COLUMN - Deze zomer had Jerry Helmers van ZZP Netwerk Nederland een natte droom over hoe de échte zzp’er eruit moet zien.
Wat is een zzp’er? Jerry Helmers van ZZP Netwerk Nederland heeft hier hele uitgesproken ideeën over. Zzp’ers die net rond kunnen komen… dat zijn volgens hem geen échte zzp’ers. En om hen die uit de branche te pesten moeten volgens Jerry de weinige voordelen die zzp’ers hebben, zoals de zelfstandigenaftrek, afgebouwd worden. Zodat in de toekomst alleen ‘echte ondernemers’ nog maar voor het zzp’erschap kiezen.
Jerry heeft namelijk een heel romantisch beeld van wat de zzp’er volgens hem moet zijn: een rasondernemer. Maar helaas voor Jerry is de groep zzp’ers een hele diverse groep. En deze diverse groep is inderdaad niet samengesteld uit enkel mensen met typisch ‘ondernemersbloed’. Wat deze mensen delen is slechts dat ze proberen zichzelf van een inkomen te voorzien door middel van losse opdrachten. Meer delen ze niet.
En is dat erg? De reden om te kiezen zzp’er te worden kunnen heel verschillend zijn. Sommige zzp’ers zijn zzp’er vanwege de vrijheid hun eigen agenda kunnen bepalen. Anderen zijn zzp’er geworden omdat een vaste baan veel moeilijker te combineren is met zorgtaken – de participatiesamenleving weet je wel.
Weer anderen zijn zzp’er omdat ze zich daartoe gedwongen voelen door wat eigenlijk hun werkgever zou moeten zijn, of door wat in hun branche gebruikelijk is. Maar ook zijn er zzp’ers die kiezen zzp’er te worden uit grote liefde voor hun eigen product, omdat ze dat graag willen maken en verkopen op hun manier. En weer anderen zijn zzp’er omdat ze niet zozeer hun product, maar het ondernemen zelf leuk vinden.
Allemaal verschillende mensen dus. En het is niet aan Jerry te bepalen dat alleen het laatste type welkom is in de arbeidsconstructie die zzp’er heet.
Een zzp’er die net rond komt is bovendien iemand die het verdomt om aan het staatsinfuus te gaan hangen. Omdat dit hem te min is, en omdat hij kennelijk de capaciteiten heeft om daar onderuit te komen. Zijn dit de ondernemers waar Jerry van droomt? Vast niet. Maar dat zal deze mensen waarschijnlijk aan hun reet roesten. Het heeft geen pas om hen de nek om te draaien, alleen maar omdat Jerry Helmers van ZZP Netwerk Nederland een bepaald soort überras wil creëren dat het in tegenstelling tot alle andere mensen in deze samenleving redt zonder enige vorm van ondersteuning of belastingvoordeel.
Want het is waar dat zzp’ers aftrekposten hebben die werknemers niet hebben, zoals de zelfstandigenaftrek. Maar daar staat tegenover dat zij het zonder WW-rechten moeten doen, zonder ontslagbescherming, zonder goedkope pensioenfondsen en arbeidsongeschiktheidsverzekeringen. Zolang die verschillen er zijn, zijn extra voordelen als de zelfstandigenaftrek alleen maar terecht.
Het is helemaal prima dat Helmers zoals hij zelf zegt verder wil kijken dan alleen maar de voordeeltjes van zzp’ers. Maar bij het gelijktrekken van de rechten op de arbeidsmarkt hoort dat ook de typische werknemersrechten bevraagd worden. En indien al deze voorzieningen verdwijnen, dan wordt het tijd om te bedenken wat voor soort vangnet we hiervoor in de plaats willen hebben.
Voor het verdwijnen van de WW, ontslagbescherming en zelfstandigenaftrek zou ik dan op zijn minst een laagdrempelige en ruimhartige bijstand zonder tegenprestaties willen zien, en goedkope loondoorbetalingsverzekeringen die voor iedereen – werknemers en zzp’ers – gelijk beschikbaar zijn.
Reacties (17)
Jerry heeft gelijk maar om de totaal verkeerde redenen. De zelfstandigenaftrek zou moeten worden afgeschaft zodat bestuurders en pay roll bedrijven niet meer kunnen profiteren van deze constructie, waarbij al het risico naar de werknemer geschoven wordt terwijl zij van al haar rechten gestript wordt.
