Politiek Kwartier | De EU mag niet veranderen

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022
Serie: ,

COLUMN - Dat een VVD’er zich meer thuis voelt bij een EU-scepticus dan bij een EU-hervormer verwondert Klokwerk niets. De EU is immers exact zo vormgegeven als de VVD het wilde.

Afgelopen week maakte de VVD’er Mark Verheijen stennis over de EU. Een deel van zijn woorden heeft hij alweer terug moeten nemen, maar het ei is gelegd: de VVD wil niet naar een federaal Europa. Daar is immers helemaal geen draagvlak voor.

En dat is helemaal waar. Er zijn er nog maar weinig die blij zijn met de EU. De crisis brengt het slechtste in de EU naar boven. De incompetentie om de bankencrisis op te lossen, de strenge bezuinigingsagenda die de crisis alleen maar verhevigt, en het dwangmatig privatiseren van de collectieve voorzieningen wekken terecht maar weinig enthousiasme op.

Om draagvlak te krijgen voor de EU zal er heel wat moeten veranderen. Bijvoorbeeld dat de 3%-regeling opzij gezet wordt voor een slimmere investeringsagenda. Of beter, dat er definitief afgerekend wordt met het gegraai in de bankensector, in plaats van dat er steeds belastinggeld naar wordt toegeschoven. Of misschien slimmer: gekozen leiders die dat gaan regelen, in plaats van dat grijze muizen benoemd worden in een schimmig wandelgangenspel.

Zonder dit soort aanpassingen kan de EU enig draagvlak voor haar beleid wel shaken. Maar helaas moet hiervoor met 28 landen een vergadertraject van een jaar of vijf doorlopen worden om een nieuw verdrag op te stellen. Gewoon maar niet aan beginnen dus, meent het kabinet. Houden zoals het is, die EU.

De VVD’er Mark Verheijen maakt ondertussen mooie sier door wel op te roepen tot verandering. Inhoudelijk komt hij daarmee echter niet veel verder dan een paar minder belangrijke details, zoals de periodieke verhuizing van Brussel naar Straatsburg. Alsof dat is wat mensen vandaag de dag het meest stoort aan de EU. Iets fundamenteler lijkt zijn pleidooi voor een euro-exit voor landen die zich niet aan de afspraken houden. Maar aan de beslissingsstructuur in Brussel zelf en de economische agenda wil hij schokkend genoeg niets veranderen.

Visieloosheid is wel vaker tekenend voor zelfbenoemde eurosceptici. Metaalmoeheid of een ideologische strategie? 

Van de VVD is het misschien niet zo gek dat zij terugschrikt voor wezenlijke hervormingen. De huidige EU is namelijk exact zo vormgegeven als de VVD het wilde. Open grenzen, privatiseringen, en verder geen al te moeilijk gedoe met marktbeperkende sociale wetgeving. De machteloze natiestaat functioneert als zoethoudertje en de vrije markt regeert. De EEG in het groot, en verder niets. 

De crisis is gewoon iets om uit te zitten en te gebruiken om privatiseringen sneller af te dwingen. Kleinere overheden, grotere markt. Schoorvoetend wordt akkoord gegaan met een paar mosterdpleisters als de bankenunie. Maar als de buien eindelijk een keer zijn overgewaaid zullen we zien dat de neoliberalen vooraan staan om die pleisters weer weg te trekken. De vrije markt voor alles.

Voor deze vrije-markt-jihad is het handig om mensen die pleiten voor fundamentele democratische hervormingen van de EU weg te zetten als gevaarlijke Eurofiele gekken. Dan hoeft er tenminste niet op de inhoud te worden ingegaan. De architecten van dit huidige Europa geven daarbij natuurlijk graag een duwtje mee.

De beste bondgenoot voor de doorgedraaide marktliberalen vormen de extreem-rechtse anti-Euro-gekkies die de discussie ridiculiseren tot een ja/nee-vraag. Zij vormen prima kanonnenvlees om iedere wezenlijke verandering in de EU te blokkeren.

