En waar de gedachte wordt verdoezeld ligt de gedachteloosheid, in de zin zoals Hannah Arendt dat begrip gebruikt, op de loer. Dan wordt taal een vruchtbare voedingsbodem voor potentiële barbarij. Want al hebben talen dan een groot incasseringsvermogen, ze kunnen, zo zegt Steiner, niet tot in het oneindige hysterie en banaliteit absorberen.
Colet van der Ven staat stil bij de belangrijke rol die taal, en taalverruwing, speelt bij politieke veranderingen. Het stuk verdient aandacht juist in deze tijd, zeker daar er nu rechtszaken gevoerd worden over “uitspraken”.
Het stuk verscheen anderhalve week geleden in de papieren editie en is op verzoek alsnog online geplaatst. Hulde daarvoor voor de Groene Amsterdammer en de auteur.
Reacties (36)
Nog maar een quote dan:
‘Woorden kunnen nietige stukjes arsenicum zijn. Ze worden ongemerkt ingeslikt en lijken geen uitwerking te hebben maar na enige tijd is de gifwerking er toch. Als iemand maar lang genoeg “fanatiek” zegt in plaats van “heldhaftig” en “deugdzaam” gelooft hij tenslotte echt dat een fanaticus een deugdzame held is en dat je zonder fanatisme geen held kunt zijn.’
te gek artikel inderdaad. bekend fenomeen onder spin doctors ook: wie “framet” het “probleem”
vond “de vries loopt over naar d66” op nu.nl heel subtiel
je had namelijk ook (origineel van het anp) “de vries stapt over naar d66” kunnen zeggen
maar dat is natuurlijk klein bier vergeleken bij het echte spinnen
@ steeph
geheel offtopic: ik verwacht nog wel op korte termijn een saluut aan solomon burke in de dagsluiting hoor. ;-)
Steeph, dank voor de verwijzing naar dit mooie artikel. Wat mij betreft is het een voorbeeld van een Godwin die wél deugt.
De rol van taal is niet de onderschatten in het zaaien van haat. Het is nu eenmaal makkelijker schieten op ´die vuile hond´ dan op ´die vader van twee kinderen´.
Ik was juist op zoek naar die oude editie van de Groene vanwege onder andere dit stuk. Maar ja: hoe vind je een oude editie. In mijn bibliotheek ontbrak helaas dit exemplaar, en ik heb meestal geen lexis-nexis inlog tot mijn beschikking. En toen kwamen Steeph en een openminded auteur, waarvoor veel dank.
Nu lezen.
CvdV houdt van Wilders, maar hij heeft haar afgewezen en nu gaat zij als een furie te keer. Alleen zoiets verondersteld geeft de sleutel tot begrip van haar tirade. Die onjuist, schandalig enz. te noemen wordt dan zinloos, het gaat om een psychologische gesteldheid en een geval van onbewuste identificatie. CvdV = Wilders, zoals Catherine was Heathcliff, en dat laatste koppel ging ook uit elkaar.
Wat grover geformuleerd, wat nu mogelijk is, zou je ook kunnen zeggen dat de pot (CvdK) de ketel (GW) verwijt, maar dit gezegde gaat hier slechts omgekeerd op. Want zoals die pot scheldt, doet GW dat niet, maar omdat zij gedreven en verblind door haat* hem dat (schelden) in de schoenen wil schuiven, is zij het die beschimpt en daartoe ook gedwongen is. Een eenvoudige psychologie, maar je moet er wel op komen. En ik ben niet eens psycholoog van professie.
* Haat is omgekeerde liefde, en weer klopt alles.
PS. De uitdrukking onder de POSTING is: ‘Hulde daarvoor voor de Groene Amsterdammer en de auteur.’ Het zal nu wel duidelijk dat die hulde overbodig en misplaatst is.
@HPax: heeft RTL Boulevard geen forum voor discussies op dit niveau?
@HPax: Vooral niet ingaan op de inhoud. Helemaal van deze tijd.
