‘De Amerikaanse democratie heeft een bijna-doodervaring overleefd’, schrijft Marc Chavannes op De Correspondent, ‘maar uit niets blijkt dat het gevaar geweken is.’
Hoe gaat het verder met de VS, nu Joe Biden maandag ook officieel als overwinnaar van de presidentsverkiezingen is aangewezen? Welke invloed krijgt Trump’s verwoestende erfenis op de politieke verhoudingen in de komende jaren? Een paar citaten uit Chavannes’ scherpzinnige analyse:
Het is lastig vast te stellen welke van Trumps ‘prestaties’ de meest blijvende gevolgen heeft. Misschien wel het afschaffen van de waarheid, het creëren van een alternatieve werkelijkheid waarin Donald Trump altijd gelijk heeft en wint. Dat zou voor de Amerikaanse democratie weleens zijn meest verwoestende erfenis kunnen zijn. In dat parallelle universum zijn politici, journalisten, rechters en overheidsfunctionarissen die Trump geen gelijk geven per definitie corrupt en crimineel.
Maar de schade is natuurlijk veel breder. De president heeft oude racistische patronen en haat jegens andersdenkenden aangemoedigd. De ontkenning van de verworvenheden van de wetenschap op tal van terreinen door Trump en zijn ministeriële zetbazen heeft Amerika tot recordhouder coronadoden gemaakt, onnoemelijk veel natuur uitgeleverd aan de exploratie-industrie en de strijd tegen klimaatopwarming wereldwijd ondermijnd.
Daarnaast heeft deze president de gezondheidszorg voor miljoenen in zijn land onbereikbaar gemaakt, rechtbanken volgestopt met deels incompetente hielenlikkers, de belastingen voor de rijksten en de grootste bedrijven verlaagd en voor de midden- en lagere inkomens het leven bemoeilijkt. Die belastingmaatregelen zijn ongeveer zijn enige wetgevende prestatie. Trump heeft het overheidsapparaat uitgehold door deskundigheid op grote schaal te vervangen door politieke fanaten met een lobby-achtergrond tegen het doel van het betreffende ministerie.
Trump heeft alleen zijn eigen (bedrijfs-) belangen laten gelden als president. ‘Het ministerie van Justitie verwerd tot de huisadvocaat van de president. Het begrip integriteit werd de facto afgeschaft voor de publieke dienst.’
Voor de toekomst mag gevreesd worden dat de Amerikanen nog niet zo snel verlost zullen zijn van Trump’s erfenis. De Republikeinse partij steunt in meerderheid tot op de dag van vandaag hun verslagen leider.
De autoritaire verleiding van de man Trump is vier jaar lang getolereerd, gesteund en verdedigd door de Republikeinse partij. Veel senatoren en afgevaardigden wisten dat de alternatieve feiten van de Leider geen hout sneden, maar zij zwegen en stemden mee omdat de belangen van hun geldschieters werden gediend, omdat de raciale onderbuikgevoelens van een deel van de achterban werden bevestigd, omdat zij hun eigen conservatieve agenda konden bevorderen.
De schade aan de democratie is enorm en diepgaand, daartoe behoren:
…. basisprincipes als het afleggen van verantwoording, het erop kunnen vertrouwen dat politieke tegenstanders van dezelfde feiten uitgaan en elkaar met minimaal respect behandelen, het bevorderen van de notie dat het volk in eerlijke verkiezingen bepaalt wie welke zetel wint. Iedereen die weersprak dat Donald Trump en de zijnen altijd gelijk hadden en alle verkiezingen dik hadden gewonnen, is verdacht gemaakt.
Het herstel van Trump’s sloopwerk zal Biden nog zwaar vallen.
De schade aangebracht aan de Republikeinse en de Amerikaanse democratie partij dateert van vóór Trump. Dat sloopkarwei heeft hij voortvarend ter hand genomen en aanzienlijk veel verder gebracht(…) Joe Biden zal moeten hardlopen door een steeds dieper moeras. Als de helft van het electoraat denkt te worden bestuurd door communistische, vaderlandhatende gangsters, is het onmogelijk moeilijk om welk democratisch debat dan ook te voeren over de noodzakelijke hervorming van de gezondheidszorg, de politie, het openbaar vervoer, betaalbaar wonen en wat nog meer nodig is om van Amerika een beschaafd land te maken.