Reacties (20)

#1 Sam Gosens

De schrijver van dit artikel vergeet het feit dat Verhofstadt zelf zo’n neoliberaal fanaticus is. In dat artikel pleit Verhofstadt niet alleen voor meer democratie in EU, maar juist voor vooral neoliberale vrijhandel, dat wil zeggen vrijhandel met zo min mogelijk overheidsregels. De roep om meer macht aan de EU wordt vaak gedaan door liberalen, zoals Neelie Kroes (VVD) en Bernard Wientjes (VNO-NCW en VVD-lid).

Ten tweede: Het Europees Parlement is niet geschikt om meer macht te krijgen, want dat leidt alleen tot machtverlies van het nationaal parlement. De Nederlandse EU-parlementariërs hebben nauwelijks macht in het Europees Parlement. Alleen door vreemde constructies met zogenaamde “Europese KoepelPartijen” kunnen ze enigszins invloed uitoefenen.

Ten derde: Linkse partijen die voorstanders zijn van EU-centralisatie, zorgen juist voor meer neoliberaal beleid. Bijvoorbeeld: Het programma van GroenLinks is enerzijds een links economische programma en anderzijds een oproep tot EU-centralisatie. Haar linkse programma wordt niet uitgevoerd, maar de EU-centralisatie wordt dankzij GroenLinks wel versterkt, zodat er uiteindelijk meer neoliberaal beleid gevoerd kan worden door de EU.

  • Volgende discussie
#2 Bernard Weiss

Het oude ideaal van de EU was er ooit om te voorkomen dat Europa ooit wèèr in zo’n diep dal als WOII zou komen.

De neoliberale halffascisten zijn er mee op hol geslagen, en bereiken een dictatoriaal geregeerd continent, dat nog maar één route kent.

Op weg naar WOIII….

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3 Klokwerk

@Sam: Dank voor je reactie. Over je ten eerste: ik ben dat niet vergeten hoor. Ik ben het ook zeker niet in alles met Verhofstadt eens. Maar zijn pleidooi verdient een inhoudelijke behandeling in plaats van een jijbak.

Je ten tweede: meer macht voor het EP leidt zeker niet vanzelf tot minder macht van nationale parlementen – het gaat met name af van de macht van de Europese Raad van regeringsleiders. Verder is het nationale parlement niet zaligmakend. Ik ben meer bang voor Nederlandse PVV dan voor Duitse Grünen bijvoorbeeld. Bovendien, als een beslissing heel Europa aangaat, dan moeten we niet de illusie hebben dat we dat nationaal kunnen beslissen.

Je ten derde: Nee, GroenLinks is er nog niet in geslaagd de neoliberale stoomboot te keren in de EU – maar ze heeft in de EU wel redelijk veel voor elkaar gespeeld qua mensenrechten, en de Europese Grünen zijn sowieso een vrij sterk platform (eigenlijk veel sterker dan ons kneuterige GroenLinks). Uiteindelijk hebben ze daarmee duidelijk toch veel meer bereikt in de EU dan de SP of Wilders.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#4 Klokwerk

@Bernard: Laten we niet overdrijven. Daarbij vind ik dat we met ‘geen oorlog’ de niet-economische agenda van de EU tekort doen. De EU is er toch in geslaagd met succes de mensenrechten en democratie te verspreiden. We vergeten dat in onze woede voor het neoliberale beleid maar al te graag, maar eerlijk is eerlijk, niet alleen zijn Zuid Europa en het Oostblok in fenomenaal tempo gedemocratiseerd, ook Nederland wordt regelmatig en mijns inziens terecht teruggefloten als er weer eens een kneiterrechtse minister vergeet dat in het migratiebeleid wel zoiets hoort als respect voor de mensenrechten.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#5 Andy Cap

“De beste bondgenoot voor de doorgedraaide marktliberalen vormen de extreem-rechtse anti-Euro-gekkies die de discussie ridiculiseren tot een ja/nee-vraag. Zij vormen prima kanonnenvlees om iedere wezenlijke verandering in de EU te blokkeren.”

