Scholz is nog geen bondskanselier

COLUMN - Het tweede Duitse verkiezings’triell’ (een ‘duel’ met drie combattanten) gaf na afloop onverminderd steun te zien voor Olaf Scholz, de kandidaat-premier van de Sociaal Democratische Partij (SPD). Nog krap twee weken en dan moet blijken of zijn populariteit onder de kiezers even groot is als onder de kijkers. Want dat Scholz populair is bij degenen die het debat volgden is nog geen garantie voor zijn succes op 26 september. Niet minder dan 41% van alle ondervraagden is nog niet zeker waar dan het kruisje wordt gezet. De CDU zet in de laatste weken de nog altijd populaire Angela Merkel zelf in als steun voor Laschet in de campagne. Voorlopig houden de polls het er nog op dat de SPD de grootste wordt met 25% tegen 21% voor de CDU/CSU, 16% voor de Groenen, 12% voor de liberale FDP, 11% voor de extreemrechtse AfD en 6% voor Die Linke. De rest komt er vanwege de 5% kiesdrempel niet aan te pas en het is voor Die Linke te hopen dat ze daar ook geen last van krijgen. Dit voorjaar stonden ze nog op een veilige 8%.

Laschet in de aanval

Scholz had het in deze tweede confrontatie van de drie hoogst geplaatste kandidaat-premiers niet al te moeilijk met zijn voornaamste uitdager, de CDU-premier van NoordRijn-Westfalen Armin Laschet. Die had twee aanvalslinies: Scholz, de huidige minister van Financiën, koppelen aan twee financiële schandalen en de dreiging met een extreem-links kabinet als de SPD met de Groenen én Die Linke in zee zou gaan, een onheilspellend perspectief voor de gematigde  Duitsers die niets moeten hebben van die voormalige communisten. Scholz presenteert zich echter als een zeer gematigd man die ook best past in de traditie van vertrekkende bondskanselier Angela Merkel. Hij wist zijn publiek ervan te overtuigen dat hij goed op de centjes kan passen en schandalen weet aan te pakken. En wat Die Linke betreft wees hij er op dat die partij afscheid wil nemen van de NAVO, iets wat voor de SPD onbespreekbaar is. Het is duidelijk dat hij de deur voor Die Linke alleen open wil houden om andere partijen bij de onderhandelingen over de regeringsvorming onder druk te kunnen zetten, mocht blijken dat Rood-Rood-Groen ook op een meerderheid kan rekenen. Maar het is de vraag of hij zelf verwacht dat Die Linke in zijn richting zal willen bewegen. Na het debat werd Spitzenkandidat Janine Wissler geïnterviewd. Zij ging niet in op het NAVO-standpunt van de partij maar zei wel dat er flink gesnoeid zou moeten worden in de bewapeningsuitgaven. Ook dat standpunt zal de SPD niet erg welkom zijn.

Triel wordt duel

Annalena Baerbock, de kandidaat van de Groenen spreekt won het bij de kijkers op ‘sympathie’ (ze wees de moderatoren er op dat Scholz van hen naar verhouding te weinig tijd kreeg), maar verloor het op ‘competentie’.  Zij spreekt vooral de jongere kiezers aan, maar het is de vraag of dat genoeg is om haar nogmaals, zoals dit voorjaar, boven de oudere heren van de Grote Coalitie uit te doen stijgen. De klimaatopwarming is een issue dat ook bij de andere partijen hoog in het vaandel staat. Anders dan in Nederland krijgt het klimaat topprioriteit nummer 1 van de Duitse kiezers. Daarmee maaien de grote partijen heel wat groen voor de voeten van Baerbock weg. De Groenen kunnen zich nog wel profileren op een actiever EU-beleid, maar het buitenland scoort niet zo hoog bij deze verkiezingen en speelde ook geen rol in het debat. In plaats van de ‘triell‘ werd het dan toch meer een duel tussen Scholz en Laschet.

Speculaties over de mogelijke coalities zijn er genoeg. In de polls scoort de zogenaamde stoplicht-variant (rood-groen-geel, ofwel SPD-Groenen-FDP) het best. De Jamaica-variant (zwart-groen-geel, ofwel CDU/CSU-Groenen-FDP) wordt door een meerderheid afgewezen, evenals Rood-Rood-Groen. Het zou ook zomaar een nieuwe GroKo (Grosze Koalition  van SPD en CDU/CSU) kunnen worden. De televisiezender ZDF heeft een Koalitionsnavi gemaakt met alle varianten, de punten waarop de partijen elkaar kunnen vinden (‘vrij baan’), waar ze nog werk te verrichten zullen hebben (‘bouwwerkplaats’) en waar ze op stuk kunnen lopen (‘gevaar voor ongelukken’). Alles ‘langs de lijnen van de inhoud’. Mariëtte Hamer zal er met enige weemoed naar kijken. We zullen zien wie het eerst klaar is.