@HPax: In de Groene staat haar naam juist gespeld: Colet van der Ven. Bedoel jij deze dame? Dan vrees ik dat je de verkeerde voor hebt?
@ 8 ‘Vooral niet ingaan op de inhoud. Helemaal van deze tijd.’
Dat laat CvdK’s artikel niet toe. Het is taalkundig gesproken onzin. Misschien is er onder de Sargasso-isten een taalkundige die er meer van kan maken. Zo ja, moge hij zich uitspreken en haal ik eventueel bakzeil. Tips: Sapir-Whorf erbij en Orwell.
@Peter: Ik had een typo in het stuk, maar ik linkte naar dezelfde dame. Is dat niet de auteur dan??
Colet van der Ven noemt explicitiet Jan Kuitenbrouwer, veelgeciteerd ’taalstrateeg’ (he, ja zeg, nou durf ik bijna geen aanhalingstekens meer te gebruiken. Hier probeer ik mijn gniffelneigingen over het de zelfidentificatie als taalstrateeg weer te geven) en natuurlijk auteur van een boekje dat de taal van Wilders behandelt (en waarvan de cover heel toevallig gelijkenissen vertoont met het taalobservatieboekje van Paulien Conrelisse, maar deze uitwijding over de marketingziekte die coverimitatie heet verblijft geheel terzijde).
Jan Kuitenbrouwer dus. Hij schreef vandaag een lezenswaardig, m.i. waanlink-waardig blog over transparantie en de dezer dagen populaire worstenmakersmetafoor.
Ik vraag me af of Colet van der Ven contact heeft gezocht met Kuitenbrouwer. Ik vraag me af of hij, die eerder Wilders met name retorisch knap noemde, misschien ook een moreel oordeel heeft. Nou ja, eigenlijk doet het ook niet zo ter zake.
Interessanter is het transparantie te vragen van de PVV-taalfabriek. Niet dat die er zal komen, maar je kunt wel verlangen naar inzicht in de motieven voor en de wegen naar hun taalvondsten. Die behoefte heb ik eigenlijk wel, ook al zie ik na het lezen van Kuitenbrouwers blog in dat je waarschijnlijk maar weinig op zal schieten met die kennis.
En toch. Toch ga ik die artikelen van Karen Geurtsen in HP/De Tijd nog maar eens herlezen.
Zoek nog een engelse versie hiervan:
http://www.dailymotion.com/playlist/x18hn5_yahou11_la-langue-ne-ment-pas/1#videoId=x13vw6
http://en.wikipedia.org/wiki/Victor_Klemperer
Levert een avondvullende dwaling over het internet heen op
Alweer een proponent van stricte beperkingen op de vrijheid van meningsuiting. Nee, het waren niet de stadsguerilla’s van de Nazi’s, het was niet de incompetente reactie van de Duitse uitvoerende macht die toch al aan barrels lag, nee, het was niet de corruptie die aan iedereen vrat vanwege de tomeloze inflatie – het was het woord. Het Machtige Woord. Dat iedereen ertoe overhaalde om Joden op de trein te zetten. En als we niet uitkijken, dan gebeurt hier hetzelfde. Want mensen zijn onverantwoordelijk en dom en voor je het weet rijden de treinen naar het oosten weer. Alles vanwege het Woord.
Semi-religieuze bullshit. Of anders gewoon grenzenloze paranoia. Maar dat is eigenlijk hetzelfde.
@KJ: Je haalt meer uit het stuk dan er in staat om het vervolgens in het belachelijke te trekken. Waar staat bijvoorbeeld iets over verbieden?
Begin eens met een eenvoudige vraag. Kan het consequent gebruik van een net iets andere formulering invloed hebben op een grote groep mensen (hoe ze handelen of hoe ze denken over een bepaald onderwerp)?
@Steeph; Kan het consequent gebruik van een net iets andere formulering invloed hebben op een grote groep mensen (hoe ze handelen of hoe ze denken over een bepaald onderwerp)?
Ja.
Maar niet op een voorspelbare manier.
