serie

Europa

Foto: daisy.images (cc)

Tsjechische president maant Oekraïne tot ‘realisme’

De Tsjechische president en oud-NAVO generaal Petr Pavel heeft in een interview met de New York Times gezegd dat Oekraïne “realistisch moet zijn” over zijn vooruitzichten om het door Rusland bezette gebied terug te krijgen. De president heeft zich altijd een warm voorstander van steun aan Oekraïne getoond. Nu zegt hij: “De meest waarschijnlijke uitkomst van de oorlog,” zei hij, “zal zijn dat een deel van het Oekraïense grondgebied tijdelijk onder Russische bezetting zal blijven.” Hij merkte echter op dat deze “tijdelijke” situatie jaren zou kunnen duren. In een speech voor de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties deed Pavel een beroep op China als bemiddelaar in dit conflict.

In Oekraïne is fel gereageerd op de suggesties van Pavel . “Tijdelijke oplossingen zullen geen blijvende vrede brengen, maar alleen de oorlog uitstellen,” aldus het ministerie van Buitenlandse Zaken. Pavel antwoordde daarop: “Ik heb nooit in twijfel getrokken dat we Oekraïne moeten steunen bij het herstellen van zijn territoriale integriteit, dat dit het uiteindelijke doel is. We moeten gewoon realistisch zijn over de tijdshorizon en de kosten om dat doel te bereiken. Rusland verslaan in Oekraïne ten koste van het doden van de helft van de Oekraïense bevolking is waarschijnlijk geen overwinning.” Noch Moskou noch Kyiv kunnen een volledige overwinning verwachten en daarom zal gezocht moeten worden naar ‘een einde dat ergens in het midden ligt’. 

Foto: daisy.images (cc)

Hoe links is Labour?

De kersverse Britse Labour premier Keir Starmer ging deze week op bezoek bij zijn Italiaanse extreemrechtse collega Giorgia Meloni. Hij vroeg haar advies voor de aanpak van illegale immigratie via Het Kanaal. In een gezamenlijke persconferentie prees Starmer het Italiaanse beleid dat heeft geleid tot een flinke afname van het aantal mensen dat via de Middellandse Zee Italië probeert te bereiken. Volgens Meloni had Starmer ook interesse voor de illegale deal met Albanië. Starmer bevestigde dat niet, terwijl zijn minister van Buitenlandse Zaken David Lammy er wel wat in zag, zo vertelde hij in een televisieinterview voorafgaande aan Starmers bezoek aan Rome. De deal met Rwanda, die de vorige regering sloot, maar die nooit werd uitgevoerd, is door Labour geschrapt.

Het bezoek van Starmer aan Rome heeft in zijn partij tot kritische reacties geleid. ‘Wat denkt hij van een neofascist te kunnen leren’, twitterde parlementslid Diane Abbott.  Kim Johnson, een ander parlementslid vroeg zich af ‘of we dan niets geleerd hebben van de fouten van de Tories’. Hij vindt het ‘verontrustend dat Starmer lessen probeert te trekken uit een neofascistische regering, vooral na de rellen tegen vluchtelingen en het extreemrechtse racistische terrorisme dat Groot-Brittannië deze zomer teisterde.

Bezuinigingen

Foto: daisy.images (cc)

Extreem rechts groeit ook in Oostenrijk

Het Weense Burgtheater (foto) ziet de bui al hangen. Eind september zijn er landelijke verkiezingen en volgens de jongste peilingen zou de FPÖ, net als in juni bij de Europese verkiezingen, de grootste worden. En als die partij regeringsmacht krijgt zal ze het voorbeeld van buurland Slowakije volgen en de cultuursector dwingen tot een eenzijdig nationalistisch aanbod. Het Burgtheaterteam waarschuwt in een open brief voor het streven van de FPÖ naar ‘culturele en etnische homogeniteit’. In vergelijking met verwante partijen in andere Europese landen is de FPÖ onverbloemd antidemocratisch en openlijk nationaalsocialistisch. Het team klaagt ‘de onverschilligheid aan waarmee de kunst- en cultuurwereld zwijgt – alsof het krankzinnige verkiezingsprogramma [onder de titel ‘Fort Oostenrijk’] niet zou worden uitgevoerd in geval van een overwinning op 29 september, alsof een EU die al voor onze ogen aan het afbrokkelen is, deze aanval nog zou overleven. Het zou niet de eerste keer zijn dat we ons door misplaatste redelijkheid en arrogantie laten misleiden over de ware bedoelingen van rechts.’

