COLUMN - Hoe zou Poetin dit zien? Drie maanden na de invasie van Rusland in Oekraïne is zijn ‘speciale operatie’ nog verre van geslaagd. De Russen lijden grote verliezen volgens westerse deskundigen. De geopolitieke effecten van deze oorlog zijn op de lange termijn minstens zo ingrijpend. Poetin verliest niet alleen definitief zijn vrienden in het buurland dat grote betekenis had voor de Russische economie. Hij heeft Europa opeen gedreven in een hernieuwd en versterkt bondgenootschap met de Verenigde Staten. De gevolgen van de sancties zijn misschien nog niet helemaal duidelijk, maar er is opnieuw een ijzeren gordijn neergelaten in Europa dat nog jaren de verhoudingen tussen Oost en West zal beïnvloeden. En met de toetreding van Finland en Zweden tot de NAVO verliest Rusland definitief de grip op de Oostzeeregio. Telt dat allemaal niet mee aan die lange tafel in Moskou?
Oostzeeraad bijeen
Deze week kwam de Council of the Baltic Sea States bijeen in Kristiansand, Noorwegen. Deze Oostzeeraad is na de Koude Oorlog in 1992 als een samenwerkingsverband van de noordelijke landen opgericht. Rusland was aanvankelijk ook lid maar is na de bezetting van De Krim geschorst en sinds kort definitief uitgetreden. Voor het eerst sinds negen jaar kwamen de ministers van buitenlandse zaken van de elf overige landen samen met vertegenwoordigers van de EU naar Noorwegen voor een conferentie op hoog niveau. De Russen werden door niemand gemist, integendeel.
‘Door Oekraïne aan te vallen, heeft Rusland zich niet alleen verwijderd van het huidige politieke stelsel, maar ook van de beschaafde wereld zoals we die kennen’, zei de Litouwse minister van Buitenlandse Zaken, Gabrielius Landsbergis (op de foto met zijn Duitse collega Baerbock). ‘Onze gemeenschap is gelijkgestemder dan ooit was. Maar de wereld rond onze landen is helaas minder veilig.’
Tanks
Duitsland kreeg op de conferentie kritiek van onder andere Polen en Litouwen vanwege de trage levering van wapens voor de versterking van het Oekraïense leger. De Poolse president heeft Duitsland in het openbaar beschuldigd van het breken van beloftes. Een woordvoerder van de Duitse regering zei verbijsterd te zijn over deze uitspraak. Polen heeft ons voorbehoud bij het aanbod van tanks kennelijk niet goed begrepen,zei hij. ‘Er was een duidelijk verzoek van Poolse zijde om ultramoderne Leopard 2A7-hoofdgevechtstanks naar Polen over te brengen, maar het probleem is dat de Bundeswehr zelf slechts een klein aantal – ongeveer 50 – van deze tanks heeft. En hoewel er meer in de pijplijn zit, staan die tanks nergens op een autowerf of fabrieksterrein klaar; ze moeten gemaakt worden.’
Graan
Minister Landsbergis kondigde woensdag bij Nieuwsuur aan dat hij met andere landen wil proberen het graantransport vanuit Odessa weer op gang te brengen. Daarvoor zouden marineschepen moet worden ingezet. De Litouwse minister benadrukte dat het hier niet om een militaire missie gaat maar om het voorkomen van een humanitaire ramp. Veel landen zijn afhankelijk van het graan uit Oekraïne en alleen via de Zwarte Zee is export mogelijk. ‘De deelnemende landen gaan niet tegen de Russen vechten, ze zorgen ervoor dat de wereld het graan uit Oekraïne krijgt. Dat is een belangrijk onderscheid. De missie zou alleen moeten garanderen dat de Russen de schepen en de haven niet aanvallen.’ Aldus Landsbergis. De Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken Hoekstra ging niet op dit argument in toen hij in een voorzichtige reactie zei dat moet worden voorkomen dat er een nog groter gewapend conflict ontstaat.
Het humanitaire initiatief van Landsbergis laat onverlet dat Litouwen net als de andere Baltische staten blijft aandringen op meer militaire steun voor Oekraïne. Litouwen was ook een van de eerste landen die het optreden van Rusland heeft aangeklaagd bij het Internationaal Strafhof. Justitieminister Minister Ewelina Dobrowolska (let op de nieuwe spelling van haar naam) vertegenwoordigt haar land in Den Haag. De beschuldiging van Rusland dat Oekraïne genocide pleegt in de Donbas regio weerspreekt zij. Rusland pleegt zelf genocide, zegt ze, met de invasie in Oekraïne.
