Red de economie: geef iedereen 10.000 euro

Hoe de Europese economie te redden? Het antwoord is simpel, zegt ondernemer Dieleman. Geef iedereen 10.000 euro. Iedereen? Ja, iedereen.

Hoe lang moet de Eurocrisis duren voordat breed de conclusie wordt getrokken dat de huidige monetaire autoriteiten  geen oplossingen hebben?

Al diverse keren zijn beleidsmaatregelen genomen die een opstap naar de oplossing moesten zijn zoals de lage herfinancieringsrente van de ECB, de steunfondsen, aankoop staatsobligaties door de ECB, liquiditeitssteun voor de banken, zware bezuinigingsprogramma’s, maar telkens komt de crisis in grotere hevigheid terug.

Hoewel over de oplossing van de crisis de meningen sterk verdeeld zijn, is over de structurele oorzaak opmerkelijk veel consensus. De economisch zwakkere eurolanden kunnen niet concurreren met de sterke landen. Zolang de zwakkere landen goedkoop extra krediet kregen werd deze beperking niet manifest, maar sinds de kredietstroom is opgedroogd worden de problemen steeds groter. Het huidige beleid is om met grote bezuinigingen en loonmatiging c.q. –verlaging in de zwakkere landen het productiviteitsgat te laten dichten, maar zolang dit gepaard gaat met kapitaalvlucht, brengt dit landen alleen maar in een neerwaartse spiraal (zie Griekenland) . Zonder kapitaal en met niet werkenden of onder hun niveau werkenden zullen geen grote arbeidsproductiviteitsslagen gemaakt kunnen worden.

Groei

Er gaan dan ook steeds meer stemmen binnen Europa op om de crisis niet met bezuinigingen maar met groei te overwinnen. Maar hoe creëer je groei .Daarvoor moet men niet te rade gaan bij Japan. In Japan zijn sinds begin jaren negentig al diverse stimuleringsprogramma’s geweest. Zelfs in zulke mate dat de nationale schuld nu bijna tweemaal het Bruto Nationaal Product bedraagt  (hoewel Japan die schuld in theorie zelf zou kunnen financieren)  en de groei nog steeds niet is gekomen.

In alle mogelijke oplossingen wordt door economen angstvallig om één gelopen: de schulden inflateren.

Wij leven allen met het dogma dat inflatie slecht is. Het creëert onzekerheid, investeerders lopen weg of eisen hogere premies, er kan sociale onrust ontstaan, de spaarder wordt onevenredig gestraft en zo kan de lijst nog verder aangevuld worden. Inderdaad is het zo dat inflatie sec alleen maar negatief is. Stel je een wereld voor waarin het prijspeil opeens over de hele linie 20% stijgt, alle spaargelden meteen 20% minder waard zijn en schulden met 20% worden gereduceerd. Dit betekent meer onzekerheid en tegelijkertijd een overheveling van welvaart van degene die verantwoordelijk geleefd hebben naar de onverantwoordelijken. Dat zal de hardwerkende en spaarzame Europeaan niet waarderen.

Inflatie heeft echter ook voordelen: het maakt het gemakkelijker relatieve prijzen of lonen te beïnvloeden, het is een prikkel om spaargelden te investeren, het voorkomt het ontstaan van deflatie, het kan voor een gewenste herverdeling van middelen zorgen, bijvoorbeeld door verlichting van overkreditering.

Zou het niet ideaal zijn als we een korte periode van inflatie zouden kunnen laten ontstaan om daarna terug te keren naar prijsstabiliteit? Inflatie is verbonden met de hoeveelheid geld die in omloop is. Hoe zou je de geldhoeveelheid sterk kunnen verruimen en daarna weer  verkrappen?

Zombiebanken

Blijkbaar heeft de ECB deze gedachte ook gehad en is met de 3-jarige leningen voor banken gekomen. Door het forse gebruik van deze faciliteit is de geldhoeveelheid sterk verruimd. Van een groeieffect voor de economie of een opwaartse druk op de prijzen is hiervan echter weinig te merken. Waarschijnlijk omdat het op de verkeerde plaats is besteed. Het is meer een lifeline voor zombiebanken dan een impuls voor de economie.

Een verruiming van de geldhoeveelheid door het geld direct aan de burgers van de eurozone te geven zou wel tot groei-impulsen leiden. In de Eurozone wonen circa 345 miljoen mensen. Als iedereen via de Belastingdienst van zijn land een eenmalig bedrag van 5.000 euro ontvangt, wordt de geldhoeveelheid met 1.725 miljard euro verruimt. Voor burgers met een belasting- of andere overheidsschuld wordt de schuld direct afgetrokken van hun eenmalige uitkering.

Daarbovenop stelt de ECB voor elk Eurozone-land 5.000 euro per inwoner beschikbaar voor inkoop van staatsobligaties. Reeds ingekochte staatsobligaties worden tegen inkoopprijs tegen deze allocatie verrekend. Landen met lage obligatierentes kunnen beslissen hun allocaties te gebruiken voor investeringen (vergroening, infrastructuur e.d.) of het creëeren van pensioenfondsen (een Duits ABP), zodat de pensioenverplichtingen van gepensioneerde ambtenaren van de begroting gehaald kunnen worden. In combinatie met het beschikbaar stellen van de middelen moeten de recentelijk afgegeven garanties van de sterke eurolanden ingetrokken of gereduceerd worden.