Daar sta ik wat ambivalent tegenover: het begint er steeds sterker op te lijken dat de PVV uitgroeid tot het enige werkelijke argument voor het bestaansrecht van inhoudsloze clubjes als D66 en GL. Nu heeft D66 nooit enig echte inhoud gehad (slechts 1 charismatische politicus), maar het afglijden van GL van een principiele partij naar een soort tweede D66 dat inhoudelijk nog geen deuk in een pakje met boter kan slaan is zondermeer zorgwekkend.

Aan de andere kant heb ik de hoop nog niet opgegeven dat er eindelijk een kracht is opgestaan die links zal dwingen om kleur te bekennen en samen te werken. Maar ik geef toe dat het er alle schijn van heeft dat daarvoor eerst de PvdA en GL dezelfde weg richting de vergetelheid zullen moeten gaan als het CDA.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#6 ed

Multi level marketing en kartelvorming zijn hetzelfde

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#8 Joseph Morika

Om draagvlak te krijgen voor de EU zal er heel wat moeten veranderen.

De auteur schijnt er van uit te gaan dat mensen de EU “draagvlak” willen geven, maar dat is nog maar zeer de vraag natuurlijk. De EU lijdt aan hetzelfde euvel als de nationale politiek, namelijk dat de mensen zich structureel niet vertegenwoordigd voelen. De discussie erover doet echter denken aan de overbelasting van de bekende Romeinse boogbrug: als je teveel druk zet op de ene kant van de boog dan breekt hij aan de andere kant maar niemand die dat in de gaten heeft want iedereen kijkt alleen maar naar de plek waar de breuk zit. Geen draagvlak, tsjonge wat een probleem, hoe zou dat nou kunnen?

Het is met de EU precies als met de Zwarte Piet discussie de vraag is niet of Zwarte Piet “racistisch” is (want dat is net zo’n onzinnige vraag als de vraag of Tom Poes homoseksueel is), de vraag is hoe onze vertegenwoordigers de lieden die zich met dat soort onzinnige dingen bezig houden de mond snoeren. Maar dat doen ze niet. Niet met Zwarte Piet en ook niet met de EU. Daarom worden onze vertegenwoordigers in de EU niet vertrouwd en daarom wordt de EU niet vertrouwd. Wie met pek omgaat wordt ermee besmet is de gedachte, en de vraag hoe we “draagvlak” moeten creëren voor de EU is geen vraag van de burger maar van diens “vertegenwoordigers, en die worden nou net niet meer vertrouwd omdat ze zich juist teveel met deze vraag bezighouden en in plaats van met hun vertegenwoordigende kwaliteiten. We kletsen nationaal over de multicultuur (van de verschillende maatschappelijke groepen) maar Zwarte Piet moet nationaal overkoepelend geregeld worden. Dat is natuurlijk een contradictie. In Europa kletst men over mensenrechten maar onze eigen rechten worden massaal overgedragen aan Brussel en dat is hetzelfde soort contradictie. Wij hadden geen gebreken aan rechten voordat we ze aan niet-gekozenen in Brussel weggaven. Wij raken onze eigenheden kwijt aan een organisatie die ons onze eigenheden wil voorschrijven, en iedereen ziet dat zo behalve onze “vertegenwoordigers”. Daarom worden ze niet meer vertrouwd en al zeker niet wanneer ze ons bedelen om steun in het vinden van “draagvlak” voor Europa. Van dat soort zielepieten houdt niemand nog.

Het probleem is niet “het draagvlak”, het probleem is dat intussen niemand zich nog vertegenwoordigd voelt door zijn vertegenwoordigers, want die zitten er allemaal voor zichzelf en hun eigen ideologie, en niet voor ons. Dit is een veel groter probleem dan heel dat kunstmatige construct “Europa”, en als dit zo is (en dat ís zo) dan moet je niet over “draagvlak” beginnen, maar moet je dáárnaar kijken.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#9 Klokwerk

Het probleem is niet “het draagvlak”, het probleem is dat intussen niemand zich nog vertegenwoordigd voelt door zijn vertegenwoordigers.

