Shit storm (met wc-papier)

COLUMN - Daar zijn we mooi klaar mee: een heuse pandemie. Welke strategie je overheid ook kiest: iedereen moet er doorheen, we hebben weinig keus. Individueel en als groep moeten we immuniteit opbouwen, en onderwijl iedereen die ziek en zwak is naar vermogen beschermen. Pas als dik de helft van de bevolking een besmetting heeft doorgemaakt, hebben we de eerste klap achter de rug.

Op veel punten staan mensen in Nederland er redelijk voor: we hebben een goede infrastructuur, schoon water, voedsel, riolering, en een redelijke weerstand. Plus natuurlijk die kilometers wc-papier.

Alleen: als tienduizenden ziek zullen worden, wil je dat spreiden, al was het maar omdat een deel in het ziekenhuis belandt (waarvan een deel op de intensive care, waarvan nog weer een deel verdomme zal overlijden). Wanneer te veel mensen tegelijk ziek worden, stort niet alleen de zorg ineen, wegens te weinig capaciteit, maar ook de infrastructuur. Daar moet je niet aan denken. Dan sterven er aanzienlijk meer mensen en raakt zowat alles ontwricht.

Deze pandemie maakt op slag duidelijk hoe immens belangrijk maatschappelijke voorzieningen zijn, en een degelijke sociale structuur. We hebben hier bijstand. Een ziektewet. Ziekenzorg. We hebben vangnetten. In Amerika zijn miljoenen mensen onverzekerd: zij riskeren opgezadeld te worden met onbetaalbare schulden zodra hun gezondheid hapert. Dat is ‘normaal’ al een kanjer van een probleem, en thans al helemaal niet meer te overzien.

Plus dat flexwerk daar harder heeft huisgehouden dan in Europa. In Nederland zijn veel mensen afhankelijk van slecht betaalde baantjes waarbij de werkgever alle risico’s op hen heeft afgewenteld en zijzelf geen enkele zekerheid genieten. Van post- en maaltijdbezorgers tot schoonmakers en thuishulpen, van oproep- en invalkrachten tot nuluren- en tijdelijke contracten, van scharrelbaantjes tot schijnzelfstandigheid. Klinkt allemaal heel leuk, maar de meeste mensen leven zo van dag tot dag. (En nee, minister Wiebes: dat was zelden een vrije keuze.)

Maar in de VS is dat nog een paar slagen erger. Grote werkgevers als Amazon en Walmart betalen geen cent uit in geval van ziekte; sterker, je riskeert ontslag. Gevolg: mensen werken door, ziek of niet. The New York Times publiceerde dit weekend een akelig overzicht van werknemers zonder ziekteverlof in retail en de horeca. Ze werken, ook al moeten ze kotsen, hebben ze koorts of diarree. Als ze thuisblijven, staan ze zonder uitkering op straat – en riskeren ze hun huis te verliezen.

De regering heeft bedacht dat wie corona heeft, nu een dag of tien ziekteverlof kan krijgen. Maar ja, dan moet je wel aantonen dat het corona is – en dat kun je niet, omdat er onvoldoende testsetjes zijn, en je hoogstwaarschijnlijk niet verzekerd bent. Half coroneus Amerika werkt door totdat het erbij neervalt, en besmet ondertussen de andere helft. Welcome to the shit show.

Deze column van Karin Spaink verscheen eerder in Het Parool.