Of de FPÖ na de verkiezingen in de Oostenrijkse regering komt staat nog te bezien. In de peilingen staat de partij op 28% met een kleine voorsprong op de centrum-rechtse ÖVP (24%). De sociaaldemocratische SPÖ volgt met 20%. Een coalitie van FPÖ en ÖVP zou gezien hun beider programma’s zeker wel mogelijk zijn. Maar er is dan één grote hobbel te nemen: de steun aan Oekraïne en de warme banden van de FPÖ met Poetin. ÖVP leiders hebben in de afgelopen maanden duidelijk gemaakt dat ze niet willen samenwerken met de huidige leider van de FPÖ, Hermann Kickl. Ze hebben hem ervan beschuldigd een ‘rechts-extremist’ te zijn en hebben herhaaldelijk gezegd dat ze alleen een coalitie met de FPÖ zouden aangaan als Kickl zou aftreden. Maar als Kickl de grootste wordt op 29 september zal dat niet gebeuren. Bondskanselier Karl Nehammer, de huidige leider van de ÖVP, ook bij de komende verkiezingen verwijt de FPÖ politieke verantwoordelijkheid te nemen. ‘Kickl is een theoreticus van de angst’, zei hij. De ÖVP kan waarschijnlijk ook een coalitie vormen met de sociaaldemocraten en/of de Groenen. Sinds 2020 bestaat de Oostenrijkse regering uit een coalitie van de ÖVP met de Groenen. Maar zowel de Groenen als de sociaaldemocraten zijn de afgelopen tijd flink naar links opgeschoven, wat een coalitie met de rechtse ÖVP moeilijk zal maken.

Foto: daisy.images (cc)

Criminaliteit kent geen grenzen

In Kopenhagen kwamen deze week ministers uit drie Scandinavische landen bijeen om maatregelen te treffen tegen grensoverschrijdend bendegeweld. Aanleiding was een recente golf van geweld in Denemarken en Noorwegen waarbij Zweedse minderjarige bendeleden betrokken waren. Sinds april zijn er 25 gevallen bekend van Deense criminelen die Zweedse jongeren inhuren om criminele handelingen te plegen. In Noorwegen zijn ook in alle politiedistricten Zweedse bendes betrokken bij de import en verspreiding van hard drugs. 

De Zweedse regering onder leiding van Ulf Kristersson (Moderata) staat onder grote druk. Rechts won twee jaar geleden de verkiezingen met de belofte een einde te maken aan de drugshandel en het bendegeweld dat daarmee gepaard gaat. Halverwege haar mandaat is het duidelijk dat de regering van Kristersson, met gedoogsteun van de extreemrechtse Zweden Democraten, nog veel te doen heeft. Er zijn dit jaar tot nu toe 148 schietpartijen geweest in Zweden, waarbij 20 doden en 26 gewonden zijn gevallen. In 2023 waren er in totaal 53 doden door vuurwapens. Het jaar daarvoor waren er 62 van dergelijke moorden. De escalatie van geweld heeft alles te maken met de toenemende concurrentie in de internationale drugshandel. Sinds april is het mogelijk veiligheidszones te benoemen waarin de politie iedereen zonder pardon kan aanhouden en fouilleren. In Geneta, waar de maatregel begin juli twee weken van kracht was, ontplofte een granaat bij een winkel twee dagen na het verlopen van de termijn.