Dat is hetzelfde.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#10 anton

Vlak onze politici niet uit die het wel prima vonden om onderling, buiten het zicht van de kiezer, hun zaakjes te regelen. Om vervolgens onderling af te spreken de EU geen thema te maken bij de verkiezingen. Over kartel vorming gesproken. Braaf gedrag wordt beloond met een riante betaalde Melkertbaan in de Brusselse bureaucratie of een van de grote bedrijven. Zo verzekeren de bureaucraten zichzelf en elkaar van een zorgeloos leventje. Dat dit zorgeloze leventje wordt betaald door het uitknijpen werkende burgers, mkb ondernemers kan straffeloos worden genegeerd, democratie bestaat in de EU immers niet.

In totalitaire staten zijn de grote ondernemingen en politieke kaste twee kanten van dezelfde medaille, kijk maar om je heen. Het liberalisme als enige verantwoordelijk houden is maar de helft van het verhaal.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#11 ed

Douwe Egberts is niet het eerste, en waarschijnlijk ook niet het laatste bedrijf, dat in handen valt van buitenlandse ondernemingen. Eerder bijvoorbeeld al:
– KLM in Fransen handen
– Bolletje in Duitse handen
– Grolsch in Zuid-Afrikaanse handen
– Hema in Britse handen
– De Ruijter in Amerikaanse handen

Eerder verschenen nieuwsbericht op 29 maart 2013: Douwe Egberts mogelijk in Duitse handen

Bron: NRC.nl

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#12 ed

Nederlandse melk ,kaas en eieren binnenkort in chinezen handen dankzij Neo-Liberalen zoals Rutten

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#13 ed

@9: Rutte stamt af van een Stinkdier

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#14 Joseph Morika

@9: “Dat is hetzelfde.

Maar het verschil is dat het zich in Europa manifesteert en in Nederland niet (afgezien van het voorbeeld dat ik gebruikte – het Zwarte Piet-gedoe).

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#15 Mister P

Wat een slecht artikel. Alsof euro-kritiek enkel komt door economische achteruitgang. Met Pim Fortuyn kwam voor het eerst EU-kritiek op de agenda. Dat was toch echt een aantal jaren voor de economische crisis. Maar daarvoor was er al een andere crisis. Een legitimitiets crisis, een democratische crisis, het gebrek aan een europees volk-crisis et cetera.

“name af van de macht van de Europese Raad van regeringsleiders”

Dat is dus van het nationale parlement, maar dan via een omweg. Namelijk door de regering macht af te pakken, die wordt gecontroleerd door het parlement. Beetje laf door te stellen dat op die manier het parlement geen macht verliest. Een parlement dat wel kan overleggen met elkaar zonder een leger tolks nodig te hebben. Een parlement dat wel taal spreek en de plaatsnamen kent van het door haar bestuurde gebied. Een nationaal parlement dus.

“De EU is er toch in geslaagd met succes de mensenrechten en democratie te verspreiden”

De toegestreden landen waar eerst democratisch, voordat ze EU-lidstaten werden. Net zoals er al meer dan 10 jaar vrede was, voordat de EEG er kwam. Oorzaak-gevolg blijft moeilijk voor zommigen. Maar dat er dan nog beweert kan worden dat de EU mensenrechten en democratie verspreid. Verdrag van Lissabon iemand? Fort Europa? Voedsel dumpen op de wereldmarkt? Een totale grap natuurlijk allemaan.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#16 Klokwerk

@Mr P: “Alsof euro-kritiek enkel komt door economische achteruitgang.”

Maar dat staat er dan ook helemaal niet. Er staat dat de crisis het slechtste in de EU naar boven brengt. En dat de EU-kritiek met de crisis nogal is toegenomen kan je niet ontkennen, zeker niet als de breder kijkt dan Nederland.

“Dat is dus van het nationale parlement, maar dan via een omweg.”

Dat is inderdaad de schaamlap waarmee de zogenaamde democratie van de EU verdedigd worden: de nationale parlementen controleren de regeringsleiders en de regeringsleiders zijn de baas – hartstikke democratisch toch?

Niet dus. De nationale parlementen hebben nauwelijks invloed op wat er in Brussel besproken wordt, simpelweg omdat ze niet aan tafel zitten. Bovendien hebben ze over de Europese Commissie helemaal geen macht.

