Rutte, DNB en NRC geloven in de vertrouwensfee

Bestuurders roepen radeloos om meer vertrouwen terwijl het publiek steeds hopelozer wordt door de onheilstijdingen. Men gaat door met bezuinigen terwijl er wel een goede oplossing is.

OPINIE - Nu het steeds duidelijker wordt dat ondanks keihard snoeien en lastenverzwaring de crisis niet over gaat, begint het op te vallen dat politici en journalisten steeds wanhopiger smeken om vertrouwen. Bezuinigen en lastenverzwaring zijn de enige maatregelen waarover wordt gepraat, ook al is de enige onderbouwing een onjuiste vergelijking met huishoudboekjes die op orde gehouden moeten worden.

Het is een rare eenzijdige discussie, waarin de Keynsianen nauwelijks aan het woord komen. Daarom wordt de echte oplossing – stoppen met bezuinigen en de economie stimuleren – wordt maar zelden genoemd. Pas de laatste tijd komt hier een beetje verandering in dankzij mensen als Ewald Engelen en Bas Jacobs, zoals hier:

[kliktv nr=1] De politiek weet het niet

Dagelijks zien we bestuurders met strakke gezichten beweren dat nieuwe bezuinigingen nodig zijn omdat we als klein landje afhankelijk zijn van de export. ‘Wij kunnen er ook niets aan doen,’ lijken ze te zeggen. Om ons moed in te praten vertellen ze ons dat het volgend jaar weer beter gaat. We moeten vertrouwen hebben in de toekomst en geld uitgeven, want dat is goed voor de economie.

Neem Mark Rutte bijvoorbeeld. Helemaal in lijn met de liberale ideologie zegt hij dat niet de staat maar de burgers moeten zorgen voor herstel (12e minuut in de video):
[kliktv nr=2] Hier vertelt hij aan Ferry Mingelen dat hij een ‘groene waas van herstel’ in de economie ziet. Het is voor hem reden om de bezuinigingen uit te stellen. Laten we als samenleving eens afspreken, zo stelt hij, dat we weer vertrouwen in de toekomst gaan hebben. Als jullie weer nieuwe spullen gaan kopen, dan zal ik de bezuinigingen uitstellen. Doen jullie dat niet, en krimpt de economie toch, dan gaan we natuurlijk weer extra bezuinigen. Het is maar dat u het weet, maar veel keuze heeft u niet.

Dat de wanhoop hierdoor natuurlijk alleen maar groter wordt lijkt hij niet te beseffen. Iedereen ziet dat hij behalve enthousiasme en mooie woorden niets te bieden heeft en concludeert: Rutte heeft geen kleren aan  weet het dus ook niet.

Waakvlamjournalistiek en radeloosheid op tv

Op televisie is het misschien nog wel het ergst. Bij de aankondiging van nieuwe maatregelen wordt ons vaak wijs gemaakt dat het ‘geld op is.’ (Dit is onzin, want in Frankfurt kunnen ze met een druk op de knop vele miljarden euro’s maken).  En ook over zogenaamde tegenvallers wordt vaak kritiekloos bericht, zoals begin dit jaar in het NOS Journaal:

[kliktv nr=3] Na het zien van een nieuwsitem als dit is het geen wonder dat mensen geen vertrouwen meer hebben in de toekomst. Bezuinigen is onvermijdelijk. Elke duiding, context of uitleg ontbreekt. Het is om gek van te worden.

In de kranten is het al niet veel beter. Donderdag 16 mei demonstreert de economieredactie van NRC Handelsblad dat ze of te schijterig zijn, of geen benul hebben van economie. Het redactioneel van die dag, met de titel De waakvlam-economie, gaat over de almaar krimpende economie. Over de oorzaken zeggen ze:

De bezuinigende overheid zelf houdt intussen de hand op de knip en investeert ook fors minder dan voorheen. De particuliere sector zal dus de ijzers uit het vuur moeten halen, zowel in het binnenland als, via de export, het buitenland.

