Kunst op Zondag | De Jugendstil van Apeldoorn
Apeldoorn is een laatkomertje. De groene Veluwestad heeft geen grootse middeleeuwse geschiedenis. Het werd pas later wat, toen mensen zich realiseerden dat de beekjes die van de Veluwe kwamen neerstromen nuttig konden zijn om watermolens aan te drijven. Zo ontstond de papierindustrie. Maar Apeldoorn werd pas echt meer dan een vlek op de landkaart toen stadhouder-koning Willem III besloot een oud jachtslot uit te breiden met een paleis, Het Loo.
En het was nog later, toen koning Willem I een kanaal liet graven, dat het grote dorp veranderde in een kleine stad.
Langs het kanaal kwamen industrieën. Er kwam een gasfabriek. Een spoorwegstation – eigenlijk twee: Het Loo had een eigen station – zorgde voor snellere verbindingen, zodat koning Willem III, koningin Emma en koningin Wilhelmina regelmatig in Apeldoorn verbleven. Een negentiende-eeuwse boom town.
Dat zie je aan de architectuur. De Apeldoornse Dorpsstraat, die inmiddels Hoofdstraat heet, staat vol gebouwen uit de late negentiende en vroege twintigste eeuw. U mag het Art Nouveau noemen of Jugendstil, al zijn er natuurlijk ook gebouwen in andere bouwstijlen. Het is me als Apeldoorns kind nooit opgevallen, maar toen ik er onlangs een maand rondwandelde, zag ik het ineens overal. Hier zijn wat voorbeelden.