Post-atheïst | Bijbel achter slot en grendel

COLUMN, OPINIE - Vorige week schreef ik dat de religieuze teksten van het jodendom en christendom zo beroerd zijn ontsloten. In een tijd waarin het internet zoveel mogelijkheden biedt, zijn bijbels nog altijd boeken, met alle nodeloze beperkingen van dien. Ik eindigde met een opsomming van zaken die je nodig hebt om de Bijbel (of n’importe welke andere antieke tekst) te lezen, schreef te hopen dat de nieuwe website DeBijbel.nl een oplossing zou bieden en nam me voor deze week daarop terug te komen.

DeBijbel.nl is echter niet wat het zou moeten zijn, niet voor degenen die religieus zijn en niet voor degenen die om historische of culturele redenen belangstellen in de Bijbel.

Voor de nieuwe website moet je je namelijk registreren. Voor de noodzakelijke faciliteiten – in deze fase nog gratis – zul je moeten bijbetalen. Ik begrijp de achterliggende reden: het maken van een nieuwe Bijbelvertaling kost veel geld en ook het bouwen en onderhouden van een website zijn niet gratis. En ja, er bestaat zoiets als copyright en dat geldt eveneens voor vertalingen. Allemaal waar. Maar het Nederlands Bijbelgenootschap heeft gekozen voor het verkeerde verdienmodel. Dit is contraproductief.

Om te beginnen lijken alle bestaande links naar de oude website, Biblija.net, in een klap ontoegankelijk te zijn. Ik heb in deze rubriek wel eens gelinkt naar Bijbelpassages, maar al die links leiden nu – althans voor wie in Nederland is – naar de nieuwe site. De gemiddelde internetgebruiker zoekt echter snelle informatie en zal zich niet registreren, laat staan betalen. De Bijbel, die tot voor kort in elk geval online viel te consulteren, is in feite ontoegankelijk gemaakt voor wie hedendaagse verwachtingen heeft van informatie. Dit is niet de manier waarop je anno 2014 het collectieve erfgoed van de mensheid ontsluit.

Het is alsof de mensen van het NBG, voor wie ik alle respect heb, niet begrijpen hoe wetenschapsvoorlichting momenteel in elkaar steekt.

• De tijd is voorbij dat mensen de rust hadden te studeren op het materiaal dat betrouwbare instellingen hun aanboden. Het moet sneller.
• Er bestaat een informatieoveraanbod en mensen zijn gedwongen te selecteren.

Om deze twee redenen worden registratie- en betaalsites vermeden. Als vanzelf komen mensen dan terecht op websites met verouderde vertalingen of tendentieuze uitleg. Bad information drives out good en politieke en religieuze activisten hebben de afgelopen tijd immense schade toegebracht aan de publieke kennis van zowel de antieke religies als de antieke culturen in het algemeen.

Natuurlijk is het voor een columnist makkelijk klagen. Ik weet ook niet wat in dit specifieke geval een beter verdienmodel is. De combinatie van registratie om de tekst te mogen inzien en bijbetalen voor wat onontbeerlijk is, is echter in elk geval verkeerd. Ik ben ook niet de enige die schrikt. Ik vermoed dat de gemiddelde, doorgaans door-en-door seculiere Sargasso-lezer niet snel zal kijken op websites als Bijbelgetrouw en Aantekeningen bij de Bijbel, maar leest u toch eens wat hier en daar staat.

Dit is een column en ik zou willen eindigen met een grapje. Ik had iets met Klingons voorbereid, maar het voelt verkeerd af te ronden met een kwinkslag. Juist nu het erop leek dat ons erfgoed beter zou worden ontsloten, wordt het weggehaald uit het publieke domein. En dat is een ramp. Om de geesteswetenschappen te vernietigen, volstaat het namelijk om goede informatie moeilijk toegankelijk te maken, zodat mensen zich als vanzelf gaan bedienen van slechte.