Overigens zie ik het ook steeds meer bij hoger opgeleiden gebeuren, er komen steeds meer marktplaatsen waar je als freelancer moet opboksen tegen absurde tarieven en gigantisch veel risico nemen door iedere keer gratis een pitch te leveren. Zolang we allemaal maar telkens een ‘mannetje’ inschakelen zullen we steeds harder in een cirkel van prutswerk en prutsloon vallen.
mooi tegenlicht:
http://www.ftm.nl/column/zzp-beter-dan-slavernij/
Die zelfstandigenaftrek is juist een compensatie voor het verlies van al die rechten, en jij wilt die wegtrekken in de hoop dat dan minder mensen er gebruik van maken? Volgens mij liggen jij en Jerry minder ver uit elkaar dan je denkt – maar ik ben het er niet mee eens. In plaats van de zzp’er weg te pesten kunnen we hem beter meer rechten en voorzieningen geven.
En een beetje meer respect voor het werk dat deze mensen doen mag ook wel.
Zolang werknemers van verschillende soorten elkaar vijandig en als concurrenten beschouwen, is het verdeel-en-heers voor werkgevers. Het slachtoffer is de verzorgingsstaat, die steeds verder wordt uitgehold.
Die Jerry klinkt meer als een VVD-er dan als een ZZP-er.
@1: Misbruik van zzp’ers kun je eenvoudig tegengaan door de VAR strikter te interpreteren, daar hoef je de zelfstandigenaftrek niet voor af te schaffen. Het voordeel van de zelfstandigenaftrek is dat deze maatregel het voor zzp’ers met een laag inkomen mogelijk maakt om niet in de bijstand te belanden.
Terzijde: tot een aantal jaren geleden was de zelfstandigenaftrek inkomensafhankelijk. Laag inkomen, hoge aftrek. Hoog inkomen, geen aftrek. Dat zou je kunnen herinvoeren voor een eerlijkere belastingdruk.
@4: Helemaal mee eens. Als mensen ‘verborgen werknemers’ zijn, dan komt dat doordat die VAR veel te makkelijk verstrekt wordt. Feitelijk wordt de zzp’er op zijn woord geloofd wanneer hij aangeeft ‘niet afhankelijk’ te zijn – terwijl hij dat vaak gewoon wel is.
Overigens blijkt uit onderzoek dat het hier maar om een heel klein deel van de zzp’ers gaat waarvoor dit geldt. De rest zzp’t uit andere motieven en het gros geeft aan bewust te kiezen voor zzp-erschap en niet anders te willen.
@2: Het is geen compensatie, het is een papieren zakdoekje tegen een slagaderlijke bloeding. Het probleem is niet dat er teveel ZZP-ers zijn, het probleem is dat er een hele groep geforceerd wordt dit doen en sterk in het nadeel staan tegenover ondernemingen omdat zij nu geen rechten meer hebben en geen sterke vuist kunnen maken voor een normaal inkomen. Overigens ben ik ook iemand die doorgaans onder normaal loon zijn opdrachten moet accepteren. Mensen doen direct moeilijk als je een bedrag vraagt dat enigzins in de buurt komt van een modaal salaris. De ondernemingen die wel echt geld hebben zetten liever een grotere jongen in, die ook flink in hun prijzen zijn gezakt.
Als je de aftrek weghaalt dan kunnen veel mensen inderdaad niet overleven in de huidige situatie maar dan kunnen bedrijven ook niet zomaar meer hun personeel als wegwerp product behandelen omdat mensen dan eindelijk de situatie zullen weigeren.
Dan kan men weer beginnen aan sparen, pensioen opbouw en het aansterken van een collectieve verzekering in plaats van alles te moeten opeten. Als ZZP-er wordt je een speelbal. Je hebt geen rechten, moet jezelf onderprijzen en verneukt het daardoor ook nog eens voor iemand die wel een contract heeft. Ik ga zelf ook stoppen met freelancen omdat ik de zin heb verloren. Teveel klanten die voor een dubbeltje op de eerste rang willen zitten en alle directie tot zichzelf trekken.
Overigens ben ik het hartelijk met je eens wat betreft de problematiek. Maar je kan nou eenmaal een zzp-er geen rechten of voorzieningen daar waar dat niet past bij het gegeven dat je meer risico neemt als ondernemer.