Democratisering is daarom op dat punt alleen maar te bereiken door a. het Europese parlement het laatste woord te laten geven ten opzichte van de Europese Commissie, b. Europese leiders rechtstreeks te kiezen in plaats van via de Europese raad van regeringsleiders.

En daar leveren de nationale parlementen in praktijk niets voor in.

Sommige partijen pleiten ervoor om de EU te democratiseren door “de macht van de nationale parlementen te vergroten”. Hoe dan? Daar blijft het stil.

Het is getrommel op holle vaten. Officieel hebben de parlementen namelijk al het laatste woord, in praktijk gaat het daar juist mis.

Verder: Denk je nou echt dat de voormalig communistische Oost Europese landen en eerder de voormalige fascistische Zuid Europese landen alle EU waarden van mensenrechten zo snel en ongewijzigd omarmd hadden als ze geen worst was voorgehouden? Leuk dat je kennelijk zo graag EU-kritisch wilt zijn, maar bij kritisch zijn hoort ook erkennen wat er wel goed is gegaan.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#17 Klokwerk

@Joseph: Je komt met twee schijnbare contradicties die helemaal geen contradicties zijn. Je kan de Nederlandse overheid veel verwijten, maar dat er inzake zwarte piet iets nationaal overkoepelend wordt opgelegd is gewoon helemaal niet waar. En zo worden onze ‘rechten’ ook niet overgedragen aan Brussel, dat geldt slechts bevoegdheden. En de mensenrechten is daarmee echt een onvergelijkbaar iets, zij functioneren in ons bestel slechts als kaderwetgeving, zoals onze eigen grondwet – klaag je die ook aan als niet-democratisch?

Je focust verder helemaal op cultuur maar slaat daarmee de plank finaal mis. Het gebrek aan draagvlak in de EU ligt niet bij een verbod op klompjes dat er niet is, maar veel fundamenteler en algemener bij het gebrek aan inspraak. Mensen ervaren beleid uit Brussel totaal niet als ‘hun’ beleid. Daar zit het grote probleem.

En dat is alleen op te lossen door mensen ook echt inspraak te geven. Op welke manier, dat is nog een discussie. Er zijn verschillende mogelijk. Zoals direct gekozen Europese leiders, een EP die het laatste woord krijgt over de Europese Commissie en een Europees Referendum. Bevoegdheden terug overdragen naar de nationale overheden kan, en waar nuttig ben ik daar ook zeker voor, maar ik denk dat dit op veel gebieden slechts een schijndemocratisering zal zijn, omdat heel veel dingen nu juist niet op nationaal niveau spelen en dus ook niet op dat niveau aan te pakken zijn.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#18 Klokwerk

@Anton: Het is zeker een feit dat veel Nederlandse politici vaak en lang impopulaire maatregelen hebben verdedigd met “dat moet van Brussel”, zelfs in gevallen waar dat helemaal niet het geval was – en waar wel waren diezelfde politici daarvoor in Brussel juist de warmste pleitbezorgers van dat gewraakte beleid. Met als grootste en laatste maar zeker niet enige en eerste voorbeeld die gehate 3%. Ja, dat stinkt behoorlijk.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#19 Andy Cap

@16: “Dat is inderdaad de schaamlap waarmee de zogenaamde democratie van de EU verdedigd worden: de nationale parlementen controleren de regeringsleiders en de regeringsleiders zijn de baas – hartstikke democratisch toch?

Niet dus. De nationale parlementen hebben nauwelijks invloed op wat er in Brussel besproken wordt, simpelweg omdat ze niet aan tafel zitten. Bovendien hebben ze over de Europese Commissie helemaal geen macht.”

Klokwerk gaat er blijkbaar van uit dat de Nederlandse democratie wel werkt. Zelfs die schaamlap is doorzichtig.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#20 Anton

@18: Politici, en in hun kielzog big corporate, komen ermee weg doordat de democtratie buiten spel is gezet. De EU in zijn huidige vorm is een moloch zonde checks&balances. Levensgevaarlijke situatie die moet worden gestopt.

  • Vorige discussie