Foto: daisy.images (cc)

Zuiveringen in de Slowaakse culturele sector

Vorige week ontsloeg de extreemrechtse minister van Cultuur van Slowakije, Martina Šimkovičová zowel de directeur van het Slowaakse Nationale Theater (foto) als die van de Slowaakse Nationale Galerie, het belangrijkste museum van het land. Maandag demonstreerden zo’n negenduizend mensen in Bratislava tegen deze maatregel bij het Nationale Theater en het ministerie van Cultuur. Dinsdagavond verdubbelde het aantal demonstranten zich in een demonstratie waarin het aftreden van de minister werd geëist. In buurland Tsjechië toonden artiesten hun solidariteit met een petitie waarin ook wordt voorgesteld een gezamenlijk Tsjechisch-Slowaaks fonds op te richten voor de getroffen collega’s. De vrees is dat dergelijke zuiveringen naar het voorbeeld van Hongarije ook andere landen in de regio gaan treffen. Radicaal rechts bedreigt de vrijheid en onafhankelijkheid van de kunst en de media. 

Televisie presentatrice

Martina Šimkovičová maakt sinds vorig najaar namens de nationalistische partij SNS als minister van Cultuur deel uitmaakt van het kabinet-Fico. De redenen die ze opgaf voor het ontslag van Matej Drlička, de directeur van het Nationale Theater, waren naast ‘politiek activisme’, zijn voorkeur voor buitenlandse operazangers en -heel bizar- een ongelukje met een kandelaar. Šimkovičová was in het verleden tv presentatrice maar werd ontslagen vanwege anti-immigratie uitspraken op sociale media. Het Slowaakse mensenrechteninstituut riep haar in 2018 uit tot de ‘homofoob van het jaar’. Een van haar eerste daden als minister was weer contact opnemen met Moskou. Sinds de inval van Rusland in Oekraïne waren de banden met dat land verbroken. ‘Er zijn tientallen militaire conflicten in de wereld en wij zijn van mening dat kunstenaars en cultuur daar niet onder mogen lijden, ‘ zo luidde het verweer van  Šimkovičová. Ook premier Fico wil die banden weer aanhalen, zo liet hij weten bij zijn eerste publieke optreden na de mislukte aanslag op zijn leven in mei. Fico zei dat hij graag met Orbán was meegereisd naar Moskou, als zijn gezondheid het had toegelaten. Hij keerde zich ook tegen de ‘onzinnige progressieve ideologieën die zich verspreiden als kanker’ en zei dat hij niet wilde dat Slowakije een ‘karikatuur van de westerse beschaving’ zou worden.

Foto: daisy.images (cc)

Bulgarije verbiedt propaganda voor ‘niet-traditionele sex’ op school

Na Rusland, Georgië en Hongarije heeft het Bulgaarse parlement deze week een wet aangenomen die moet voorkomen dat kinderen worden voorgelicht over een sexuele oriëntatie die afwijkt van de gangbare norm. Met 135 stemmen voor, 57 tegen en twee onthoudingen stemde het parlement in met een amendement op de wet voor het basisonderwijs dat ‘propaganda, promotie en aanmoediging, direct of indirect, van ideeën en opvattingen die verband houden met een niet-traditionele seksuele geaardheid of met een definitie van genderidentiteit die verschilt van de biologische’ verbiedt. Voor alle zekerheid legde het parlement ook vast wat een niet-traditionele seksuele geaardheid is: ‘anders dan de algemeen aanvaarde en gevestigde begrippen in de Bulgaarse juridische traditie van emotionele, romantische, seksuele of sensuele aantrekkingskracht tussen personen van het andere geslacht’. De Synode van de Bulgaarse orthodoxe kerk is blij met de nieuwe wet die volgens de kerk bijdraagt aan het ‘behoud en de toekomst van het Bulgaarse volk en van het gehele menselijke ras.’

Het amendement was ingediend door de extreemrechtse pro-Russische partij Vazrazhdane (Heropleving). Bezwaren van onder meer het centrum-rechtse parlementslid Georgiev (GERB-UDF) dat het amendement in strijd zou zijn met Europese wetgeving en de Bulgaarse grondwet werden weggewoven. Dit gaat niet over wetgeving, zei Elisaveta Belobradova van de liberale PP-DB die tegenstemde. ‘Er wordt hier een politieke campagne gevoerd.’  De Bulgaren mogen binnenkort voor de zevende keer in drie jaar naar de stembus voor parlementsverkiezingen. Na de laatste verkiezingen die tegelijk met Europese verkiezingen in juni werden gehouden hebben drie partijen tevergeefs geprobeerd een meerderheidsregering te vormen. De voortdurende patstelling vertraagt de zeer gewenste toetreding van het land tot de eurozone.