Dat de overheid niet hoeft te bezuinigen omdat ze tegen negatieve rente kan lenen wordt niet vermeld. En ook hier valt de liberale ideologie op, het is of Mark Rutte aan het woord is.

Daarna constateert de redactie dat we dat we voor verbetering niet kunnen rekenen op de particuliere sector en de export. Waarom dat zo is, wordt niet uitgelegd. De particuliere sector zit door de crisis met te veel schulden en moet afbetalen. En op de export kunnen we ook niet rekenen want in het buitenland gaat het even slecht. Dat is overigens voor een deel ook onze schuld want Nederland (samen met Duitsland) eist van Zuid-Europese landen dat ze bezuinigen.

En net als Mark Rutte heeft ook NRC een oplossing om de groei weer terug te krijgen waarbij beroep gedaan wordt op vertrouwen:

Vertrouwensherstel bij huishoudens en bedrijven is daarvoor de belangrijkste voorwaarde, zeker als de overheid aan de kant blijft staan.

Op een voorwaarde:

… dan moeten burgers en ondernemers wel weten dat het beleid op de rails staat en niet, voor de zoveelste maal, onverhoeds wordt omgegooid. Als het kabinet-Rutte niet direct kan of wil bijdragen aan de economische groei, dan zijn rust en voorspelbaarheid het minste wat van haar gevraagd kan worden.

 Dat is het dus: de overheid moet even … tjsa wat eigenlijk? Doorgaan met bezuinigen? Als het maar voorspelbaar is, dan komt het vertrouwen vanzelf weer terug is het devies. Ook dit is dus Krugmans vertrouwensfee.

Ooit adverteerde NRC met de leuze dat zij ‘de slijpsteen van de geest’ was. Wat hebben ze met die slijpsteen gedaan? Van die scherpe geest van toen is niet veel meer over. Dit lijkt meer op waakvlam-journalistiek.

Niemand durft het te zeggen

De discussie over bezuinigen begint steeds meer te lijken op die tussen creationisten en evolutiebiologen. Het feit dat we er nog steeds over praten is merkwaardig want het staat vast dat bezuinigen de recessie erger maakt. Voorstanders van bezuinigen hebben geen goede argumenten en de feiten laten dit ook zien: 3 recessies op een rij nu, ondanks, nee, dankzij de vele miljarden die Nederlandse overheid heeft bezuinigd. In de landen om ons heen, Groot-Brittannië, Ierland, en Zuid-Europa is het ook overduidelijk zichtbaar.

Vrijwel iedereen, zelfs bij het IMF, is er nu van overtuigd dat bezuinigen fout is. Het probleem in Nederland is echter dat de bezuinigings-fundamentalisten niet de eerste de besten zijn. Bij de Nederlandse Bank bijvoorbeeld zijn ze er nog steeds vast van overtuigd dat bezuinigingen noodzakelijk zijn. Je vraagt je af of daar alleen boekhouders en geen economen werken.

Door al deze radeloosheid zou je haast gaan denken dat de er geen oplossing is. Maar die is er wel degelijk, zoals Paul Krugman uitlegt in zijn vorig jaar verschenen boek  End this depression now. De Nederlandse overheid, in samenwerken met andere landen in Europa kunnen deze crisis binnen een paar maanden beëindigen, door te stoppen met bezuinigen, de uitgaven in plaats daarvan te verhogen, het liefst door te investeren in infrastructuur, energievoorziening en maatregelen tegen klimaatverandering. Het samenwerkingsverband is er zelfs al: de EU, waardoor ook wordt voorkomen dat een deel van die investeringen weglekt naar het buitenland.

Japan, dat bijna twintig jaar lang problemen heeft gehad, laat zien dat dat kan, ook met een veel grotere staatsschuld dan wij hebben.

En, niet minder belangrijk, de financiële sector moet gesaneerd worden. Maar vooral: stoppen met klagen over tegenvallers en smeken om vertrouwen.

Toch gaat het bezuinigen maar door omdat niemand, net als in het sprookje van die keizer, tegen Rutte durft te zeggen hoe dom hij is. In ieder geval niemand die op een positie zit waar naar geluisterd wordt.