Reacties (16)
Vond dit een erg sterke analyse. Ik ben heel benieuwd hoe het verder gaat daar… de stemming voor de senaat in Georgia, en de manier waarop de republikeinen zich op gaan stellen. Weer 4 jaar lang alles blokkeren, of iets constructiever dan dat.
Ik neem aan dat de paar beschaafde mensen die daar nog zitten, en in ieder geval het algemene belang óók interessant vinden, de afgelopen jaren hebben kunnen zien dat de partij op deze manier op een doodlopende weg zit. Hetzij omdat ze de aansluiting met de gematigde kiezer helemaal kwijtraken en steeds verder marginaliseren, hetzij omdat een volgende autocraat die ze op het schild hijsen minder incompetent is dan Trump en het wel lukt om de democratie af te schaffen (en daarmee ook de GOP irrelevant maakt, behalve als deel vd persoonlijkheidscultus vande grote baas).
Soms is het niet genoeg om alleen maar de rommel van een ander op te ruimen. Ik denk dat de campagnestrategie van Biden juist was. Dan bedoel ik dat positieve en verbindende. Maar ik hoop dat het nu over is en dat Biden en co naast orde op zaken stellen, ook nog even voorgoed afrekenen met alle enablers. Je kunt er met slecht beleid een bende van maken, natuurlijk. Trump deed het met opzet. Dan is het niet zaak om alleen maar te wederopbouwen. Doe je het niet, dan kan het na 4 jaar nog veel makkelijker voor Republikeinen zijn om het land voorgoed in een autocratie te veranderen.
Trump was niet de ziekte, maar slechts een symptoom van een veel dieper liggend probleem en dat is dat de VS feitelijk 2 landen zijn geworden en ook Biden gaat dat probleem niet meer repareren.
Ik denk dat de schade minder erg is dan vooraf gedacht, de grootste schade is op diplomatiek getrapte tenen en in beschadigde handelsverdragen. Vrijwel de hele wereld begrijpt dat het de persoon Trump persoonlijk was die die hier de oorzaak van is, dus Biden kan heel geloofwaardig een normaler beleid presenteren.
Zaken als de muur zijn er nooit gekomen de fysieke schade in de VS is beperkt gebleven. Een veel groter probleem is de coronacrisis die bakken met geld kost en gaat kosten. Veel geld voor democratische zaken als een betere gezondheidszorg en sociale woningbouw is er dan simpelweg niet. De gewone kiezer zal straks daarom teleurgesteld zijn in Biden en weinig verschil zien met Trump.
Een ander probleem voor Biden is dat de pers is meegegaan in de Trump retoriek en daarmee bij hebben gedragen aan de polarisatie. Trump is weg, maar die pers is er nog en als die hun taal niet gaan matigen verdwijnt de polarisatie ook niet en valt er weinig te verbinden.
@1 Ik vind het toch wat zwak dat hij autoritaire trekjes samen met (in principe legitieme) beleidskeuzes op gebied van belasting en gezondheidszorg op één hoop gooit. De laatste hebben niks te maken met het afbreken van de democratie en haar institutionele waarborgen.
Het maakt het argument in ieder geval onnodig troebel. De VVD staat ook voor lagere belastingen voor de rijksten en grote bedrijven, maar Rutte zit niet het vertrouwen in verkiezingen in twijfel te trekken, dat zijn 2 hele andere zaken.
@3: overal ter wereld zie je dat het “democratische” (maar corrupte) systeem niet meer werkt. Vooral in Europa zie je populisten opkomen tegenover de hoogopgeleide (maar welvarende) elite. Maar ook die populisten kunnen niets veranderen aan de toenemende ongelijkheid en de economische realiteit (daling van energieverbruik)
In de VS kwam de populist Trump aan het roer, maar er veranderde niets. De macht ligt nog altijd bij de stinkend rijke elite in DC.