Kissinger
Het standpunt van de Baltische Staten inzake de oorlog in Oekraïne werd ook nog eens duidelijk verwoord door de Litouwse premier Ingrida Šimonytė in reactie op Henry Kissinger. Deze suggereerde op het World Economic Forum in Davos om met Rusland te onderhandelen op basis van de status quo bij het begin van de oorlog. Dat zou opgave van de Krim betekenen. Een nederlaag van Rusland leidt alleen maar tot nog grotere destabilisatie in de regio, aldus de hoogbejaarde Amerikaanse diplomaat. Volgens Šimonytė zou het westen daarmee in oude fouten vervallen. ‘Als het Westen weer op dezelfde hark stapt, zal die hark hem in het gezicht slaan en dat zal zeker niet het einde van dit verhaal zijn’. Dat de oorlog buiten het slagveld kan worden beëindigd, is volgens haar ‘wishful thinking’ van sommige politici.
Hoe zou Poetin dit zien?
Reacties (18)
En als Poetin toegestaan had dat Oekraïne lid van de NAVO zou worden dan was hij de greep op de zwarte zee kwijt geraakt en blijkbaar vond/vind hij die belangrijker dan de Baltische zee (een zee waar hij toch al weinig grip op had).
Ik denk eerder dat Poetin zich hierin verrekend heeft: hij zal de Oostzee echt niet minder belangrijk hebben geacht, maar dacht niet dat Finland + Zweden zo’n grote stappen zouden zetten door aan te sluiten bij de NAVO. Dit is een scenario dat een jaar geleden nog ondenkbaar was voor zowel de betrokken landen als NAVO zelf. Laat staan Poetin.
De warmwaterpolitiek van Rusland is al eeuwen oud en met de inname van het oosten van de Oekraïne zal Rusland zijn plek op de Krim alleen maar veiliger kunnen stellen. Daarom is er nu ook ophef over de uitspraken van Kissinger. Dat zou namelijk inhouden dat de inname van de Krim een legitieme status zou krijgen en Poetin in feite de Krim gewonnen heeft. En als Oekraïne geen kustgebied meer heeft, kan Rusland met gemak haar gang gaan in de Zwarte Zee. Denk dan ook aan de graanhandel …
Het zou best eens kunnen dat Poetin zich daarin in heeft vergist, maar de Baltische zee was feitelijk al onder controle van de NAVO en lidmaatschap van Zweden en Finland zal daar echt niet veel aan veranderen (Zweden en Finland waren al bijna de facto leden, zover was de samenwerking tussen de NATO en die 2).
De Krim is al Russisch, als er werkelijk iemand is die gelooft dat Rusland de Krim ooit nog terug zal geven dan heb ik nog wel een mooie brug voor ze te koop (of een leuk stukje grond op de maan).
De graanhandel van Oekraïne is gezeur in de marge, Rusland is een veel grotere graan exporteur dan Oekraïne en die kan ook al veel graan niet meer exporteren door de westerse sancties die financiële transacties nagenoeg onmogelijk maken.
Oekraïne is maar liefst de 5e exporteur wereldwijd en exporteert de helft van wat Rusland exporteert.
Dat is absoluut geen gezeur in de marge.
Verder is het ook van belang waar dat graan in normale omstandigheden in grote hoeveelheden naar toe gaat. En dat zijn niet de rijke landen.
https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_countries_by_wheat_exports
https://www.dw.com/en/middle-east-faces-severe-wheat-crisis-over-war-in-ukraine/a-61056418
En Rusland is de absoluut de grootste en die wordt geblokkeerd door sancties, dus het gezeur over dat Oekraïne niet kan exporteren is gezeur in de marge als niemand zich druk maakt over het feit dat ook Rusland niet kan exporteren (ook als Oekraïne wel kan exporteren dan verhelpt dat nog niet het probleem omdat het Russische graan niet beschikbaar is)
[ en die wordt geblokkeerd door sancties, ]
???
Er wordt geen gram graan geblokkeerd.
De sancties op betalingssystemen maken het moeilijk, maar niet onmogelijk.
Het is eerder Rusland zelf die exportheffingen heeft opgelegd.
But while sanctions on Russia have had an effect on global food prices, the country’s food exports have remained mostly consistent throughout the war. The biggest driver of high food prices has been the lack of food leaving Ukraine since the Russian invasion began, which is largely due to the Russian army’s obstructive military tactics to block Ukrainian exports from leaving the country.
https://fortune.com/2022/05/24/kremlin-blames-western-sanctions-for-global-food-crisis/
https://www.spglobal.com/commodityinsights/en/market-insights/latest-news/agriculture/031422-russia-to-limit-grains-exports-to-license-holders-report
Oekraïne zou geen lid worden van de NAVO, daar was ook voor het conflict al geen sprake van. Zou niet eens kunnen omdat het bondgenootschap geen interne conflicten toestaat. Effectief had Poetin het dus al onmogelijk gemaakt door de separatisten te steunen.
