The right to remain silent (Nederlandse versie)
Op Sargasso is plaats voor gastbijdragen. Ook is dit meestal de weg waarlangs we kijken of een nieuwe blogger tot de redactie kan toetreden. Vandaag een bijdrage van Danny Jouwe.
Het zal het einde van Dog Day Afternoon geweest zijn. Al Pacino is net ingerekend en geboeid; dat vliegtuig in ruil voor gijzelaars is niet doorgegaan; hij staart met een lege blik voor zich uit; en dan hoort hij zijn rechten. ‘You have the right to remain silent.’ En: ‘You have the right to speak to an attorney, and to have an attorney present during any questioning.’ Het was mijn eerste keer dat ik me bewust werd dat een verdachte grondrechten heeft. Amerikaanse scenarioschrijvers hebben de dramatische kracht van deze zinnen altijd heel goed begrepen, zodat de halve wereld op de hoogte is geraakt van enkele grondbeginselen van de Amerikaanse rechtsstaat.
Zonder meer ging ik ervan uit dat het in Nederland ook zo was. Later hoorde ik dat een advocaat in Nederland helemaal niet aanwezig mag zijn bij het eerste verhoor van een verdachte. Het was een schok voor me, en ik voelde teleurstelling. Politie en justitie vinden dat zoiets de voortgang van een onderzoek zou kunnen schaden. Dat argument heeft nooit indruk op me gemaakt. Zijn ze in Nederland minder slim of zo dan hun Amerikaanse tegenhangers? Hebben ze een beetje positieve discriminatie nodig omdat het anders te moeilijk voor ze wordt?
Gelukkig is er eind vorig jaar een uitspraak geweest van het Europese Hof van de Rechten van de Mens (EHRM) die de Nederlandse situatie op losse schroeven zet. Het was ook nog eens een uitspraak met een tikkeltje ironie. Het ging namelijk om de zaak van een Turkse Koerd tegen Turkije. Hij had een illegaal spandoek aan een brug gehangen. In eerste instantie was hij veroordeeld op grond van het eerste politieverhoor. Maar in hoger beroep beriep hij zich erop dat hij strafbare feiten had bekend onder druk van een antiterrorisme-eenheid en in afwezigheid van een advocaat. Het EHRM kwam vervolgens met de hoofdregel dat ‘de toegang tot een raadsman mogelijk moet zijn vanaf het moment dat de ondervraging van een verdachte door de politie begint’.