“Als je de aftrek weghaalt dan kunnen veel mensen inderdaad niet overleven in de huidige situatie maar dan kunnen bedrijven ook niet zomaar meer hun personeel als wegwerp product behandelen omdat mensen dan eindelijk de situatie zullen weigeren.”
Dit is echt rechtse marktwerkings-naïviteit. Als zzp’ers weg gaan dan is het alternatief voor die werknemers waar jij op doelt in plaats van voor zichzelf te gaan werken een enkeltje bijstand. Nou, hiep hiep hoezee wat een verbetering van de onderhandelingspositie zeg! – not –
Daarbij geldt dat probleem wat je omschrijft maar iets van 4% van de zzp’ers (ik kan de cijfers erbij zoeken, staan onder een eerder blog van mij over zzp’ers die je kan op de term zoeken). Dus als je omwille van dat effect de zelfstandigenaftrek wil weghalen dupeer je 96% onterecht.
Verder: hou eens op met in die mythe van die ‘ondernemer’ te trappen. Dat is de rechtse framing waarmee rechten voor deze groep steeds worden tegengehouden, waar links steeds maar in blijft trappen. Er zijn andere en veel betere redenen om zzp’er te worden dan alleen maar de wens de ondernemer uit te hangen. Ik heb voor de mensen die de andere motieven die ik beschrijf dan ‘de ondernemer uithangen’ en ‘gedwongen worden’ uiteindelijk veel meer respect. Zij nemen hun werk en omgeving tenminste serieus, in plaats van zich als slaaf of graaier te gedragen.
@7: Klokwerk, dat is geen mythe. Ik ben zelf ook zzp-er geworden vanwege de wens om meer regie te krijgen over mijn eigen leven en werk. Daar ben/was ik bereid voor om meer risico te nemen.
Echter kom je terug van een koude douche waar marktplaatsen zorgen voor een situatie waar men zichzelf maar keihard blijft snijden door steeds lagere tarieven aan te bieden. Ook voor de mensen die stug hun normale tarieven vragen lijden hieronder omdat een opdrachtgever uiteraard eerst altijd even gaat rondkijken wat gangbare prijzen zijn. Dan kan je nog zo hard over kwaliteit gaan schreeuwen, en gaan uitleggen dat jij ook vaste lasten hebt in je onderneming, dat is veelal aan dovemansoren gericht. Immers, de mensen die er wel geld voor over hebben stappen direct naar een gevestigd concern.
Het is eerder een mythe dat je in je eentje als self made man het kan overleven zonder te hoeven steunen op ongemakkelijke dingen als vaste contracten en minimum loon. In het huidige klimaat is het bijna onvermijdelijk om in een storm van grijpstuivers te vallen. Het is leuk als je voor de crisis al een aardig netwerk had opgebouwd en vanuit daar je hoofd boven water kan houden. In dat geval applaudiseer ik je situatie.
Maar ik word er een beetje onpasselijk van dat je mij in een bepaalde hoek probeert te drukken omdat ik geloof dat je beter het systeem in elkaar kan laten klappen dan dat je het met jouw voorstellen lekker door laat etteren.
Als jij niet rechts over wil komen dan kan je maar beter je voorstellen inslikken om mensen financieel de nek om te draaien in de hoop dat jouw Walhalla zo zou ontstaan.
Zoals je ziet stel ik aan het eind zeker niet voor de zaken te laten ‘dooretteren’, ik stel een zeer ingrijpende verandering van het hele systeem voor, door een streep te zetten door zowel de zelfstandigenaftrek als de WW en het ontslagrecht en dit te vervangen door een humane bijstand en laagdrempelige loondoorbetalingsverzekeringen voor iedereen.
Jammer dat het voor jou niet werkt. Via de marktplaatsen verkopen is een doodlopende weg trouwens. Ik vind mijn werk niet via marktplaatsen maar via mijn netwerk. Tijdens de crisis opgebouwd trouwens (mijn zaak, niet mijn netwerk). Ik werk doorgaans voor bedrijven met minder dan 5 werknemers dus van scheve machtsverhoudingen is nou niet echt sprake.
Ik ben niet arm maar zonder zelfstandigenaftrek zou ik dat domweg wel zijn. Daarom heb ik ook voor mezelf liever dat problemen die anderen hebben met hun werkverhoudingen rechtstreeks aangepakt worden dan dat er door mijn tent ook een streep gezet wordt. En dat geldt ook voor mijn klanten en collega’s die niet rijk zijn, maar gewoon rond kunnen komen. Laat al die mensen niet de dupe worden van het feit dat er mensen zijn met andere ervaringen.
