Punk? Nog lang niet dood!

RECENSIE - Ergens in de tweede helft van vorige eeuw ontstond de punkmuziek. Niet van de één op de andere dag natuurlijk en al helemaal niet expres. Hoe het dan ontstaan is, wat de voedingsbodem was voor de rauwe gitaren, de maatschappijkritische teksten en het breken met bestaande muzikale conventies, is het onderwerp van het boek ‘Geloof de hype’ van Rens Dietz. De fictieve vertellende ik-figuur, later opgevolgd door zijn zoon, put rijkelijk uit eigen geheugen met veel concertavonden, komische voorvallen, en Britse en Amerikaanse vrienden, allemaal geïnspireerd door echte verhalen.

We beginnen in de late 60-er jaren van vorige eeuw. Via Buddy Holly en The Beatles worden we meegenomen naar rebelse jeugd, die meer willen dan wat ze op dat moment voorgeschoteld krijgen. Ze nemen afstand van de zoetsappige hippies en kiezen voor harde gitaren, een ongekend ruig uiterlijk en kritische songteksten. Punk is geboren.

Sex Pistols

De bekendste bands van het moment zijn minder uit zichzelf ontstaan, dan wel gemaakt door slimmeriken die een markt zien. Eigenaar van kledingwinkel SEX, Malcolm McLaren, stelde de band Sex Pistols samen en gebruikte shock-tactics als marketing tool. Punk muziek werd al snel razend populair onder de jeugd, die op dat moment te maken had met uitzichtloze situaties in werk en woning.

We worden meegenomen naar Amerikaanse clubs, Engelse steden en Nederlandse concerten. Punk zit overal, bands als The Ramones gaan de wereld over en elke tiener ziet dat het mogelijk is een bandje te beginnen en beroemd te worden.

Ook in Nederland springen bandjes als paddenstoelen uit de grond, vooral in de krakers-scene is het punk wat de klok slaat: we maken kennis met de Rondos, Panic!, The Ex en vele anderen. Het mag duidelijk zijn dat de ene band groter wordt dan de andere.

Van het een naar het ander

Het boek gaat vervolgens door naar de volgende ‘stap’: de postpunk. Sommigen vinden de punkmuziek te simplistisch en experimenteren met elektronische muziek, andere ritmes of juist een gebrek daaraan, gevolgd door theatrale optredens. Er komen rijen aan bekende bands langs en ze in bestaande genre-hokjes plaatsen valt lang niet altijd mee. Eigenlijk pakt dit deel van het boek terug op het begin ervan, naar de voorlopers van punk. Met de observatie dat punk de voorloper is van deze nieuwe muziekstromen, is het muziek-cirkeltje rond.

Toch is punk niet dood. De hype is dan wel voorbij, maar ondergronds gaan de bands vrolijk door. Het genre kent vele oud gedienden en vermengt zich met andere vormen van muziek. Maar ook bands die de stroming nieuw leven inblazen komen aan bod. Die golfbeweging van punk en postpunk, een periode van rust gevolgd door een revival, is voor de schrijver de motivatie geweest om zich te verdiepen in de punk muziek. Elke nieuwe sociaal/economische crisis lijkt een nieuwe generatie aan punk-bands voort te brengen. En alhoewel de muziek nooit hetzelfde is, is de achterliggende gedachte dat heel vaak wel: teksten die over politiek gaan, veel DIY mentaliteit, afzetten tegen het establishment. De invloed van de punk attitude op de mainstream is altijd en overal. Bij elke nieuwe golf, is er aandacht voor oude bands, oude stromingen en de connectie met de nieuwe tijd en mogelijkheden die bijvoorbeeld het internet biedt. Het is boeiende materie en het leest lekker weg.

Teveel mainstream?

Tegelijkertijd vraag ik me ook af, als geïnteresseerde lezer en liefhebber van punk, of het boek zich niet teveel op de hypes richt, op de bekend geworden bands, op de festival-toppers. In mijn eigen beleving is de punk-hype van de jaren 70 nog lang daarna doorgegaan in veel Britse jaren 80 punkbands. Er is een enorme hoeveelheid bands die de punk-fakkel van generatie op generatie heeft overgedragen, of zelfs al tientallen jaren op de kleine en grote alternatieve podia staat. Er zijn bands die een enorme schare volgers hebben en nooit op de radio komen. Bands die bij concerten voedsel-inzamelingen houden, anti-racisme festivals organiseren of zich op andere manieren inzetten voor maatschappelijke doelen. Duidelijk ‘anders’ dan anderen en nooit beschouwd als ‘algemeen succesvol’, maar met enorm veel drive en lol. Ook dat is punk.

Maar goed, zet een paar muziekliefhebbers bij elkaar en het zou me verbazen als daar geen pittige discussie uitkomt.

Bijhorende website

Het leuke van de research die Dietz heeft gedaan, is dat er veel op de bij het boek behorende website staat: www.geloofdehype.nl. Je kunt hier beschrijvingen vinden van muziektours door steden die in het boek genoemd worden, zodat je langs alle broeinesten van creativiteit komt of kennis maakt met andere iconische plekken die van belang zijn voor de muziek. Er is aandacht voor klassieke punk albums zoals London Calling van The Clash met analyses van de nummers en waar mogelijk, is een YouTube video bijgevoegd.

Het boek bevat een flinke lijst van genoemde bands, die ook terug te vinden is op de website, wederom inclusief videos. En Dietz heeft een Spotify lijst samengesteld van maar liefst 14 uur muziek! Ook als je het boek niet gelezen hebt, is deze website erg leuk om doorheen te bladeren, om te beluisteren en te bekijken en om oude muziek op te halen of juist kennis te maken met bands die net buiten je interesse vielen maar die wel degelijk interessant zijn. Een prima introductie tot het genre.

Eén ding is duidelijk: punk is niet dood, punk leeft! Geloof de hype!

“Geloof de hype” wordt geheel in de punk-gedachte, in eigen beheer uitgeven door Rens Dietz en is verkrijgbaar als fysiek boek (€16,99) of e-book (€10,99).