Biden kan niets veranderen aan de fysieke realiteit van te weinig boorplatforms en een dalende olieproductie. En Biden wil niets veranderen aan de gigantische kloof tussen arm en rijk.
Interessante tijden
@4 heb je @0 eigenlijk gelezen? Of meer dingen bijgehouden?
Zie wel iets in je “laten we het vooral downplayen”. Maar wijzen naar wat nu mogelijk het minder grote probleem is, maakt de andere issues niet minder.
Over corona ben ik het wel eens, dat is ook een grote uitholling.
Ik ben iets minder positief over deze “redding van de democratie”. Amerika blijkt institutioneel niet robuust genoeg tegen autoritaire populisten die de democratie willen afbreken (zie Trump’s eerste verkiezing) en ook niet in staat om institutioneel te hervormen (dat blijkt wel uit de archaïsche verkiezingsmethode, die structureel niet veranderd is sinds twee en een halve eeuw en die aan alle kanten ruimte geeft voor allerlei anti-democratische manoeuvres). Hou in de gaten dat slechts een handjevol individuen (die nota bene deels door de president aangesteld waren) de VS behoed hebben van een coup die geheel binnen de juridische regels van de VS getekend was geweest. En Biden kan daar straks vrijwel niets aan veranderen. Misschien zijn ze daar nog niet meteen over vier jaar weer terug bij 2016, maar de kans is groot dat het ergens in de nabije toekomst gewoon weer gaat gebeuren.
@9: Eens. Het grote probleem in Amerika is het politieke systeem, het tweepartijenstelsel in combinatie met dat “winner takes all” systeem. Dat werkt een enorme polarisatie in de hand. De ellende is dat je in Amerika als kiezer maar uit twee sets van standpunten kan kiezen. Als je b.v. als Christen tegen zowel wapens als abortus bent, dan zit je want die combinatie van standpunten bestaat er niet.
Ik voorzie geen verbetering zolang de basisregels voor verkiezingen daar niet aangepast worden. Maar die zitten zowel constitutioneel, als emotioneel (de constitutie heeft daar de status van een Heilig Geschrift) als in beton gegoten, en zijn nagenoeg onveranderbaar.
Het is belangrijk om een grondwet te hebben die niet al te makkelijk aan te passen is, maar het toont ook maar weer eens aan dat een grondwet die zo goed als helemaal niet te wijzigen is ook verre van ideaal is.
@8: Soms is het al heel wat dat deze slag gewonnen is. We live to fight another day. De toekomst is onzeker, en hoewel ik helemaal met je eens ben dat de structurele problemen van de Amerikaanse democratie niet opgelost zijn en het er niet naar uit ziet dat dit op korte termijn gaat gebeuren, kan dat ook zomaar ineens veranderen.
De Democraten kunnen zomaar de senaatszetels in Georgia winnen. Het 270states compact kan zomaar slagen, waarmee het electoral college afgeschaft wordt. De Republikeinen kunnen splitsen. Ranked Choice voting is aan een bescheiden opmars bezig (bijvoorbeeld Alaska), wat de gematigden in de kaart speelt. Trump kan zijn greep op de Republikeinen sneller verliezen dan het nu lijkt, als hij geen president meer is, de gevangenis in gaat en zijn twitter-account verliest. Etc.
ik las ergens het verhaal dat je Trump als hacker kan zien. Vier jaar die gast hebben de zwakheden in het systeem nu wel blootgelegd, dus kan je die nu repareren.
Helaas zijn veel van de mogelijke maatregelen op de korte termijn schadelijk voor gevestigde Republikeinse belangen.
En ben ik de enige die zich een beetje ergert aan ‘een bijna-doodervaring overleven’? Die overleef je namelijk per definitie, anders is het geen *bijna*doodervaring.