Daarnaast, de Zwarte Zee is heel interessant… De navo heeft daar de Bosporus in handen, dus wat je daar precies aan hebt?
[ dus wat je daar precies aan hebt? ]
Kijk eens op de wereldkaart en bedenk dat zee mobiele schepen en onderzeeërs vanaf de Zwarte zee heel Oekraïne bestoken met raketten.
Dus alles in een wijde cirkel rondom de Zwarte Zee is beschietbaar. Syrië onder andere. Oost-Europa.
De Navo heeft misschien de Bosporus in handen, maar die is door de Russen vrij eenvoudig te blokkeren zodat geen Navoschip meer de Zwarte zee op kan.
De NATO heeft de Bosporus niet in handen, als Turkije besluit om de Bosporus te blokkeren voor Rusland dan is hun vredesverdrag uit WO1 ook gelijk ongeldig en kunnen alle omliggende landen aanspraak maken op Turks grondgebied, dus Turkije kijkt wel uit wat ze doen.
Wat zou er met Kalliningrad gebeuren?
Je kunt de titel ook anders formuleren: “het Westen verovert de Oostzee”.
Jos, wordt het niet eens tijd om deze ontwikkelingen in een breder globaal perspectief te plaatsen?
De afgelopen decennia is de wereld erg ingewikkeld geworden.
Graan uit Rusland en Oekraïne is nodig in andere delen van de wereld en moet daarom over duizenden kilometers met schepen worden vervoerd. Dat was 60 jaar geleden nog niet zo.
Aardgas en olie uit Rusland zijn nodig om onze huidige manier van leven in stand te houden. Dat was 60 jaar geleden nog niet zo.
Die veranderingen zijn geleidelijk gegaan. We zijn er al die tijd op vooruit gegaan. Maar wel minder onafhankelijk geworden.
Dat tijdperk komt nu ten einde. We gaan het allemaal meemaken. De wereldhandel is aan het krimpen. De brandstof, die de vrachtschepen aandrijft wordt schaarser en duurder. We kunnen beter maar weer in onze directe omgeving zorgen voor de eerste levensbehoeften (voedsel, water, onderdak) in plaats van afhankelijk te blijven van producenten op duizenden kilometers afstand.
Nee, de titel komt overeen met de loop van de gebeurtenissen: Rusland valt Oekraïne binnen en dat heeft als gevolg gehad dat Zweden en Finland zich bij de NAVO aansluiten. Duidelijk toch?
Heel duidelijk, Jos. Jouw verhaal gaat over een regionale ontwikkeling in Europa. Prima.
Mijn opmerking is een aanmoediging om eens wat verder te kijken, naar de ontwikkelingen in de rest van de wereld.
Graan uit Rusland en Oekraïne is nodig in andere delen van de wereld en moet daarom over duizenden kilometers met schepen worden vervoerd. Dat was 60 jaar geleden nog niet zo.
Nee inderdaad, toen ging het graan de andere kant uit (van de VS naar de Sovjet Unie).
“Aardgas en olie uit Rusland zijn nodig om onze huidige manier van leven in stand te houden. Dat was 60 jaar geleden nog niet zo.”
Aardgas misschien niet, maar ook 60 geleden was de Sovjet-Unie al één van de top-exporteurs van aardolie.
Mijnheer Verbeek probeert al sinds jaar en dag de mythe te pushen dat nog niet zolang geleden we alles zelf konden produceren en dat een terugkeer naar die situatie een reële optie is. Onze bioloog vergeet graag de geschiedenis.
Klein voorbeeldje: al sinds 1500 vervoerden de Hollandse schepen wijn en zout uit Frankrijk en Portugal naar de Oostzee om vooral met graan weer terug te keren. Rogge en tarwe groeien in het NL-klimaat en op onze gronden niet zo goed.
Zonder een decimering van de bevolking en snoeiharde manuele arbeid op de velden is alle eigen voedsel lokaal produceren niet meer mogelijk.
Om over de verarming van de menukaart maar te zwijgen…
Over 100 jaar is het overgrote deel van de Nederlandse bevolking dood. Daar heb ik niets mee te maken, dat gaat gewoon zo.
Beschavingen storten in, al millennia lang. Niets aan te doen, Frank. Je maakt het nu zelf mee.
Snoeiharde manuele arbeid vind ik persoonlijk wel een leuke activiteit. #spuugtindehanden
Zestig jaar geleden was aardolie nog niet zo belangrijk als nu, Bismarck, en de macht van de Sovjet-Unie was toen niet gebaseerd op hun export… nu wel.
“de ministers van buitenlandse zaken van de elf overige landen”
*kuch*tien*kuch*