Complotdenkers van Maarten Reijnders
RECENSIE - In Complotdenkers neemt Maarten Reijnders de mysterieuze wereld der samenzweringen onder de loep. Van Big Pharma via UFO’s tot Joris Demmink. Het levert een vermakelijk, nuttig en leerzaam boek op.
Er was een tijd dat ik dol was op complottheorieën. Dat kwam vooral door James Ellroy die met zijn boek American Tabloid (vertaald als Amerikaans Riool) een nogal onweerstaanbare alternatieve lezing had gegeven van de moord op Kennedy. Ik weet niet eens meer wie bij hem precies de moord pleegde, maar er werd in ieder geval intensief naartoe geleefd door een broeierig samenraapsel van maffiosi, opportunistische vakbondslieden, geflipte racisten, gefrustreerde Varkensbaaiveteranen en corrupte FBI-agente.
Voordat ik American Tabloid las, was ik al in de ban van de moord op Kennedy dankzij Oliver Stone’s JFK, een van mijn favoriete films. Daarin was Kennedy nog een heilige die het opnam voor de zwarten, in American Tabloid was Kennedy een oppervlakkige schuinsmarcheerder die werd bespeeld door zijn vader, de maffia en J. Edgar Hoover. De enige Kennedy met een werkend moreel kompas in American Tabloid was Robert Kennedy.
James Ellroy had besloten American Tabloid te schrijven na het lezen van Libra van Don DeLillo. Daarin is het (SPOILER ALERT!), als ik het mij goed herinner, wel degelijk Lee Harvey Oswald die de trekker overhaalt. Maar wel nadat hij erin was geluisd door eveneens een samenraapseltje van maffiosi, Varkensbaaiveteranen en FBI-agenten.
Het toneelstuk vertelt het verhaal van een gezin dat een huurster in huis neemt, de verzuurde weduwe Eva Bonheur. De moeder van het gezin maakt de vergissing om te speculeren op de beurs en daar bovenop de vergissing om dit te doen van het geld van Eva. Zo komt het gezin in de handen van de grijpgrage bovenbuurvrouw, die uiteindelijk het huis bezit en erin slaagt om de lover van de dochter des huizes voorgoed weg te jagen.
Maar hoe is het dan om een Nederlander te zijn? Een drama, zegt de titel van dit boek (dat je 
In dat proefschrift gaat Snouck vooral na wat de pre-islamitische oorsprongen van de Hadj zou kunnen zijn. Daarover is bijzonder weinig bekend – of zo was het in ieder geval in Snoucks tijd, ik kan niet beoordelen hoe het nu zit. Zoals ik ook niet zou durven proberen in te schatten hoe achterhaald Snoucks werk inmiddels is. Maar in ieder geval probeert hij met ijzeren geduld en door zo logisch mogelijk na te denken over ieder bouwsteentje in het feest iets te achterhalen van wat voor geloof en wat voor tradities de Arabieren gehad moeten hebben voordat Mohammed langs kwam en alles op zijn kop zette.
Inmiddels hoef je er zelfs geen chocola meer voor te kopen: een internetaansluiting volstaat om de gedichten te downloaden van deze wonderlijke losbol – de man die naar Engeland vluchtte nadat hij in Leiden, waar hij studeerde, torenhoge schulden had gemaakt én bovendien de vrouw van een hoogleraar had bezwangerd. Hij werd in zijn nieuwe vaderland inderdaad schoolmeester en bleef er absurde gedichten schrijven, die zijn vriend Jacob van Lennep na zijn dood zou samenbrengen en publiceren.
literatuur dat het er géén geheim van maakt dat het dingen verzint en dat de menselijke geest nu eenmaal minder geneigd is tot repliceerbaar gedrag dan een waterstofatoom.
Taal heeft de mens veel gebracht: de naakte, zwakke aap die niet noemenswaardig kan rennen of verscheuren vinden we in grote – sommige zouden zeggen: veel te grote – aantallen over de gehele wereld, en er komen er nog steeds bij. En dat komt waarschijnlijk voor een groot deel door de vele voordelen die de taal biedt.