“Als we denken dat onze samenleving voor honderd procent maakbaar is, komen we bedrogen uit. Niet alles is calculeerbaar, controleerbaar. [..] Dan gaan we naar een staat die we niet willen, een politiestaat. Een overheid die tot achter de voordeur komt kijken wat we uitspoken. Willen we dat?”
Hoogleraar Bestuurskunde Paul Frissen gelooft niet in de maakbare samenleving, en vindt deze zelfs gevaarlijk.
Onder zijn leiding kwam het boek ‘Betoverend bestuur‘ tot stand, dat oproept de ontwikkelingen op het vlak van de staatsbemoeienis te keren. Het eerste exemplaar werd uitgereikt aan Minister Hirsch Ballin van justitie. Deze was het daar wel mee eens:
“Bij de overheid zijn veel mensen bezig met deelgebieden, eigen projecten. Als je niet uitkijkt, weet je niet meer waarover het gaat. Of waar het goed voor is of voor wie.”
Reacties (3)
Hirsch Ballin doet een moderne Kafka!
Typisch staaltje van het verdraaien van iemands woorden om het nieuws zo te draaien, dat het in jouw straatje (Spits in dit geval) past. Links staat voor een maakbare samenleving en beseft daarbij ook echt wel, dat de samenleving niet voor 100% maakbaar is. Dat zegt de hoogleraar ook. De kop van het Spits artikel suggereert echter, dat de hoogleraar het op dit gebied met links oneens zou zijn, omdat hij tegen het ´linkse´ ideaal van een maakbare samenleving zou zijn. De hoogleraar is dus slimmer dan Spits, of Spits verdraait zijn woorden met opzet, in welk geval het artikel alleen maar zien aan welke kant Spits politiek staat en met welke kleur bril je de artikelen van Spits in het vervolg moet lezen.
Spuyt bedankt, je hebt me een kandidaat geleverd voor de Donkey Shocking Award. Ik jat je stukje voor een embedded gastlogje.
Nu ben ik helemaal geen expert op het gebide van “maakbaarheid”, maar ik vermoed wel dat we zonder niet kunnen. De vraag die de professor oproept is, hoe je dingen maakbaar maakt.
In het persbericht is goed te lezen dat ook hij gelooft in maakbaarheid. Niet door wetgeving, protocollen en kwaliteitskeumerken maar door “variatie, zingeving en betekenisvorming”. In zijn boek zal hij ongetwijfeld uitleggen wat dat kan inhouden.
Wat de professor doet is wat wij allemaal doen: iets werkt niet lekker en dan gaan we dingen verzinnen die het beter moeten maken. Dat gaat het hele menselijke bestaan al zo.
En jawel, soms gaan dingen dan beter, soms ook niet, en veel vaker blijven we nieuwe dingen, termen, begrippen, procedures bedenken omdat het nooit af is.
Terecht merkt de professor op dat het niet 1 regeltje voor honderden mensen moet bedenken, maar honderden regeltjes; één voor elk mens. De verschillen moeten, zo zegt hij, gekoesterd en beschermd worden.
Hoe doen we dat? Door met elkaar afspraken te maken over hoe we “verschillen” definiëren, hoe we die dan “koesteren” en welke “bescherming” we nodig denken te hebben. Dat is maakbaarheidsdenken. We spreken wat af en denken dat het dan wel goed komt.
Zo blijven we aan de gang. Meestal in golfbewegingen die erg op elkaar lijken. Zo is er in de 60’er jaren behoorlijk tegen overheidsbemoeienis aangeschopt, nu lijkbe veek mensen weer behoefte te hebben aan de regering als schoolmeester. Die gaat zich ook zo gedragen tot men dat weer zat is. Op naar de volgende golf.
Maakbaarheid is zowel één van de sterkste als ook de zwakste punten van de mens. We vonden het vuur uit en kregen milieuvervuiling. We vonden het wiel uit en kregen een overhaaste samenleving. We ontdekten het DNA en zijn aan onszelf gaan knutselen. We vonden de democratie uit, die ook zo zijn tirannieke kanten kent.
We maken regels, richtlijnen, bedenken andere manieren om vitaal bezig te blijven en altijd levert het iets moois op èn zaken waar we minder tevreden over zijn.
Het positieve van het betoog van Paul Frissen is, dat we moeten erkennen dat we allemaal in maakbaarheid geloven en dat we wel continu kritisch moeten kijken hoe we daar mee bezig zijn. Keuze durven maken, op je bek gaan, opkrabbelen en weer doorgaan.
Erken dat elk stukje maakbaarheid een constructiefoutje zal bevatten.