Foto: daisy.images (cc)

Nieuwe Britse regering uitgedaagd door extreemrechts

Sir Keir Starmer, de nieuwe Britse premier, is nog geen maand aan het bewind of hij moet zich al wapenen tegen openlijk geweld uit extreemrechtse hoek. Een dag na de moord op drie kinderen tijdens een dansles in Southport door een 17-jarige jongeman verzamelde zich een grote groep demonstranten voor de moskee van de havenstad na de verspreiding van racistisch en xenofobisch nepnieuws via social media. Dat leidde tot een veldslag met de politie waarbij ruim vijftig agenten gewond raakten. Acht agenten hebben ernstige verwondingen opgelopen, aldus de politie, waaronder botbreuken, een vermoedelijk gebroken neus en een hersenschudding.

De politie heeft gezegd dat de demonstranten uit de hoek van de extreemrechtse English Defence League komen. Op beelden van Britse media is te zien dat een groep van tientallen mensen, vooral mannen, geweld gebruikt tegen de politie. Sommigen droegen bivakmutsen. Volgens Sky News werd “English till I die”, of “Engels tot ik sterf” geroepen. The Guardian hoorde dat de naam van oud-EDL-leider Tommy Robinson werd geroepen. Pogingen van de politie om hen te overtuigen dat ze misleid waren faalden. Over minderjarige daders mag de politie volgens de Britse wet geen nadere informatie prijsgeven. Inmiddels is dat wel gebeurd. De dader, Axel Rudakubana, die volgende week 18 wordt en voor zover bekend geen moslim is,  werd vandaag verhoord. Hij is in Engeland geboren, zijn ouders komen uit Rwanda.

Foto: daisy.images (cc)

Hoe ver gaat Ursula met Giorgia?

Het vijfde rapport over de rechtsstaat in Europese lidstaten is deze week met enige vertraging gepubliceerd. Het zou op 3 juli uitkomen, maar volgens Politico heeft commissievoorzitter Ursula Von der Leyen (VDL) de publicatie een paar weken opgehouden in afwachting van haar herbenoeming. Het rapport is nogal kritisch over de huidige Italiaanse regering van Giorgia Meloni en VDL sloot niet uit dat ze uit die hoek steun nodig zou kunnen hebben voor haar tweede periode als commissievoorzitter. Vorige week donderdag werd ze in het Europarlement met ruime meerderheid herkozen. Meloni’s partijgenoten hebben volgens Reuters tegen haar herbenoeming gestemd. Maar Meloni verzekerde zaterdag dat zij met Von der Leyen wil blijven samenwerken.

De samenvatting van de bevindingen van de rechtsstaat onderzoekers over Italië laat zien dat er sinds het aantreden van Meloni’s rechtse regering weinig voortgang is gemaakt op een aantal voor de rechtsstaat kritische punten. Dat betreft onder andere het uitblijven van noodzakelijke nieuwe wetgeving inzake smaad en de bescherming van het beroepsgeheim en journalistieke bronnen. Op de Index voor Persvrijheid van Reporters Sans Frontières (RSF) is Italië vijf plaatsen gezakt naar de 46e plaats. Journalisten, met name degenen die onderzoek doen naar criminele praktijken hebben nog steeds te maken met SLAPP-zaken, intimidatie en geweld. Twintig journalisten staan onder permanente politiebescherming. Meloni zelf heeft verschillende smaadzaken aangespannen tegen verslaggevers die kritiek op haar hadden, waaronder een zaak waarin een journalist werd veroordeeld tot het betalen van een schadevergoeding omdat hij op sociale media spotte met de lengte van de premier.

