COLUMN - Een week voordat Apple haar smart watch introduceerde (hij kan je hartslag meten en met je iPhone praten) publiceerde Bruce Sterling een vernietigend essay over de gedachte erachter. Het zogeheten internet der dingen, waarin onze apparaten ons gedrag vastleggen en met elkaar kunnen praten, zou een ‘slimme omgeving’ scheppen die ons prikkels levert om ons gedrag gunstig te veranderen. Het verhoopte resultaat: meer beweging, minder energieverspilling, verstandiger boodschappen doen, een betere lichamelijke toestand.

De introductie van die slimme technologie wordt door bedrijven voortvarend ter hand genomen, maar Sterling is weinig optimistisch. Welke gegevens worden er precies door die apparaten gegenereerd? Wie krijgen ze? Hebben wijzelf inzage in die gegevens, en wat meer is: hebben we überhaupt enige controle over die gegevens en het gebruik ervan?

De slimme energiemeter die momenteel in Nederlandse huishoudens wordt geïntroduceerd, onderstreept Sterlings punt. Elke twee seconden legt zo’n meter vast welke apparaten in huis aan staan. Die gegevens gaan naar het energiebedrijf, dat huishoudens daarna een advies op maat geeft over mogelijke besparingen. U en ik kunnen niet over die gegevens beschikken, noch horen we wat de rationale achter de erop gebaseerde adviezen is.

De privacy-aantasting is enorm. Uw energiebedrijf weet met zo’n slimme meter hoe laat u opstaat en gaat slapen, hoe vaak u doucht, hoe hoog u de verwarming heeft, hoe vaak u kookt en hoe vaak u iets in de magnetron schuift, ja zelfs precies welke tv-programma’s u bekijkt.

Wij, als leverancier van die gegevens, hebben intussen geen idee wat het energiebedrijf ermee doet en aan wie ze die verkopen. We weten daarom niet of hun adviezen aan ons mogelijk gekleurd zijn door hun eigen deals met koelkast-, lampen- of tv-verkopers. Ook hebben we geen idee hoe veilig onze gegevens – die ons dagelijks leven thuis minutieus in kaart brengen – aan de energiebedrijven worden overgedragen en daar worden bewaard. (Hint: niet erg veilig.)

En handig dat je slimme koelkast alvast een boodschappenlijstje voor je opstelt. Maar wat als de koelkastmaker een deal heeft met Albert Heijn? Kun je zo’n lijstje dan nog vertrouwen, of acht je koelkast zijn eigen inhoud wel erg snel over de houdbaarheidsdatum? Wat als je ziektekostenverzekeraar achter je rug om toegang krijgt tot je slimme boodschappenbriefjes, en die voortaan meeweegt in de hoogte van je premie?

Recent kocht Google een bedrijf op dat leidend is in slimme thermostaten; pal daarna een pionier in brandalarmen en videobewaking voor in huis. Beide bedrijven leveren ongetwijfeld slimme systemen, maar persoonlijk huiver ik bij het idee dat Google ooit over mijn huis zal waken. Google weet al te veel over ons. Zij zijn de laatste die ik inzage wil geven in mijn huishouden, laat staan controle over gegevens die daaruit zijn te halen.

Een slimme omgeving geeft mensen inzicht en controle. Een omgeving die onze gegevens kaapt en buiten onze macht plaatst, is niet slim. Die is doodeng.

Deze column van Karin Spaink verscheen eerder in Het Parool.

Reacties (8)

#1 Inkwith Barubador

Het is cruciaal dat we hier NU iets aan doen. Hoe langer we wachten, hoe normaler het wordt dat bedrijven van alles en nog wat over ons weten, zonder onze toestemming. Maar het is niet normaal. We moeten ons realiseren dat dit soort gegevens ONZE gegevens zijn en dat wij, burgers, de enige zijn die bepalen wat ermee gebeurt. En het moet een opt-in systeem zijn ipv opt-out. Expliciete toestemming dus.

  • Volgende discussie
#2 GerritB

We zijn dus het stadium van “Big Brother is watching you” voorbij.
Het is nu “Big Brother is controling you”

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3 Gladiool

Van ‘slimme’ apparaatjes word je alleen maar dommer. Maar ja, ‘slim’ is al langer het toverwoord, ook in de politiek. En nu Google een datacentre in Groningen gaat bouwen die meer energie vreet dan een paar provincies bij elkaar, gaan wij ‘slimmerikken’ nóg meer energie verspillen om thuis ‘slimme’ energieadviezen te ontvangen. Voordeel van ‘slimme’ technologie is dat we niet meer kritisch hoeven na te denken, en dus ook niet meer verantwoordelijk hoeven te zijn over ons gedrag. Loopt het uit de hand, dan geven we Google toch gewoon de schuld?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#4 Inkwith Barubador

@3: Ja, zit ook wat in. Stel je voor dat je een tijdje zonder mobiele telefoon moet. Voor veel mensen een moeilijke opgave. Sommige mensen raken al in paniek als hun routeplanner het niet doet.