En nee, want anderen kunnen even hard roepen.
Het gaat pas fout als je een kunstmatige on-balans in het systeem aanbrengt, bijvoorbeeld door een partij het zwijgen op te leggen (d.m.v. rechtszaken o.i.d.) of, zoals in Hitlers tijd, door fysieke intimidatie, natuurlijk.
test
Het stukkie uit de groene is onmogelijk. Volgens mij probeert de schrijfster de huidige maatschappelijke context te duiden door politieke taal te analyseren in plaats van dat ze de huidige taal probeert te duiden door de maatschappelijke context te analyseren.
Imo is dat een onmogelijk uitgangspunt en heeft dat NUL voorspellende en wetenschappelijke waarde. Van mij zou ze een onvoldoende krijgen
@ 12
Niets van deze reactie begrepen, behalve dan als summum van wartaal.
maar goed.. ik mag haar helaas geen cijfer geven..
wel interessant stukkie trouwens steeph. Maar ik denk dat de schrijfster het paard achterde wagen spant. Ik denk dat je taalgebruik alleen kunt duiden door de context te analyseren en niet andersom.
vermoed trouwens dat dit een van de weinige punten is waarop GL en D66 wezenlijk van mening verschillen
@ steeph
laatste keer dat ik er over begin, maar ik vind echt dat solomon burke een saluut op sargasso verdient. ik stel don’t give up on me pinkpop 2003 hq voor
Wat je stelt @sikbock..taal, een woord..is een klankenreeks bij een groepsgewijs overeengekomen begrenzing van een abstractie en aldoende (golden pin) entiteit.
*naar chili kijkt*
En daar staan ze weer die *&^^$ priesters, alle emotie af te pakken..de eikels.
@mango: Ik ga niet over de sluiting, dat zijn Carlos en Crachat. Sorry.
@sikbock #21: Die laatste vat ik niet helemaal. Uiteraard moet je het in context plaatsen. Maar het punt van het stuk is dat je met taal iets kunt versterken. Zover versterken dat het een kracht op zichzelf wordt. Dus komt er met het gebruik van taal een verantwoordelijkheid. Is het de inhoud die het debat bepaald, of is het de vorm.
@KJ: Maar er staat toch niet in het stukje dat iemand het zwijgen opgelegd moet worden? Ik ben het ook niet eens.
Waar ik vind dat ze een punt heeft, is de vinger leggen op de wijze van taalgebruik. Een probleem aankaarten is 1 ding. Taal misbruiken zodat het probleem in woorden los komt te staan van de realiteit (in ieder geval in de hoofden van velen) is een andere zaak. Heeft niet iedereen, dus ook Wilders, hierin een verantwoordelijkheid? Wetende wat het effect kan zijn?
Is interessant. Als ik een tekst zie van Liesbeth van Tongeren of Diederik Samson krijg ik ook bepaalde gedachten.
Hoe was dat spreekwoord ook weer, “ieder vogeltje zingt zoals hij gebekt is?”
Overigens hele gevaarlijke redenatie van Colet. Het kan wel zijn dat Wilders ruw taalgebruik hanteert, maar waar trek je de grens!
Zelf heb ik mijn bedenkingen als ik Diederik Samson hoor praten, maar ik besef dat het te ver gaat hem het zwijgen op te leggen, zelfs het verlangen daarnaar zie ik als niet terecht. Er moet een tegengeluid zijn.
Dus laat ik het maar zo. Ik stem alleen geen PvdA.
@Steeph; Wat doet Jenny Holzer ? Is zij ook verantwoordelijk ? Wanneer ?
Een tegenvoorbeeld voor de stelling dat de taal een significante invloed heeft op het handelen: onder het totalitair communisme was de taal fel-antikapitalistisme/privebezit etc, maar ondertussen was de meest productieve landbouw sector de eigen stukjes grond en werd na de omwenteling het kapitalisme (te) ongeremd omarmd.
@17: “En nee, want anderen kunnen even hard roepen.”
