Stelling: AI maakt onze blik op de wereld steeds kleiner. AI (meestal uitgesproken als ie – aj) is geweldig speelgoed. Leuk om de toekomst te voorspellen in een talkshow op televisie. Heel aardig om eens uit te proberen of je er slimmer mee wordt dan je leraar op de middelbare school (niet dus?). Ook goed voor wat werkgelegenheid in het zo geplaagde noorden. De mogelijkheden lijken onbegrensd. En zo’n beetje alles aan menselijke tekorten zal door AI worden opgelost. Op één ding na: God zal blijven bestaan. Ik heb ChatGTP gevraagd dat in het kort uit te leggen (schrijf een korte column waarom ondanks AI God zal blijven bestaan). Dit rolde er uit: God verdwijnt niet door AI. [1] Wat? AI doet God niet vervagen? Oh, wacht eens… Laat ik ChatGTP een andere opdracht geven: schrijf in een korte column waarom AI er voor zal zorgen dat er geen God meer is. En jawel hoor [2]: AI neemt het over, niet als nieuwe god, maar als bewijs dat we het zonder kunnen. Dat we, stukje bij beetje, zelf het mysterie worden dat we ooit aanbaden. En misschien is dat wel de grootste zonde én bevrijding tegelijk: dat de mens zichzelf tot schepper maakt—en God daarmee overbodig Wat verandert dat aan de wereld? Niets! De godsvraag, of het godsprobleem, is nog ouder dan de weg naar Rome en met AI kom je daar alleen maar uit als je de vraag manipuleert. De uitkomsten zullen worden bepaald door de aard van de manipulatie. AI gaat dan op zoek naar wat er zo al over is geschreven. Dat is zoveel, dat het onmenselijk is alles zelf op te zoeken. AI put ook uit zoveel bij elkaar geveegde kennis dat het even onmenselijk is na te gaan uit welke bronnen AI de gevraagde informatie haalt. Maar al zou AI bij elke vraag of opdracht uit alle haar beschikbare bronnen putten, echt alle, dan hebben we het wel over bestaande kennis. Anders gezegd: kennis die achter ons ligt en dus per definitie nooit onbekende, nieuwe kennis zal zijn. Maar ‘self-learning’ dan? Awel, leren doe je door ervaring en reflectie. Ervaring kan zowel praktisch (iets meemaken) als theoretisch zijn (iets lezen, bestuderen). Dat gaat altijd aan reflectie vooraf. Dus ook hier: leren kan alleen op basis van wat achter ons ligt. Als het waar is dat AI zal domineren bij zo goed als alles waar we mee bezig zijn, dan is de stelling waar dat AI onze blik op de wereld steeds kleiner zal maken. Puur omdat AI ons een wereld voorschotelt die we al zo lang (zouden moeten) kennen. -o-o-o- [1] God verdwijnt niet door AI (Een korte column) "Er wordt weleens gefluisterd dat kunstmatige intelligentie het einde van religie zou inluiden. Waarom zouden we nog een God nodig hebben als algoritmes slimmer zijn dan wij, als AI ziektes geneest, teksten schrijft, kunst maakt – en zelfs morele dilemma’s analyseert? Maar deze gedachte overschat AI én onderschat God. AI kan veel, maar het leeft niet. Het voelt niet. Het ervaart geen verwondering bij de sterrenhemel, geen pijn bij verlies, geen liefde of hoop. God is nooit een oplossing geweest voor wiskundige problemen of technische beperkingen. God is – voor wie gelooft – de grond van het bestaan, een antwoord op de vraag waarom er überhaupt iets is, en niet niets. En AI stelt die vraag niet. Zelfs als AI ooit zou lijken op een bewustzijn, blijft het een spiegel. Het toont ons vooral wat wij erin stoppen: onze angsten, dromen, waarden. Het maakt de menselijke zoektocht naar betekenis des te urgenter, niet overbodig. En in die zoektocht blijft er ruimte voor het mysterie, voor het ongrijpbare, voor God. AI mag dan sneller denken. Maar geloven is nooit een kwestie van rekenkracht geweest." [2] Column: Het Einde van God? "De opkomst van kunstmatige intelligentie is niet zomaar een technologische revolutie. Het is een mentale aardverschuiving. Eeuwenlang gaf de mens zijn onwetendheid de naam ‘God’. Wat hij niet kon verklaren, werd heilig. Donder was de woede van Zeus. Leven was een mysterie, en dus van God gegeven. Maar nu? AI voorspelt stormen beter dan priesters, schrijft psalmen op commando, en reconstrueert zelfs hoe het leven begon. Wat resteert er van een God als we elk wonder kunnen simuleren? Als we via algoritmes menselijk gedrag voorspellen, ziekten genezen, creativiteit nabootsen—of zelfs verbeteren? De unieke rol die God eeuwenlang vervulde, vervaagt. Niet uit haat of arrogantie, maar simpelweg uit irrelevantie. AI neemt het over, niet als nieuwe god, maar als bewijs dat we het zonder kunnen. Dat we, stukje bij beetje, zelf het mysterie worden dat we ooit aanbaden. En misschien is dat wel de grootste zonde én bevrijding tegelijk: dat de mens zichzelf tot schepper maakt—en God daarmee overbodig."