Minderjarigen

De 5.000 euro voor minderjarigen kunnen besteed worden door de ouders. Dit zou voor een gezin met twee kinderen een extra uitkering van 20.000 euro betekenen. In Nederland kan dat aan de woning- en bouwmarkt net de impuls geven die nodig is om de markt weer vlot te trekken. Dit kan bij besteding aan het vervroegd aflossen van een deel van de hypotheeklening (wat verhuisdruk verlicht of bij gedwongen verhuizing een verlies voorkomt), voor starters en doorstromers kan het ingezet worden bij aankoop van een nieuwe woning en andere huiseigenaren zullen de uitkering kunnen gebruiken voor verbouwingen. Ouderen krijgen een faciliteit om de uitkering belastingvrij aan kinderen of kleinkinderen te schenken. Voor niet-huizenbezitters en degene die zo’n eigendom niet aspireren zijn andere bestedingsmogelijkheden denkbaar zoals aflossing van schulden, aanschaf duurzame consumptiegoederen of op vakantie gaan. In het laatste geval kunnen niet eurolanden ook meeprofiteren van de uitkering.

Het blijft uiteraard onvoorspelbaar wat met de middelen gaat gebeuren. Als iedereen het bedrag van zijn uitkering op een spaarrekening zet bij een veilige bank in het noorden van de eurozone dan zal de economie weinig voordelen hebben van de geldinjectie, maar de kans dat het geld bij de banken blijft hangen zoals in feite is gebeurd met de 3-jarige ECB-faciliteit lijkt zeer klein.

Omdat de huidige productiecapaciteit van de economie onderbezet is, zal als de lidstaten de lonen onder controle houden, de inflatie van producten en diensten binnen de eurozone beperkt zijn. Wel kan de verruiming een groot effect hebben op de wisselkoersen. Dit zou een extra impuls voor de economie betekenen want het verruimt de exportkansen en maakt binnenlandse (eurozone) producten relatief aantrekkelijker. Het prijsverhogende effect op de energieprijzen moet gezien worden als een kans om de economie te vergroenen. Hiervoor zijn door de geldverruiming ook middelen beschikbaar.

Dan de broekriem

Direct na de geldverruiming dient de ECB te verkrappen. Banken die zonder lage rentes en liquiditeitssteun van de ECB dan niet kunnen overleven dienen dan failliet te gaan of gered te worden door de lidstaten met de middelen die men in de verruiming heeft gekregen. Door de opleving van de groei en de verbetering van de solvabiliteit van landen, zal de investeringsbereidheid ook weer toenemen. Dit zou in de zuidelijke eurolanden onder meer kunnen leiden tot repatriëring van gelden en overnames en investeringen door private partijen uit noordelijke eurolanden (en andere delen van de wereld).

Met het stopzetten van steun aan zombiebanken en zombielanden zal de ECB al een deel van zijn stimuleringsgelden terugkrijgen. Daarnaast zal het deel van de particuliere gelden dat gebruikt wordt voor terugbetaling van schulden terugkomen bij de banken en hen de mogelijkheid bieden de balansen te verkorten. Dit geld zal dan op enigerlei wijze terugkomen bij de ECB.

Wat vooral van belang is dat de ECB ervoor zorgt dat de banken die recht hebben bij haar aan te kloppen hun activiteiten beperken tot de primaire bankfuncties van deposito nemen en gelden uitlenen. De andere activiteiten dienen ondergebracht te worden in andere ondernemingen waarvoor geen impliciete ECB of Nationale Bank-garanties gelden. Met de stimuleringsgelden kan dit in een korte tijd gerealiseerd worden.

De voorgestelde impuls is fors,want ongeveer 1/8 van het Bruto Nationaal Product in Nederland en meer in armere Eurozonelanden, maar het is eenmalig. Hoewel de effecten nivellerend zijn, zowel tussen landen als binnen landen, is er geen sprake van een significante verschuiving van de rijkdom.

Sommigen zal het plan tegen de borst zal stuiten omdat ook niet-hardwerkende personen een gratis uitkering krijgen. Maar uiteindelijk is ieder gebaat bij een economische omgeving met perspectieven en niet één waar de problemen steeds groter blijken te worden en de zwakken de sterken neer dreigen te halen. Zelfs voor degenen die het liefst de euro vaarwel zeggen is dit een goed plan. Door het stimuleringspakket ontstaat rust en stabiliteit en dit biedt de beste kansen om met beperkte gevolgen een exit te doen.

Geen plan zonder identiteit, dus in navolging van het Occupy Movement, zal dit het 10k Movement worden. Het europrobleem moeten wij gezamenlijk oplossen.

10k to the People.

Foto Flickr cc Scott Ableman