Post-Atheïst | Nobody expects

COLUMN - Van de week kreeg ik een petitie in mijn mailbox. Het ging om een zeventienjarig Oezbeeks meisje – Margarita Alexandrova – uit Kampen. Ze woont zeven jaar in Nederland en moet ingevolge het Nederlandse vreemdelingenbeleid terug naar Oezbekistan.

Voor mij was de zaak daarmee al meteen duidelijk. Je laat niemand eerst zeven jaar opgroeien in Nederland om daarna in volle ernst te besluiten dat ze weer terug moet. Het is van tweeën één: óf je hebt geen verstand en besluit direct dat ze mag blijven, óf je hebt geen hart en besluit dat ze meteen terug moet, maar én geen verstand én geen hart, dat gaat mij wat ver. Dus ik had de petitie al getekend voordat ik me verder in de kwestie verdiept had.

Aan de email was wat achtergrondinformatie toegevoegd, iets over een Russisch-Orthodoxe familie die protestants-christelijk geworden was en daarom niet terug kon naar Oezbekistan. Voor mij was dat allemaal niet belangrijk, temeer omdat enig googelen al snel leerde dat je in Oezbekistan maar beter helemáál niks kunt zijn. Toch was mijn nieuwsgierigheid gewekt, want op de één of andere manier was die overgang van de ene naar de andere christelijke denominatie door de overheid getoetst. Dat leek me onbestaanbaar, dus voerde ik de zoektermen “asiel geloof overgang” in.

Er ging een wereld voor me open:

De overheid blijkt dus wel degelijk veranderingen in denominatie te toetsen als het om asielzoekers gaat. In Nederland bedoel ik dan, niet in Oezbekistan. Enkele bloedstollende citaten uit uitspraken van de Raad van State:

Blijkens het verslag van het nader gehoor heeft de vreemdeling op de vraag wat het wezen is van de pinksterbeweging, geantwoord dat het voornamelijk om het geloof in Christus gaat; in haar antwoord verwijst zij niet naar de positie van de Heilige Geest. Het geloof in Christus is echter eveneens kenmerkend voor andere stromingen binnen het christelijk geloof en niet specifiek voor de pinksterbeweging.

De vreemdeling heeft zich naar eigen zeggen reeds in Iran bekeerd tot het christendom en is daar gedoopt. Zoals de staatssecretaris terecht tot uitgangspunt neemt, ligt aan een bekering tot een andere geloofsovertuiging steeds een welbewuste en weloverwogen keuze ten grondslag.

De aan de vreemdeling gestelde vragen over de naam van de kerk waar, en van de priester die hem heeft gedoopt.

De rechtbank is eveneens eraan voorbij gegaan dat de vreemdeling ruim achtenveertig jaar lang het orthodox-christelijke geloof heeft beleden zodat zij wordt geacht van de inhoud van dit geloof te hebben kunnen kennisnemen ondanks dat in een voor haar onbegrijpelijke taal werd gepredikt.

Ik kan toe met een hele korte karakterisering van deze misstand: Nederland wordt bewoond door geseculariseerde calvinisten – met de nadruk op dat laatste – die geen idéé hebben hoeveel redenen mensen kunnen hebben om van denominatie te veranderen (het consequent spreken van ‘bekering’ door de overheid en de rechtbank is al illustratief), geen notie van de rol die geloof kan hebben in andere delen van de wereld dan Noordwest Europa en ten slotte – hier komt het stukje secularisatie – geen flauw benul van geloof. En dat zootje ongeregeld slaat dan aan het toetsen.

Toen in 1492 de katholieke majesteiten Ferdinand en Isabella besloten dat het voor Spanje beter was dat alle joden katholiek werden, werden deze de keuze geboden: dopen of vertrekken. Wie de reis naar Noord-Afrika, het Ottomaanse rijk of de Lage Landen niet betalen kon, werd dus katholiek. Dat was zo’n succes dat in 1502 ook moslims dezelfde ruime keuze geboden werd. Een eeuw later, op 9 april 1609 (hier te lande beter bekend als het begin van het twaalfjarig bestand) werden voor de zekerheid toch ook maar alle bekeerde moslims het land uitgezet.

Het zal duidelijk zijn dat niet iedereen even enthousiast de schoot van de heilige moederkerk opzocht en het bevoegde gezag wist dat natuurlijk ook. Aangezien het rijksbeleid gericht was op één geloofsovertuiging, was er dus nogal wat nazorg te verrichten in de vorm van het opsporen van lieden wier bekering ongeloofwaardig was. Daarvoor was al – de katholieke majesteiten beschikten over een vooruitziende blik – in 1478 een onderzoekscommissie ingesteld die de opdracht kreeg om landsdekkend mensen op te sporen wier geloofsopvattingen en -beleving niet afdoende geloofwaardig waren. Dat gebeurde uiteraard door middel van onderzoek, inquisitio in het Latijn.

In de twintigste eeuw maakte Monthy Python’s Flying Circus een grap over het zo ontstane instituut en daaraan is de titel van dit stukje ontleend. En met die grap hadden ze gelijk, voor je er erg in hebt, heb je ze opnieuw uitgevonden.