Sharon van Etten is een singer-songwriter en actrice uit New Jersey. Ze speelde onder meer in de science fiction-serie The OA en vertolkte muziek voor The Man in the High Castle.
Inmiddels toert ze met haar achtergrondband The Attachment Theory.
Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.
OPROEP - Vrijdagmiddag, tien voor twaalf. In het redactielokaal van Sargasso heerst een gespannen sfeer. ‘Kan er misschien een raampje open?’ Prediker kijkt Steeph vragend aan. ‘Hoezo, wil je nu beweren dat ik degene ben met stinksokken of heb je soms problemen met je concentratievermogen sinds Lowlands en is dit een zwakke smoes? Nou, Prediker?’ Prediker duikt een beetje in elkaar op het rotan stoeltje. Ik steek mijn hand op. ‘Voorzitter, zal ik notuleren?’ Janos knikt en reikt mij een loodvrij notitieblok aan. ‘Gebruik deze maar, Notulista. Sinds dit je eerste redactievergadering is van Sargasso heb ik een verrassing voor ons allemaal. Ik dacht, laat ik eens lekker losgaan in de keuken.’ Janos laat een mand met groene koekjes rondgaan. ‘Heerlijk voor bij de Braziliaanse koffie.
Janos kijkt verheugd de groep rond. We zitten met zes man in een kring. In het midden van de kring staat een gietijzeren ovale salontafel met glazen spiegelblad. Erop een NRC Next, de Groene Amsterdammer, een sudoku puzzelblaadje en enkele van Wikipedia geprinte pagina’s. Het geklik van de toetsen van laptops, tablets en mobiele telefoons vult de ruimte. Joost steekt zijn vinger op. ‘Gasten, kunnen we vaart maken, de vorige keer zijn we een uur bezig geweest om de bonnen te tellen van ons vorige personeelsuitje en uit te zoeken wie wat betaald had. Die lapdance voor jou, Steeph, staat nog open trouwens. Ik weet niet hoe je het regelt, maar ik wil dat je de rekening voldoet. Mijn personeel weet van wanten. Ik geloof dat niemand nog kennis heeft gemaakt met de vuist van de portier?’ Prediker duikt nog wat dieper weg.
Vandaag kun je in Amsterdam en Groningen de straat op om het radicaal rechtse tij te keren.
Met de manifestaties van vandaag laten de organisatoren en deelnemende groeperingen horen dat men “er genoeg van heeft dat radicaal-rechtse angstzaaiers en populisten de politieke agenda bepalen – in Nederland en wereldwijd”. Want: “Zij bedreigen wat vanzelfsprekend zou moeten zijn: een betaalbaar huis, een leefbare wereld, een open democratie. Kortom: onze burgerrechten.”
In Amsterdam begint de manifestatie om 13 uur en start een wandeling van Dam tot Dam.
In Groningen begint men een uurtje later. Om 14 uur start een sprekersprogramma op de Grote Markt.
Rond 14.45 begint een mars door het centrum van Groningen, die zal eindigen in het Noorderplantsoen.
Na ruim een jaar prutswerk van kabinet Schoof wordt het tijd duidelijk te maken dat het zo niet nog eens drie jaar verder kan. Niet weer de grote problemen voor zich uit schuiven. Niet herhaaldelijk bewindslieden die elkaar in de wielen rijden, waardoor echte oplossingen vertragingen oplopen.
De eenheid is regelmatig ver te zoeken in kabinet Schoof. En van alle hoog van de toren geblazen ambities komt bar weinig terecht. Ondertussen “bedreigen zij wat vanzelfsprekend zou moeten zijn: een betaalbaar huis, een leefbare wereld, een open democratie. Kortom: onze burgerrechten.”
Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.
Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.
ABBA, maar dan op z’n Australisch, al zou je dat niet zeggen op grond van de Midwesters-Amerikaanse klank.