Foto: daisy.images (cc)

Balkan in de ban van het verleden

Het parlement van Montenegro heeft onlangs een resolutie aangenomen waarin de misdaden van Kroatische fascisten tijdens de Tweede Wereldoorlog worden veroordeeld. Concreet ging het om het concentratiekamp Jasenovac van de Kroatische Ustaše beweging die samenwerkte met de nazi’s. Het aantal slachtoffers wordt geschat op 80.000 tot 100.000, merendeels Serven, daarnaast ook Joden, Roma en partizanen. De Montenegrijnse premier Milojko Spajić was niet blij met de resolutie. De uitspraak werd onmiddellijk veroordeeld door buurland Kroatië. De huidige regering van Montenegro wil spoed zetten achter de procedure om EU-lid te worden. Het land hoopt tijdens het Hongaarse voorzitterschap de nodige stappen te zetten om in 2028 het felbegeerde lidmaatschap binnen te halen. Maar de nationalistische Kroatische regering kan gemakkelijk roet in het eten gooien. 

Zo domineert het verleden de politiek in de Balkanlanden. Met oorlogsmisdaden in de hoofdrol. Nu gaat het dan vooral over de burgeroorlog begin jaren negentig bij het uiteenvallen van Joegoslavië en de strijd om de onafhankelijkheid van Kosovo. De vervolging van oorlogsmisdadigers is in alle voormalige Joegoslavische landen nog steeds actueel. En een belangrijke factor in hedendaagse politieke conflicten.

Katnic

In Montenegro, bijvoorbeeld, is Milivoje Katnic, een voormalige officier van Justitie, onlangs aangeklaagd voor misdaden tijdens het beleg van Dubrovnik door het Joegoslavische leger in 1991. De aanklager vermoedt dat Katnic, destijds officier van het JNA, tijdens een gewapend conflict rond Cavtat, een klein stadje op 18 kilometer van Dubrovnik, vlakbij de Montenegrijns-Kroatische grens, lokale burgers aan een onmenselijke behandeling heeft onderworpen. Katnic was eerder al eens aangeklaagd, maar dat had tot niets geleid. Nu is hij ook verdacht van betrokkenheid bij een criminele organisatie. Als officier van Justitie leidde hij de zaak tegen de Servisch gezinde coupplegers in 2016. Die eindigde in 2021 bij de beroepsrechter in vrijspraak voor Andrija Mandic, huidig parlementsvoorzitter en Milan Knezevic, parlementslid en voorzitter van de Democratische Volkspartij, de partij van de Servische minderheid die nu deel uitmaakt van de regeringscoalitie met de beweging Pokret Evropa sad! (Europe Now) van Spajić. In de gevangenis is Katnic dit voorjaar twee-en-een-halve maand in hongerstaking gegaan. Hij claimt het slachtoffer te zijn van de wraak van Knezevic and Mandic.

Foto: daisy.images (cc)

Rechterflank Europarlement verdeeld in drie blokken

Conservatief rechts, radicaal rechts en extreemrechts: aan de rechterkant van de Europese politiek zijn nu alle smaken vertegenwoordigd. Naast de Europese Conservatieven en Hervormers (ECR) zijn er twee nieuwe blokken gevormd: de ‘Patriotten voor Europa’ met Orbán’s Fideszpartij en het Franse Rassemblement National (RN), en de woensdag opgerichte groep ‘Europa van Soevereine Naties’ rond de Duitse AfD. Met drie partijen op de rechterflank telt het Europarlement nu acht blokken. Een meer dan in de vorige periode.

De Patriotten vormen met 84 vertegenwoordigers uit twaalf landen nu het derde blok in het Europarlement na de christendemocratische Europese Volkspartij (EPP) en het sociaal-democratische blok (PES). Maandag sloot RN zich met dertig afgevaardigden aan bij het initiatief van Orbán’s Fidesz dat met tien afgevaardigden de twee na grootste delegatie vormt. Jordan Bardella, de man die na de voor RN teleurstellend verlopen parlementsverkiezingen in eigen land geen premier kon worden, is meteen benoemd als voorzitter van de groep. Wilders had zijn zes leden al eerder aangemeld. Hij verklaarde dat zijn PVV zich bij de Patriotten aansluit om “ons joods-christelijke erfgoed te beschermen. En onze gezinnen.” Het blok is grotendeels een vervanging van de oude groep Identiteit en Democratie (ID). Andere leden zijn de Italiaanse Lega (8 leden), het Tsjechische ANO (7), de Oostenrijkse FPÖ (6 ), Vox uit Spanje (6), Vlaams Belang (3), Chega uit Portugal (2), de Deense Volkspartij (1), een lid van het Tsjechische Eed, een Hongaarse Christendemocraat, een Let van de partij Latvia First en een Griek van de partij Voice of Reason.