Ik ben er nog niet helemaal over uit. Dat stuk op Follow the money vond ik ook wel een paar rake punten hebben. Maar het kan denk ik ook niet de bedoeling zijn (iets wat ik wel eens denkt te lezen bij Klokwerk, maar correct me if I’m wrong) dat omdat er nu eenmaal ZZP-ers zijn, veel tegenwoordig, moeten we de rechten van vaste werknemers maar inperken om de rechten van beide partijen te egaliseren.
Dan moet ik me misschien nog even toelichten: Ik ben wel voor het afbouwen van WW, ontslagrecht, etc én zelfstandigenaftrek, maar daarvoor in de plaats mogen dan andere voorzieningen komen die voor iedereen gelijk zijn: ik noem een laagdrempelige en ruimhartige bijstand zonder tegenprestaties, en goedkope loondoorbetalingsverzekeringen die voor iedereen – werknemers en zzp’ers – gelijk beschikbaar zijn.
Die verzekeringen hoeven dan zeker niet minder te bieden dan de zekerheden die ontslagrecht en WW nu bieden.
Link naar het vorige blog met cijfers overigens. Ik vergiste me: 90% van de zzp’ers is tevreden met zijn/haar status.
@11: Ah ok, kan je dat nog verder toelichten, uitwerken? Bijvoorbeeld: “goedkope loondoorbetalingsverzekeringen”, komen die vanuit de private verzekeringsmaatschappijen (lijkt mij niet wenselijk; zie de basiszorgverzekering: iederjaar meer betalen en/of minder in de polis) of worden dit “staats/volksverzekeringen” (of te wel WW en ziektewet premie maar noemen we het anders)
Het aantal schijnconstructies wordt zo te zien brancheafhankelijk geschat tussen de 3 en de 15 procent .
@McLovin: Dat zou ik graag in een volgend blog een keer doen. Maar naar mijn idee zouden dit geen vrijblijvende verzekeringen moeten zijn.
Afbraak van voorzieningen (steeds weer duurder/minder) is trouwens ook nogal ‘in’ bij overheidsvoorzieningen overigens, dus dat is geen verschil tussen overheidsinstelling en privaat. Hoe een en ander uitgevoerd moet worden lijkt mij vooral een kwestie van goede wetgeving. Ieder uitvoerend orgaan moet daarbij goed gecontroleerd worden, of dat nu een overheidsorgaan is of een private partij.
ah ok, dan hoop ik dat blogje snel te zien. Alleen wat betreft: niet-vrijblijvende verzekeringen;gevoelsmatig heb ik daar een probleem. Als iets verplicht is moet de overheid dat regelen en niet dat uitbesteden, kan niet goed mij helder uitdrukken maar dan krijg je weer o een half ==-half constructie: marktwerking maar wel binnen meer dan normale overheidsbemoeienis, en volgens mij krijg je dan het slechtste van van alle twee. Maar zoals ik zeg: heb er nog niet genoeg over nagedacht om helder te verwoorden wat er in mijn brein zit om moment :)
We zullen kijken hoever ik kom. Ondertussen is input meer dan welkom.
Ik ben niet zo cynisch ten aanzien van het aanbesteden van de uitvoering overigens. Belangrijkste is wat de voorwaarden zijn voor uitkeren. Waar ik zelf aan denk is dat het verschil tussen vrijwillig en onvrijwillig ontslag weg zou moeten vallen. Dus ook als iemand vrijwillig ontslag neemt, dan moet evenveel recht op loondoorbetaling blijven bestaan. Dat recht neemt alleen af naarmate er meer gebruik van wordt gemaakt. Het gaat dan dus niet meer zozeer op een klassieke WW (met sollicitatieplicht etc), maar om een spaarregeling die ingezet kan worden voor vrijwillig en onvrijwillig verlof. Hierin zou zowel de WW als levensloopregelingen kunnen opgaan, en wellicht zelfs het pensioen.
Als de voorwaarden en de rechten simpel en duidelijk zijn, maak ik met niet zo druk om wie het uitvoert. Ja, marktwerking is niet zaligmakend. Maar hey, het UWV en de sociale diensten bewijzen toch wel dat de overheid nou niet altijd veel betere producten neerzet, lijkt mij.