Het punt is dat we veel te veel vertrouwen op de techniek en zelf niet meer nadenken. Als de techniek (lees: grote bedrijven en overheden) het denken voor ons gaan doen, worden we gestuurd en gecontroleerd en zijn onze vrijheden in gevaar. En dat gaat allemaal sluipend, want wat is Facebook in de praktijk toch handig.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#5 weerbarst

Selectief alleen daar toepassen waar het daadwerkelijk meerwaarde oplevert en onder eigen controle is.

Smartphones, Home en Health automation via cloud megacorps dotcoms valt hier dus niet onder. Dat is digitale zelfmoord.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#6 lmgikke

Graag eerst verdiepen in de materie van de slimme meter. Energieleveranciers mogen de data maar max 6x per jaar uitvragen. Daarnaast moet de klant zelf toestemming geven voor de slimme meter. Wil je de meter niet> dan krijg je hem ook niet.

En wat er met de data van de max 6 opvragingen gedaan mag worden is wettelijk vastgelegd.

http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/gas-en-elektriciteit-thuis/slimme-meter?ns_campaign=Thema-bouwen_wonen_en_leefomgeving&ro_adgrp=Gas_en_elektriciteit_thuis/slimme_meter&ns_mchannel=sea&ns_source=google&ns_linkname=%2Bslimme%20%2Bmeter&ns_fee=0.00&gclid=CIiRoqH4_sACFQcewwodZGgArQ

Daarnaast heb je allerlei iniatieven met ‘eigen’ kastjes. Zoals Toon van Eneco etc.. maar dat zijn kastjes die de klant maar al te graag aanschaft in ruil voor wat korting/voordeel. Dat heet kapitalisme…

Er wordt gewoon slim ingespeeld op de hebberigheid van de consument. Die alle privacy weggeeft in ruil voor een paar euro.

Dan moet je niet gaan afgeven op de bedrijven die op de behoefte van de consument inspelen.

@1 we leven in een democratie. Blijkbaar bent u een minderheid, daar de meerderheid van Nederland maar al te graag haar privacy opgeeft.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#7 Mario

Daarnaast moet de klant zelf toestemming geven voor de slimme meter. Wil je de meter niet> dan krijg je hem ook niet.

Nee, de eerdere gevangenisstraf op weigering is er vanaf, inderdaad. Politiek Nederland besefte op een gegeven dat juist zo’n straf wel heel ver ging. Evengoed, was het in eerste instantie dus wel de bedoeling. Op het laatste moment werd die passage eruit gehaald.

Overigens hoef je er niet vanuit te gaan dat de leverancier de afnemer een keuze voor zal leggen.

NUON in ieder geval niet, zo bleek tijdens een telefoontje met een manager van hen. Dat onding zal bij vele -onwetende- burgers door de strot worden gedouwd. Pas na een aantal opmerkingen over kooi van Faraday en m’n “leethaxxorskills”, kwam hij een beetje terug op zijn woorden na eerder op dreigende toon te stellen dat ik die meter moest nemen.

Je kan het e.e.a. wel proberen om te buigen naar ‘de hebberigheid van de consument’, Imgikke, maar die vlieger gaat niet op. De hebberigheid komt in eerste instantie niet van hen. Maar juist van de bedrijven die, volgens jou, op de behoefte van de consument inspelen…Hebberigheid om winst te maken. Op zich niets mis mee, uiteraard, maar niet wanneer dat door misleiding plaatsvindt.

Die consumenten beschikken veelal niet over technische knowhow, laat staan dat ze enig besef hebben over het (verkregen) recht op privacy.

Wiens brood eet jij, Imgikke?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#8 Netbeheer Nederland

Het uitlezen van de meetdata uit de slimme meter door de netbeheerder gebeurt niet om de twee seconden maar standaard slechts tweemaandelijks. Deze meetdata bestaan uit totaalstanden op de meter. In de praktijk is het dus niet mogelijk om te zien op welk moment welk apparaat is ingeschakeld. Alleen met toestemming van de klant is het voor marktpartijen mogelijk om via de netbeheerder zogenoemde kwartierwaarden op te vragen, die de klant kan gebruiken om meer grip op zijn energieverbruik te krijgen. Uiteraard gelden hiervoor privacy en veiligheidswaarborgen. Daarnaast kan de klant zelf apparatuur aan de slimme meter koppelen, zoals bijvoorbeeld een display in de huiskamer, waarmee hij/zij vrijwel realtime inzicht krijgt in het energieverbruik in huis. De data van deze aanvullende apparatuur maakt echter geen deel uit van de meetdata die de netbeheerder uitleest uit de slimme meter.

De slimme meter wordt in tegenstelling tot de traditionele meter op afstand uitgelezen. Tenzij de klant dit niet wil. In dat geval is het mogelijk om de meter administratief uit te zetten of de meter in het geheel te weigeren.

  • Vorige discussie