Foto: daisy.images (cc)

Griekenland voert zesdaagse werkweek in

Griekse vakbonden gingen deze week de straat op uit protest tegen de invoering van een zesdaagse werkweek. De ondernemingsgezinde regering van premier Kyriakos Mitsotakis zegt dat het initiatief noodzakelijk is vanwege de krimpende bevolking en een tekort aan geschoolde arbeidskrachten. De regeling is van toepassing op particuliere bedrijven die 24 uur per dag diensten verlenen. Werknemers krijgen de keus om twee uur extra per dag te werken of een extra ploegendienst van acht uur, beloond met een toeslag van 40% bovenop het dagloon. Volgens Mitsotakis is het goed voor de groei van de economie en blijft Griekenland zo in de pas bij de rest van Europa. Dat laatste argument is discutabel. België, bijvoorbeeld, heeft in 2022 wetgeving ingevoerd om werknemers het wettelijke recht te geven hun werkweek over vier dagen te spreiden in plaats van vijf, zoals dat ook in Nederland al wel gebeurt. Ook in Duitsland en Portugal lopen proefprojecten voor een vierdaagse werkweek.

De maatregel van de Griekse regering is in feite een legalisering van een bestaande praktijk waarin veel werknemers ongecontroleerd overuren draaiden. Volgens Eurostat werkte in 2023 7,1 procent van de werknemers in de EU 49 uur of meer per week en in de EU-landen had vakantieland Griekenland het hoogste percentage werknemers dat lange uren maakte (11,6 procent). De werkweek van de Grieken is gemiddeld 41 uur, tegen een loon dat aanmerkelijk lager is dan in buurlanden. Ook de gepensioneerden houden niet over. Zij worden aangemoedigd weer te gaan werken. Anderzijds blijven de werkloosheidscijfers met 10,6% in mei van dit jaar aan de hoge kant. Bijna een kwart van de jongeren in de leeftijdsgroep van 15-24 jaar is werkloos. Veel jongeren zoeken hun heil in het buitenland bij gebrek aan kansen op een goede baan, of -als ze wel een baan kunnen krijgen-  vanwege de lage lonen.

Foto: daisy.images (cc)

De opgaves waar Kallas en Rutte voor staan 

Een half jaar geleden werden ze beide genoemd als leider van de Navo. Binnenkort is Rutte de nieuwe secretaris-generaal en Kallas waarschijnlijk de nieuwe Hoge vertegenwoordiger van de E.U. voor Buitenlandse Zaken en Veiligheidsbeleid. Banen met een uitdaging zou je dat kunnen noemen.

De vraag is wel, wat die uitdaging precies behelst. Wat moeten zij voor elkaar gaan krijgen in deze tijd waarin de oorlog in Oekraïne net als onze economische oorlog met Rusland voortduurt. In dit jaar waarin de V.S., gedwongen door Israel, zich weer volop met het middenoosten bezighoudt, terwijl ze ook een nieuwe oude president kiest. Mogelijk eentje die weinig met de Navo op heeft. Bovendien in een periode waarin de verhouding van de E.U. met China aan het veranderen is, wat bij een escalatie van China rondom Taiwan in een stroomversnelling zal raken. Dus wat moeten we van Kallas en Rutte verwachten?

Een paar dingen zou ik kunnen noemen.

We moeten als Europese Navo-landen voorkomen dat Trump, als hij weer aan de macht komt, zelf, in overleg met Poetin, tot een akkoord komt over Oekraïne en daarmee over de toekomst van Europa. De toekomst van Europa is aan Europa. Dat betekent bijvoorbeeld dat we heel expliciet duidelijk moeten maken dat niet Trump maar Europa gaat over de Europese sancties en het eventueel opheffen daarvan. Binnen de Navo moet Europa de macht vast een beetje naar zich toe gaan trekken, zodat als Trump verkozen wordt, ze niet verlamd raakt.

Vorige Volgende