Op Sargasso is plaats voor gastbijdragen. Ook is dit meestal de weg waarlangs we kijken of een nieuwe blogger tot de redactie kan toetreden. Vandaag de derde bijdrage van Danny Jouwe.
Zijn onze voorouders 1,8 miljoen jaar geleden rechtop gaan lopen omdat ze gekookt voedsel gingen eten? En is vervolgens de menselijke beschaving begonnen rondom de bijbehorende vuurplaatsen? Het zijn controversiële vragen, want het heersende denken onder antropologen is dat het vervaardigen van gereedschap en het eten van (rauw) vlees de omstandigheden hebben geschapen voor de opkomst van de mensheid. Bovendien zijn er geen harde bewijzen dat er 1,8 miljoen jaar geleden al vuurplaatsen waren waar onze voorouders het vuur manipuleerden om hun voedsel beter verteerbaar te maken.
De man achter de controversiële denkbeelden heet Richard Wrangham, hoogleraar in de biologische antropologie (Harvard University). Vandaag is van hem het boek ‘Koken – over de oorsprong van de mens’ uitgekomen. Het origineel ‘Catching Fire: How Cooking Made Us Human’ komt later deze maand in Amerika uit. In een interview met de New York Times vertelde Wrangham dat zijn denkbeelden over de mens begonnen met de studie van chimpansees. Hij was een leerling van de beroemde chimpansee-bestudeerder Jane Goodall.
Als jonge student wilde Wrangham het liefste helemaal met zijn studieobjecten meedoen, wat Goodall alleen toestond als hij een broekje aanhield. Aap onder de apen zijn is nooit helemaal gelukt, maar zijn pogingen daartoe hebben wel belangrijke inzichten opgeleverd die onder andere tot Catching Fire hebben geleid. Wrangham leerde onder meer dat chimpansees in het wild enorm hard moeten werken om aan voedsel te komen, wat tot een dieet leidt dat vanuit menselijk standpunt nog niet erg indrukwekkend is. Als een chimpansee in het wild een aantal rijpe vruchten vindt is het een uur lang feest. Het vinden en consumeren van voedsel is voor hem een complete dagtaak.
Nu weten we dat de grootste evolutionaire sprong bij het ontstaan van de mens zich zo’n 1,8 miljoen jaar geleden heeft voorgedaan. Onze onmiddellijke voorouders kregen een kleinere maag, kleinere gebitten en grotere hersens. In samenhang met de kleinere maag kregen ze een slanker lichaam dat ze in staat stelde om rechtop te lopen – homo erectus.
Wrangham beweert, in strijd met de heersende visie, dat er een directe samenhang met koken bestaat. Homo erectus kon volgens hem alleen maar ontstaan doordat hij gekookt voedsel tot zich ging nemen.
Door met vuur te werken kreeg homo erectus meer, voedzamer, diverser, zachter en veiliger voedsel. Door de beschikking over al dat rijke voedsel begon seksueel dimorfisme af te nemen – de vrouwtjes begonnen nu bijna net zo groot te worden als de mannetjes. Als gevolg van het eten van gekookt voedsel ontwikkelden zich langzamerhand kleinere magen en gebitten en kon een rechtop lopend wezen ontstaan. Toen de vuurplaatsen en de bereiding van voedsel zo belangrijk werden veranderde het hele sociale leven. Want wanneer je rondtrekt op zoek naar noten en vruchten, op de manier van de chimpansees, en bijvoorbeeld ruzie krijgt kun je gemakkelijk weglopen. Maar weglopen van een vuurplaats met gekookt voedsel had veel grotere consequenties, aldus Wrangham. Homo erectus moest dus, jawel, beschaafder worden. Niet aardig geweest? Dan vanavond geen eten en geen seks.
De denkbeelden van Wrangham klinken mij plausibel in de oren. Het enige zwakke punt is het bewijs van de bewuste omgang met vuur 1,8 miljoen jaar geleden. Je zou kunnen reageren van: prachtige theorie, maar vind eerst maar eens zo’n vuurplaats van zo lang geleden. Toch waren de reacties van de hoeders van de gevestigde meningen in de wetenschap veel heetgebakerder. Wrangham zou geen wetenschap bedrijven maar hooguit aardige verhaaltjes vertellen. En er zouden keiharde bewijzen zijn dat koken niet ouder is dan 300.000 jaar. In de heersende visie betekent dat dus dat onze voorouders zo’n anderhalf miljoen jaar rechtop liepen met hun kleine magen en gebitten, werktuigen vervaardigden, dieren stroopten om het vlees rauw op te eten, wellicht nadat ze het met hun werktuigen wat malser hadden gemaakt, vonken zagen als steen tegen steen ketste, savannebranden bekeken, maar nooit op het idee kwamen om zelf een vuurtje te maken en daar wat vlees en knollen boven te houden.
Reacties (49)
De relatie tussen gekookt voedsel en kleinere gebitten en magen kan ik mij voorstellen. De relatie met grotere hersenen en rechtop lopen zie ik niet direct.
Door de beschikking over al dat rijke voedsel begon seksueel dimorfisme af te nemen
En koken kan ze ook al niet..
Dus die hele emancipatoire toestand is feitelijk begonnen met de ontdekking van het vuur…nou bedankt, meneer Darwin!
