Recensie Zomergasten | Andrea Maier

RECENSIE - Zomergasten met Andrea Maier begon met een serie korte fragmenten waarmee de hoogleraar gerontologie (de wetenschap die zich met ouderdom bezighoudt) aan ons werd voorgesteld. We zagen Maier voor een huisje staan. Een oud huisje. Ze zei dat het huisje mankementen had en hier en daar verzakt was, maar dat dit z’n eigen schoonheid had.

De schoonheid van het ouder worden, kwam tijdens de rest van de avond niet aan de orde. Ook niet toen we net een fragment uit ‘69: liefde, seks, senior’ hadden gezien, waarin een ouder echtpaar vertelt hoe hun seksleven door de ouderdom is veranderd en dat inmiddels de handen en de mond belangrijker zijn dan de geslachtsdelen. Het was een ontroerend fragment dat een mooie aanleiding had kunnen zijn om het ook even te hebben over de manier waarop aftakeling juist voor verdieping kan zorgen. Maar Maier liet het fragment zien om te kunnen praten over het taboe van seks op oudere leeftijd, waar zij in haar tijd als arts vaak tegenaan liep. Op zich prima, maar het toonde ook aan wat ik deze avond miste: de meeste fragmenten waren een aanleiding om een beroepsmatig puntje te maken, niet omdat het indruk op haar had gemaakt. En dat leverde een vrij eentonig avondje op.

Stokpaardje van Andrea Maier: ouderdom is een ziekte. En als we het als een ziekte beschouwen, dan kunnen we genezing zoeken. Ze is ervan overtuigd dat wij heel snel in staat zullen zijn op een gezonde manier 130 te worden. Ze begrijpt dat dit consequenties zal hebben voor de maatschappij en daar denkt ze ook over na, maar ze ziet het niet als haar verantwoordelijkheid om er rekening mee te houden. Zoals een autofabrikant het fileprobleem niet hoeft op te lossen, zei ze. Net als Aubrey de Grey (zwaar bebaarde wetenschapper die meent dat de eerste mens die 1000 jaar oud zal worden, al geboren is) leek Andrea Maier te denken dat de maatschappij vanzelf wel oplossingen zal vinden. Zoals de maatschappij dat altijd doet.

Ikzelf heb juist het idee dat de maatschappij altijd maar een beetje achter de ontwikkelingen aan hobbelt en daardoor bijna per definitie te laat is. Ze liet aan het eind van de avond nog wel een beetje blijken bekend te zijn met de problemen die een verlengd leven zou kunnen opleveren. Over de kosten ervan en wie de uitverkorenen zouden zijn. En wat als sommigen het wel en anderen niet 130 worden? Ze erkende bovendien de tragiek van iemand die al zijn naasten overleeft, nadat we een fragment uit The Age of Adaline hadden gezien waarin een eeuwig jeugdige moeder lunchte met haar bejaarde dochter.

Overigens juich ik het zelf van harte toe dat Maier de strijd met de ouderdom aangaat. Het is misschien waar dat de dood zin geeft aan het leven, maar hij mag best wat later komen. Dus hoera voor Andrea Maier! Maar voor voor een hele avond Zomergasten vond ik haar verhaal toch te mager en te eentonig.

Daarbij was ze van een opgeruimdheid die aan het irritante grensde. In het begin van de avond liet ze een fragment zien van drie Oost-Duitsers die in 1988 de Spree over zwommen richting de vrijheid. Haar vader was ook in Oost-Duitsland geboren en deed in 1972, op 26-jarige leeftijd, zijn eerste vluchtpoging. Die mislukte. Daarna probeerde hij het nog twee keer. De derde keer zwom hij de Elbe over. Hoewel hij de overkant bereikte, werd hij gepakt. Waarna hij in de isoleercel terechtkwam. Uiteindelijk is hij door Willy Brandt vrijgekocht. Tot haar achtste heeft haar vader Andrea met heel veel liefde opgevoed. Daarna liet hij zijn gezin, in de woorden van zijn dochter, ‘een beetje in de steek’. Toen ze twaalf was, heeft ze hem nog één keer gezien. Sindsdien weigert hij elke vorm van contact, tot de dag van vandaag. Volgens Maier was haar vader ‘de intrinsieke vreugde van het leven kwijtgeraakt’. Ze nam hem niets kwalijk, was hem dankbaar voor zijn dapperheid en voor de liefdevolle jaren.

Ik vermoedde een persoonlijk drama, maar presentator Thomas Erdbrink vroeg er verder niet naar. Hij bleef voor de verandering weg van psychologisering. Liet zich wat meer meevoeren door zijn verwondering over haar beweringen, in plaats van te vissen naar achterliggende motivaties. Daardoor waren er dit keer minder pijnlijke situaties dan de vorige keren, maar het werd ook een stuk saaier. (Het is ook nooit goed).

Fragmenten die aanleiding gaven om een beetje te praten over de schoonheid en de troost, waren er bijna niet. Er was een fragment waarin operazangeres Elizabeth Schwarzkopf een masterclass gaf aan een jongere sopraan. Maar dat was voor Maier aanleiding om te praten over perfectie en de noodzaak om streng te zijn. Verder was kunstfluiter Johan Visser aanwezig in de studio om een liedje te fluiten. Maier wilde hem laten zien omdat het kunstfluiten (het fluiten van liedjes op je vingers) een kleinkunstvorm was die met uitsterven bedreigd was. Na het horen van het lied leek mij dat meer dan terecht.

De avond eindigde met een lied van Udo Jurgens, die een boodschap zong voor de kinderen van de toekomst. Dat ze over duizend jaar wel zullen lachen over de problemen die we nu hebben.

Als we er niet aangaan met z’n allen, hoop ik het nog mee te maken.