Alles kan. Over vier jaar kan Trump weer president worden. Zijn achterban is nog niet uitgespeeld. Als de economie maar weer een beetje gaat draaien, werkloosheid omlaag, en de Amerikanen zich blijven verweren tegen de Chinese expansie. Geen oorlogen beginnen.. En dat de radicale krachten in eigen land zich weer eens wat meer gedeisd houden. Afbreken die je maar met je eigen servies op eigen kosten.
Maar Amerika het land van de onbegrensde mogelijkheden, dat is op sommige punten helaas waar.
Analyses die Trump als het probleem zien slaan de plank helemaal mis. Trump is niet de oorzaak, maar het gevolg. Dat er een keer een incompetente autocraat als president wordt gekozen kan gebeuren en zou op zich geen groot probleem moeten zijn. Democratische systemen hebben, ook in de VS, in principe genoeg checks en balances om zo iemand in toom te houden. Dat dat zo weinig is gebeurd komt niet door Trump, maar door zijn hele partij die door en door verziekt en corrupt is. En door als nieuwsmedia vermomde propagandakanalen die niet meer doen wat de journalistiek zou moeten doen: de macht controleren. Dat is niet iets van de afgelopen vier jaar, maar het gevolg van een ontwikkeling die al tientallen jaren aan de gang is.
Biden heeft maar weinig mogelijkheden om die ontwikkeling echt om te keren. Verandering zal vanuit de Republikeinse partij of vanuit de achterban van die partij moeten komen. Misschien dat Trump het de komende tijd voor elkaar krijgt om de boel daar van binnenuit te slopen. Maar voorlopig zijn er nog maar weinig aanwijzingen dat de partij en zijn kiezers van plan zijn om democratische principes weer wat meer te respecteren.
Gut gut, met de Tea Party, en de vroegere miss winnares Sarah Palin, was laatst ook weer in het nieuws. En Steve Bannon. Er wordt veel geld ingepompt door rechtse conservatieve industriëlen, politieke indoctrinatie vanuit de evangelicals, al sinds Reagan, en zo gaat het maar door. Eerst was George W. Bush de duivel en nu weer Trump.
Het doet me denken aan het boek van Geert Mak Reizen zonder John. Hij schrijft over een stad ergens in de mid west, Kansas City geloof ik. En beschrijft hoe de Democratische Partij daar helemaal is ingezakt voor de wat linkser kiezers. Foute politici op eigenbelang en eigen eer. Totaal ongeloofwaardig.
Trump heeft wel degelijk een aantal zaken goed gedaan, denk ik.
– hij is van alle recente presidenten de minst oorlogzuchtige geweest. Al Baghdadi en die Iraanse generaal, wat gedonder in Syrie (dat kun je toch echt wel op het conto van Obama schuiven, lijkt me), en dat was about it.
– er zijn vorderingen mbt Israel. Ja, echt waar. Sommige landen verstaan nu eenmaal alleen een bully. So?
– hij heeft gelijk over China. Xi is een imperialistische, agressieve leider die niet zou en zal stoppen als je ‘m met zachte handschoenen aanpakt. Dat merken wij niet; dat merken ze rond de Zuid Chinese zee des te meer. Ik houd wat dit betreft met Biden mijn hart vast.
– hij heeft gelijk over NATO. De Europese landen lopen zwaar achter met hun defensie uitgaven. De bedoeling van NATO is de vrije landen beschermen. Dat gaat niet als je maar 110% zo sterk bent als de nummer twee; dat kan alleen als je gruwelijk veel sterker bent dan de nummer twee. Wij moeten bepalen wat ons idee van vrijheid ons waard is. Yes, we *are* the good guys.
@13: Het hele overheidssysteem daar is erop gericht om partijen te laten evolueren naar wat de Republikeinen de afgelopen decennia zijn geworden. Pure machtspartijen hebben gewoon een evolutionair voordeel in dat systeem. Ik zou dus niet rekenen op enige duurzame zuivering onder de Republikeinen. De kans is groter dat de Democraten (die overigens zelf ook al ver gecorrumpeerd zijn door dat systeem) dezelfde kant op schuiven (misschien met de beste bedoelingen) qua machtspolitiek.