Daar ben je toch wat te kort door de bocht. Niet iedereen kan even hard roepen. De media zijn duidelijk selectief in wie ze een podium geven om hard te roepen. Wilders heeft dat podium de afgelopen jaren bijvoorbeeld veel meer gekregen dan welke ander politicus ook (de zittende MP incluis).
@Bismarck; Je kunt toch moeilijk de sterkere de schuld geven van de zwakheid van anderen ? Bovendien, in de VS bijvoorbeeld heeft e.e.a. een (politiek) omgekeerd effect gehad: nieuwe media == Obama. Er zijn altijd inherente onbalansen in het systeem, maar zolang je daar niet actief naar streeft, is het goed.
Pardon, taal?
Hannah Ahrendt heeft dat nooit in de mond genomen, wat een onzin,
het gaat bij Hannah o.à. over de pluriformiteit.
Du moment je een ideologie, dogma of zo poneert creëer je een wij/zij situatie en vernietig je de pluriformiteit, sluit je de ander uit,
ongeacht de inhoud van de ideologie.
@Vander F: Heb je het hele stuk gelezen of alleen de quote?
interessante vraag: is taal oorzaak of gevolg? een discussie die zal lopen zoals het nature-nurture debat: voor altijd. en altijd interessant. tegelijk de vraag of taal van anderen net zo nauwgezet geanalyseerd wordt als die van GW, PF of wie dan ook. Het artikel lezend lijkt er een vooringenomenheid om alleen extremeretaal te onderzoeken, maar misscien valt het mee. Een hypothese zou kunnen zijn dat allerlei verhullende en verbloemende taal leidt tot ontkenning van problemen….
@steeph # 24; nee, dat is wat jij uit het stuk opmaakt..
Ik maak vooral uit het stuk van de schrijfster op dat ze wat antropologieboeken heeft gelezen en ze daar ( oppervlakkig gezien) een interessant ogend stukkie over heeft geschreven..
Maar als ik wat dieper lees en me afvraag waar dat stukkie van die mevrouw op gebaseerd is, lijkt het er op dat mevrouw vooral haar eigen wereldbeeld en vooroordelen onder woorden heeft willen brengen.. obligate, gemakkelijke luchtfietserij voor wollen sokken..
Ik hou gewoon niet zo van die geert mak-types
@sikbock: Helpt het als ik zeg dat ik het stuk lees in context van andere stukken over taal die ik in het verleden gelezen heb? Bv een zeer goed stuk van Harvard Business Review over taalgebruik en leiderschap. Dat niet over NL of WOII ging, maar wel een aantal van dezelfde elementen bevatte.
(de leiders die woorden gebruikten als “keihard” werden meer geloofd dan leiders die woorden gebruikten als “stevig” of “solide”. Terwijl ze dezelfde inhoud hadden)
Dat het te onderbouwen is met diverse constateringen uit de psychologie en sociologie? Over hoe mensen hun gedrag veranderen op basis van hoe iets tegen hun gezegd wordt?
Nog een aardige in deze context: I don’t like your examples.
@ steeph: Ja, dat geloof ik wel. Ik geloof ook wel dat je het stuk uit de groene ook zo gelezen hebt..
Maar ik lees vooral de implicite en expliciete waardeoordelen van mevrouw.. Ze is vooral op zoek naar wat ze wil vinden.
zoals ik al eerder zei: ik denk dat je betere uitspraken kunt doen (over bijvoorbeeld een bedrijf) door te onderzoeken waarom juist daar die stevige taal beter aanslaat. Je zult je dus moeten verdiepen in het bedrijf, de mensen en de cultuur van het bedrijf.
Mijn ervaring bij bedrijven is soms ook dat “krachtige taal” bij veel mensen nogal op de lachspieren werkt..
Dus impliceren dat krachtige taal “universeel” is en “altijd” eerder geloofd wordt en dat dat een “gevaarlijke ontwikkeling” is, vind ik nogal preken voor eigen parochie..
geitenwollensokkenretoriek dus