SlimmerIQen gevraagd/gewenst!

COLUMN - Binnenkort kunnen we ons gaan verwonderen over hoe geweldig het is om als kind een IQ te hebben van meer dan 130. We kunnen gaan zien hoe jonge slimmeriken de meest ingewikkelde sommen en getallenreeksen weten op te lossen en de meest complexe vraagstukken tot een goed einde weten te brengen. Zo’n vijftien geselecteerde ‘Einsteintjes in de dop’ mogen namelijk met elkaar de strijd aangaan om de prestigieuze titel van ‘Slimste Kind Van Nederland.’ Na het zien van het promotie-optreden van presentator Peter van der Vorst in het programma ‘RTL Late Night’, plaats ik echter mijn vraagtekens bij het pedagogische aspect en de invloed van het programma ‘SlimmerIQen’ op de kinderen die deze kijkcijferhit zullen (moeten) ondergaan.

Zo is in een promofilmpje van de Amerikaanse versie van het slimmerikenprogramma te zien, dat de deelnemertjes op een onverantwoorde en haast slaafse manier worden klaargestoomd voor de ‘battles’ op tv. Alles wordt eraan gedaan om zo slim mogelijk voor de dag te komen, met het oog op de winst van het programma. Zo zien we rennende, schreeuwende en nog net niet schuimbekkende ouders in beeld die, gewapend met stopwatches, hun kind ‘aanmoedigen’ om zo snel mogelijk antwoord te geven op vragen en kwesties die ‘onkinds’ zijn. Worden scheikundige periodieke elementen er bijna letterlijk ingeramd en moeten ze zo snel mogelijk schaken, onder luid gejoel van pa en/of ma. Het heeft iets weg van een bootcamp, waarin ouders in hun gedrevenheid de ouderlijke taak verwisselen voor die van ‘drill instructor.’ Er zal immers gepresteerd moeten worden, totdat ze er, vaak letterlijk, bij neervallen. Opgeven is geen optie. Want is het niet zo dat hoogbegaafde kinderen barsten van de energie, extreme vastbijtertjes zijn en in hun perfectionisme niet van opgeven weten?

Het maakt maar weer eens pijnlijk duidelijk dat sommige ouders tot veel in staat kunnen zijn wanneer het om de eer en aanzien van hun kinderen én zichzelf gaat. Kinderen lijken een luxe-artikel te zijn geworden om mee te kunnen pronken. Een statussymbool dat veel goedmaakt van wat ze zelf ooit hadden willen zijn. Uitblinken is de norm geworden. Excelleren de tendens. En het ergste is dat de media en de hedendaagse politiek dit stimuleren. Zo is onze Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap namelijk ook groot voorstander van het excelleren in het onderwijs en het aanmoedigen van de excellente leerling. Weg met die zesjescultuur, die lang tijd heerste in ons land. Goed blijkt niet meer goed genoeg te zijn. Excelleren zul je! Hij zal dan waarschijnlijk ook het aanstaande slimmerikenprogramma van RTL4 weten te waarderen.

Desondanks hoop ik van harte dat de ouders van de slimmeriken die mee gaan doen aan het RTL4-programma zullen excelleren in hun taak als opvoedende en begeleidende ouder aan de zijlijn. Een ouder die het kind de vrijheid en keuze geeft om niet te móeten maar te mógen kiezen waar het zich prettig bij voelt. Of dat nu bijvoorbeeld een kampioenenrol als schaker zal zijn of als stuntelende keeper in een verliezend voetbalteam. Enkel het begeleiden en het op een gezonde en ontspannen manier stimuleren, zal het kind het welbevinden bieden om te kunnen en te mogen presteren. Als men dat in het achterhoofd houdt, zullen de prestaties vanzelf komen.

Dit artikel verscheen eerder op volkskrant.nl.