Onzinnige onderzoeken | Boze botox

Persoonlijk denk ik dat mensen die aan een botox behandeling beginnen een groot probleem hebben. Maar persoonlijke opvattingen zijn niet relevant als je onderzoeken onderzoekt. En zoals u weet heb ik snel een allergische reactie bij foute onderzoeken, zeker als die in de media komen.
Een interessant onderzoek verscheen twee weken geleden in de media. Het was aan mijn aandacht ontsnapt, maar er zijn altijd wel mensen die me een beetje helpen scherp te blijven.
Het onderzoek kwam met variaties op de volgende kop in de media:
“Botox kan je ongelukkig maken”

De berichten waren voor het grootste deel gebaseerd op een persbericht van de Universiteit van Groningen.
De Volkskrant had echter nog wat direct commentaar van de onderzoekster. Dat sprak boekdelen:
“‘In mijn onderzoek heb ik mensen gevraagd een pen tussen hun lippen en tanden te klemmen, zogenaamd om hun concentratievermogen te testen. Wanneer je dat stevig doet, kun je de hoeken van je mond niet meer naar beneden trekken en je lip niet meer optrekken. Precies de spieren die je normaal bij walging zou gebruiken.’
En toen? Wat moesten ze met die pen?
‘Blijven vastklemmen. Intussen kregen ze smerige dingen te zien. Doordat ze die pen in hun mond hadden, konden ze geen vies gezicht trekken. Daarna kregen ze een test waarin ze woordjes moesten afmaken, zoals ‘v..s’ en ‘h..t’. De mensen die een pen in hun mond hadden gehad, vulden daarbij vaker ‘vies’ en ‘haat’ in dan de mensen die wel gezichten hadden kunnen trekken. Die zeiden vaker ‘vaas’ en ‘heet’. Ook schatten ze neutrale situaties negatiever in.”

Graag had ik het onderzoek gelezen, maar 30 euro en de wachttijd waren een te hoge drempel. Daarom schiet ik nu alleen even op de conclusies die in de media verschenen.

Goed, de essentie van dit stuk onderzoek was dus dat je middels het vastklemmen van een pen in de kaken bepaalde spieren uitschakelde. Een aantal testjes lieten vervolgens zien dat je daarna negatiever reageerde op situaties. En dit leidde vervolgens tot de conclusie:
“Wat hierbij opvalt, is dat de negatieve emoties niet te wijten waren aan onderdrukte gedachten. Het was puur het feit dat de spieren niet mochten meedoen, waardoor mensen negatieve gedachten en associaties kregen. Ik denk dat mensen die botox gebruiken, zich niet realiseren dat een gladgestreken gezicht dit effect kan hebben.”

Ik weet niet eens waar ik moet beginnen met schieten. Laat ik een paar dingen noemen. Waaruit blijkt de link tussen het niet gebruiken van de spieren en de negatieve associaties? Waarom zit de link niet tussen het hebben van een pen in je mond (en eventueel een bepaalde sensatie op je tong) en diezelfde assocaties?
Hoe zuiver kan je stellen dat met een pen in je mond daadwerkelijk de spieren uitgeschakeld zijn en niet alleen verkrampt of permanent gespannen? En het meest belangrijke, hoe kan je de sprong maken naar botox? Als spieren kunstmatig verlamd zijn, zegt dat niets over de aansturing van de spieren. Een pokerface trekken is iets heel anders dan een botox-gezicht hebben. Wie weet glimlacht iemand onderhuids wel heel erg en ervaart dat ook zo, alleen ziet niemand het. Zou de persoon daarom negatieve gevoelens moeten ontwikkelen?
Verder is het natuurlijk absurd dat je een uitspraak doet over een groep mensen met een specifieke status, zonder die mensen daadwerkelijk als (controle) groep deel te laten nemen aan de tests. Waarbij je ook nog eens moet gaan uitsluiten dat de negatieve instelling niet door andere factoren wordt veroorzaakt (waarom zouden ze anders überhaupt aan botox begonnen zijn).

Afijn, ik snap best dat het onderzoek op veel punten een belangrijke en interessante relatie kan leggen tussen het al dan niet expressie geven aan gevoel en de mogelijke emotionele consequenties daarvan, maar de sprong naar botox is wetenschappelijk op geen enkele wijze hard te maken.
Ik kan dan ook niets anders dan concluderen dat dit vooral gebruikt is om publiciteit te krijgen voor het onderzoek. En daarmee kan ik dan lekker tegen de media aantrappen die weer eens als makke schapen het zoveelste spannende onderzoeksresultaat als “waarheid” de wereld in hebben geschoten.
En dan gaat het dus niet alleen om commercieel gemanipuleerde onderzoeken.