ‘aanmoedigen’.
@16: Dus iedereen die daar fysiek toe in staat is tussen de 25 en 66 moet van jou minimaal 32 uur per week betaald werk doen? En de overheid moet daar voor zorgen?
Als mensen minder of niet willen werken, en ze kunnen zelf in hun levensonderhoud voorzien, dan zie ik niet in wat daar dan het probleem van is.
Niet zo gek dat jouw definitie van werkloosheid het niet gehaald heeft.
@17: lang niet alle 1-verdieners zijn alleenstaanden.
Sommige hebben een toegewijde echtgenote die zorgt dat ’s avonds het eten klaarstaat en de kinderen schone kleren aan hebben.
Zulke echtgenotes kunnen een stuk armer worden van een scheiding.
@19 Hmm, dat is dan ook weer waar, eenverdieners zijn ook de mannen die aan het hoofd van een huishouden staan, terwijl moeder de vrouw vruchtbaar en toegewijd voor het gezin zorgt.
@18: wie zei dat de overheid daar voor moet zorgen.? Als de werkgelegenheid stijgt heeft de politiek het gedaan en als hij daalt zit de conjunctuur tegen.
Het aantal mensen dat zonder te werken van zijn geld kan leven is niet zo gek groot. Daar worden die statistieken niet door vertroebelt, wel door het 12 uur criterium en al die oudere werklozen die het zoeken naar een baan maar hebben opgegeven. Door de twee verdieners zijn de huizenprijzen de pan uitgerezen en moet je wel met zijn tweeën werken om de 100% hypotheek te kunnen betalen of er voor te zorgen dat je huis weer boven water komt.
@Letaupe
Jouw 32 uur is even willekeurig als die twaalf uur (oh, parttimers tellen niet meer mee?). Voor de rest beschrijf je de verhouding beroepsgeschikte bevolking vs werkzame beroepsbevolking, cijfers daarover zijn gewoon beschikbaar en opvraagbaar bij het CBS. Jouw definitie mag je best aanhouden, maar zegt niets over de arbeidsmarkt, de definities van het CPB en het CBS wel. Aan jouw definitie heb je dus minder.
@14: Het CPB doet volgens mij geen moeite om misverstanden te verhelpen.
Een paar jaar geleden schreef het CPB dat meer bezuinigd moest worden, omdat in de toekomst de belastingen verlaagd zouden worden.
Marcel van Dam vond dat het CPB daarover geen voorspelling kon doen, maar het CPB wilde dat niet toegeven.
@22: Graag een linkje naar CBS Statline, waarui die informatie blijkt.
Om de cijfers te vinden moet je naar buitenlands onderzoek:
http://www.economie.nl/sites/default/files/697-698_ESB4648_verkooyen.pdf
Werkelozen zijn “personen zonder betaald werk, die recent naar werk hebben gezocht en daarvoor direct beschikbaar zijn”. De beroepsbevolking zijn “personen die betaald werk hebben”. Een schamele 12 uren job is dan voldoende om te kwalificeren als werkzaam. Niet beroepsbevolking zijn “personen zonder betaald werk die niet recent naar werk hebben gezocht of daarvoor niet direct beschikbaar zijn”. Van zzp’ers toch zo’n miljoen weten we nauwelijk iets.
De definities zijn zo gekozen dat het begrip werkeloze een nietszeggend containerbegrip geworden is , wat natuurlijk uitstekend uitkomt als je minister van Sociale Zaken bent en geen arbeidsmarktbeleid kan voeren.
@21: Jij schrijft:
“het kost flink wat meer werk om die cijfertjes boven tafel te krijgen, maar dan heb je ook wat, waar je beleid op kan voeren en de minister op kan afrekenen.”
Jij wit de minister afrekenen op jouw definitie van werkloosheid. Hiermee impliceer je dat die minister de werkloosheid volgens jou definitie moet terugdringen, en dus dat de overheid ervoor moet zorgen dat iedereen tussen de 25 en 67 die fysiek kan werken, minimaal 32 uur per week moet werken.
Als je partner een goed betaalde baan heeft, kan 12 uur werk per week prima zijn. In de praktijk zorgt elke definitie voor ruis. De huidige definitie mist een boel verborgen werkloosheid, maar jouw definitie includeert een hoop mensen die helemaal niet willen en moeten werken. Daar schiet je dus niets mee op.
@24 Probeer het nog een keer. De site van het CBS is gebruiksvriendelijk genoeg, mij lukte het om de gegevens in één keer te vinden.
En nogmaals, die 32 uur zijn net zo willekeurig als die 12 uur. (Als je dat al erg vindt, dan zul je huiveren bij de definities van werkloosheid die internationale organisaties gebruiken, zoals het OESO). De meeste cijfers die jij wilt, zijn gewoon beschikbaar, ik ga je niet aan het handje vasthouden omdat je vrijwillig digibeet bent. Het zou misschien helpen als je niet zoekt naar werkeloosheid (wat op zichzelf al niet de goede term is, dat is werkloosheid), maar zoekt naar ‘beroepsbevolking’. Onder andere kom je dan tegen dat jouw aangehaalde definitie (in #24) van beroepsbevolking niet klopt. Dat is namelijk de definitie van de werkzame beroepsbevolking. Onder beroepsbevolking vallen namelijk ook die, die niet betaald zijn, maar wel op zoek.
@25: Het kan anders echt geen kwaad om arbeidsparticipatie wat anders te berekenen dan nu gedaan wordt (met werkloosheidscijfers die een heel groot deel van de werkloosheid niet rapporteren). Wat mij betreft wordt er helemaal niet meer met de term werkloosheid gewerkt, maar in plaats daarvan met de arbeidsparticipatie tussen 25 en 67, uitgedrukt in fte/aantal personen in die leeftijdscategorie (waarbij 38 uur/week voor 1 fte staat, zolang we vinden dat 38 uur een werkweek is). Daar kun je prima regeringen op afrekenen zonder “dat de overheid ervoor moet zorgen dat iedereen tussen de 25 en 67 die fysiek kan werken, minimaal 32 uur per week moet werken”; het criterium hoeft immers niet 1 te zijn.
@27 Maar waarom zou je dat doen?
En wat bedoel je met die ongerapporteerde werkloosheid? Sappelen tussen de 12 en 32/38 uur, of de mensen die uit de werkloze bevolking naar de niet-beroepsbevolking migreren. Overigens lijkt fte mij niet de goede maatstaf, de definitie van een fte kan nog wel eens veranderen, gewoon uren nemen.