‘Er stroomt geen bloed door mijn aderen, maar hete Sindoor’, zei de Indiase premier Modi met verwijzing naar het rode poeder dat getrouwde hindoevrouwen aanbrengen in de scheiding van hun haar, als ‘een krachtig, heilig symbool van huwelijk, vrouwelijkheid, bescherming en eer’. Operatie Sindoor heette de vergeldingsactie van India voor de moord op 26 Indiase toeristen door terroristen in de regio Kasjmir in april. De naam is gekozen vanwege het feit dat onder de slachtoffers een pasgetrouwde vrouw op huwelijksreis was. Modi bracht een bezoek aan Bikaner, een stad in het westen van India, niet ver van de Pakistaanse grens. Hij bezocht naast de iconische Karni Mata tempel een legerbasis om de militairen moed in te spreken.
Er is nu een wapenstilstand, maar de verwachting is dat het conflict elk moment heel gemakkelijk weer kan oplaaien. De Pakistaanse premier Shehbaz Sharif zei te hopen op bemiddeling van Saoedie-Arabië. Hij wil het hebben over ‘water, handel, Kasjmir en terrorisme’. Pakistan, dat alle betrokkenheid bij de terreuraanslag ontkent, wil de verdeling van ‘Kasjmir’ op de internationale agenda houden maar India vindt dit een lokale kwestie, schrijft NRC. Modi, die het voor Pakistan belangrijke Indus water-project heeft stopgezet, laat weten dat Pakistan de prijs voor terrorisme zal moeten betalen. Hij wil hoogstens praten over terrorisme en de bezetting van het Pakistaanse deel van Kasjmir. Het staakt-het-vuren noemt hij een pauze in de strijd die India niet als grote overwinnaar heeft kunnen afsluiten. ‘Velen konden niet begrijpen waarom de regering instemde met een staakt-het-vuren dat door de VS leek te zijn opgelegd. De woede onder hypernationalistisch extreemrechts – Modi’s politieke achterban en waar veel van de desinformatie vandaan kwam – was bijzonder krachtig en de roep om een terugkeer naar de oorlog is nog steeds niet helemaal verdwenen.‘
ANALYSE, RECENSIE - Honderd jaar geleden, 1925, publiceerde Hitler in “Mein Kampf” zijn gruwelijk gedachtegoed. Het was de aanzet tot het Duitse nazisme, dat tot de ondergang van de Duitse Weimar Republiek leidde. Het Duitse nazi-bewind heeft vervolgens tot 1945 groot onheil veroorzaakt.
Is er in onze dagen nog sprake van zulk gedachtegoed dat – vanwege de iets eerder ontstane, verwante beweging van Mussolini in Italië – ‘fascisme’ is gaan heten? Het begrip wordt namelijk in de openbare discussie al te gemakkelijk gehanteerd. Waar praten we eigenlijk over?
Het toonaangevende werk over fascisme is van de hand van de Amerikaanse Harvard-hoogleraar Robert Paxton. Het heet “The Anatomy of Fascism” (verschenen in 2004). Het is in 2025 in het Nederlands vertaald, en uitgegeven bij Prometheus. Van die vertaling is in 2025 al tweemaal een herdruk verschenen. Dat zegt wel iets.
Toen aan Paxton in 2016 werd gevraagd of wat Trump verkondigde (en deed!) fascistisch was ontkende hij dat nog. Maar na Trumps ontkenning van de verkiezingszege van Biden, en vervolgens de aanmoediging aan de bestormers van het Capitool in Washington door Trump in 2021, is Paxton daarop moeten terugkomen.
Dat is, dunkt me, onrustbarend. Trumps “open verkondigde aanmoediging van geweld door burgers, dit om de uitslag van een verkiezing ongedaan te maken, overschrijdt een rode lijn”, schreef Paxton. Ook Folkert Jensma vroeg zich, in de NRC van 12 maart j.l., af “Is dit een rerun van de geschiedenis van Weimar of een kwaadaardige mutatie daarvan?”.
Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.
In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.
Het duurt even voordat ‘ie op gang komt, maar dan klinkt ‘ie weer ouderwets lekker. Gitarist Dean DeLeo is wel een oude knar geworden, zo te zien.
Logisch ook wel, die is inmiddels al weer 63.
Van The Unforgettable Fire-tournee in 1984. Wat klonken ze nog jong en fris, de jongens van U2. Geen hit, wel interessant en de typische sound is onmiskenbaar.
In de jaren ’80 en ’90, toen de muziekindustrie nog gedomineerd werd door traditionele distributiemodellen, en MTV de beeldbuis domineerde op het gebied van pop- en rockmuziek, wisten muziekvideo’s nog wel eens een sterk verhaal te vertellen.
Daar was toen geld voor.
