Vorige week dinsdag stemde de Tweede Kamer over de amendementen ingediend bij de ‘spreidingswet’. Officieel: Wet gemeentelijke taak mogelijk maken asielopvangvoorzieningen. Het ging uiteindelijk om 15 amendementen, waarvan er slechts drie zijn aangenomen.
Morgen wordt er gestemd over de wet zelf. Omdat een voor de SP belangrijk amendement is aangenomen (103 stemmen voor, 45 tegen), zal deze partij voor de wet stemmen. Dat betekent dat de Tweede Kamer de wet zal aannemen.
Het SP-amendement regelt dat de verdeling van asielzoekers over de gemeenten wordt gebaseerd op het aantal inwoners van de betreffende gemeente en op de meeste recente Sociaaleconomische status – Welvaart, Opleiding en Arbeidsscore (SES-WOA-score) op gemeenteniveau.
Met de SES-WOA-score brengt het CBS de onderlinge samenhang tussen financiële welvaart, het opleidingsniveau en het recent arbeidsverleden van particuliere huishoudens in klaart. Voor elke gemeente, wijk en buurt is een gecombineerde score berekend op basis van gegevens over elk huishouden.
Het SP-amendement sluit aan bij wat wij vorig jaar schreven over opvang naar aantal inwoners per gemeente en opvang naar vermogen. Het amendement geeft aanleiding nog eens naar de cijfers te kijken. Hoe zien die er uit als het amendement praktijk wordt?
Verschil tussen arme en rijke gemeenten blijft aanzienlijk
We begonnen met het onderzoek van EenVandaag, die concludeerde:
De armste 25 procent namen 11.000 vluchtelingen op, de 25 procent rijksten namen 3.300 vluchtelingen op
Dat ging over het jaar 2015, toen de vluchtelingen uit Syrië voor een grote toename zorgden.
We keken in april 2022 of er iets was veranderd. Slechts 81 van de 345 gemeenten hadden een of andere vorm van asielopvang en nog steeds deden de armste gemeenten het meest:
De armste 25 procent nemen 9.668 vluchtelingen op, de 25 procent rijksten nemen 215 vluchtelingen op
Naar aanleiding van het amendement opnieuw een kijkje genomen in de locatiezoeker van het COA. Er is enige vooruitgang te bespeuren: 112 van de 342 gemeenten hebben nu een COA-locatie.
Tabel 1
De verschillen tussen armere en rijker gemeenten blijven aanzienlijk. In onderstaande tabel staan de eerdere bevindingen en de huidige situatie. Bij dat laatste eerst de uitkomsten als er alleen naar inwoneraantal per gemeente wordt gekeken. Vervolgens als er alleen naar SES-WOA score wordt gekeken.
In de laatste regel de uitkomst als alle 342 gemeenten een aantal asielzoekers opnemen in omvang van 0,29% van het aantal inwoners. Dat percentage is gebaseerd op het aantal mensen dat nu in COA-locaties zit (51.599), gedeeld door het aantal inwoners van heel Nederland (17.811.291).
Tabel 2
Zelfs als we de 0,29% norm loslaten op alle gemeenten, 50-50 verdeeld in armere en rijkere gemeenten, zouden de armere gemeenten meer asielzoekers opvangen. Maar wel minder dan in de andere varianten.
Tabel 3
*) armste is hier: gemeenten met de meeste inwoners; rijkste = met minste inwoners
**) armste = gemeenten met laagste score; rijkste = met hoogste score
Spreidingswet goed voor gemeenten die al veel doen
Amsterdam (905.234 inwoners op 31-12-2022 en positie 268 op de SES-WOA score) zou wel wat minder mensen opvangen: Nu 3.500, bij de 0,29% norm 2.658.
Heerlen (86.874 inwoners en laagste SES-WOA score vangt nu 380 asielzoekers op. Bij de 0,29% norm worden dat er 342. Rozendaal, een van de kleinste gemeenten met 1.745 inwoners en hoogste SES-WOA score, zal van de nul af moeten en vijf asielzoekers opvangen.
Op grond van tabel 3 kan voorzichtig geconcludeerd worden dat de wet tot enige verbetering in de verhouding tussen armere en rijkere gemeenten kan leiden. Daarbij hoeven de kleinere gemeenten niet te vrezen overspoeld te worden door asielzoekers. Als de 0,29% norm sleutel tot verdeling zou worden, dan zal in 54% van alle gemeenten minder dan 100 asielzoekers opgevangen gaan worden.
Morgen wordt de wet in stemming gebracht. D66, CDA, PvdA, SP, GroenLinks, PvdD, ChristenUnie, DENK, Volt en BIJ1 zullen voorstemmen. Waarmee de wet, het genoemde amendement incluis, met 80 stemmen voor en 69 tegen worden aangenomen.
De VVD gaat tegen de wet van haar eigen staatssecretaris stemmen. In demissionaire toestand zal dat geen consequenties voor hem hebben. Zijn partij heeft immers het kabinet laten vallen om hier de handen voor vrij te hebben.
In de Eerste Kamer maakt de wet aanzienlijk minder kans. Alleen als de fracties van 50PLUS en OPNL (elk 1 stem) voor stemmen zou daar de wet met 38 stemmen voor en 37 tegen aangenomen kunnen worden.
Reacties (2)
Het is toch beschamend dat onder regiem van de VVD een enorme scheefgroei/tweedeling kan ontstaan op het gebied van asielopvang en dan nog bij de oplossing hiervan tegen stemt.
Stemmen op de VVD is inmiddels stemmen op een asociale partij geworden.
Toch mild hilarisch dat de luid applaudisserende rijke vvd gemeentes deze zomer bij hun gewenste crisis om asielopvang nu mogelijk met een wet te maken krijgen die nog net iets meer in hun nadeel uitpakt.