Je zou zelfs kunnen stellen dat het fornuis of de kookplaats de redding voor de vrouw is geweest.
Hmm, ik zie wel wat in deze theorie.
Door de beschikking over al dat rijke voedsel begon seksueel dimorfisme af te nemen … Op het ontwikkelen van baarden en t**ten na dan, zeg maar …
In snap de antipathie jegens Wrangham wel … mooie verhalen alleen != wetenschap. En juist in die data met veel pijn en moeite verzamelen zit heel veel van de bloed zweet en tranen, maar ook slimheid (nieuwe technieken / methoden) van de wetenschap.
goed stuk – laat maar komen die dedicated wetenschapsblogger
het idee is goed – als het niet voor homo erectus geld, dan voor heidelbergensis
Tja..de neocortex, complexe chaotische verbindingen (ja/nee en of..) en dan het beheersen van de dingen daar waar het lijf ophoudt en de buitenwereld begint.
Ik vind het helegaar nada niks die meneer met zijn ideetjes.
“Toch waren de reacties van de hoeders van de gevestigde meningen in de wetenschap veel heetgebakerder.” zeg maar gerust dat ze aangebrand reageerden.
Wat een zouteloze reactie Larie!
Het enige zwakke punt is het bewijs van de bewuste omgang met vuur 1,8 miljoen jaar geleden. Je zou kunnen reageren van: prachtige theorie, maar vind eerst maar eens zo’n vuurplaats van zo lang geleden.
Goudsblom heeft het in Vuur en beschaving over vindplaatsen van gecontroleerd vuurgebruik van 1,4 miljoen tot 1,5 miljoen jaar geleden.
Wie dit boek kent, uit 1992, of de kritiek daarop, leest weinig nieuws bij Wrangham.
Zout wrijven in een open wonde gebeurt slechts in Abu Dhabi dr banner.
Ideetjes zonder enig bewijs zijn voor mij nul en void, libelle nivo. Geen mogelijkheid tot verwerpen.
@Anton: Onze hersenen zijn qua stofwisseling als een dure vrouw: die hebben veel en veel meer, en vooral voedzamer, voedsel nodig. Een chimpansee zou met zijn know-how nooit genoeg voedsel kunnen verzamelen om zo’n metabolisch duur orgaan te onderhouden. Door het koken van voedsel kwam er ook meer, voedzamer en gevarieerder eten beschikbaar. En zo konden grotere hersenen überhaupt ontstaan.
De voorganger van homo erectus had een grotere en dikkere maag. Met dat gekookte voedsel kon homo erectus zich een kleinere maag veroorloven, en zonder dikke, zware hangbuik kreeg hij het warempel voor elkaar om rechtop te gaan lopen! Wie weet vonden de meisjes jongens die rechtop liepen op een gegeven moment stoerder ;-)
Ik hou het op merg.
Overigens..Jane Goodall. Ze kwam wel eens langs op het primatencentrum in Rijswijk waar ik werkte (dikke vriendin van Leaky in Kenia) ethologische studie. (soort van) Chimps de gelegenheid geven te kiezen tussen water en ROH+water. Goodall achter eendoorlatende spiegel..potlood..die doet dit en dat. Logisch toch, die keuze van de chimps?
Ethologische studies zuigen..een en al subjectieve projecties op het object. In het uiterste defence hoorde ik (Van deze mevrouw) participerend observeren…humor! Voor de gein ben ik er eens tussen gaan zitten om haar te pesten.
Zo, dat moest eens gezegd.
Geheel eens met Mesc.
Je bent wat je eet en je liefde gaat door de maag. Het betere dieet zorgt voor een ander energie aanbod door andere verhoudingen van voedingsbestandsdelen als vet, zetmeel enz. Evolutionaire ontwikkeling gaat gebruikmaken of rekening houden met deze verandering. De grotere hersenen en het recht op lopen (h. erectus) mede mogelijk door een ander dieet. Waarom dit is gebeurd is een nonissue vergelijkbaar met waarom smaken aardbeien niet naar tomaten, evolutie werkt en is een toevalsproces. Toch probeert deze heer de grotere hersenen te via de ingewikkeldere omgangsvormen die grotere hersenen nodig hadden, of eigenlijk, grotere hersenen hadden daar een voordeel. Maar juist de sociale link met vuur lijkt mij dubieus omdat het vooral impliceert dat de erectus geen omniversalus (alleskunner) kon zijn. Het bewijs van het allereerste gebruik van vuur is kul, er kan maximaal gewaardeerd worden op niet eerder waargenomen dan, heel iets anders.
@ijsbrand: Het schijnt dat bijvoorbeeld bij Koobi Fora in Kenia vuurplaatsen van 1,6 miljoen jaar geleden zijn gevonden. Maar daar wordt over getwist. En Wrangham, hoewel hij ervan moet weten, maakt die claim dan ook niet.
@10 “Ideetjes zonder enig bewijs zijn voor mij nul en void, libelle nivo. Geen mogelijkheid tot verwerpen.”
Dit soort ideetjes zijn juist aanleiding tot opnieuw nadenken – wat we denken over vroege mensachtigen is zo ondergedetermineerd, dat je juist ideetjes zoals dit nodig hebt om meer uit de weinige gegevens te halen en nieuwe zaken te ontdekken. Natuurlijk kan er dan uitkomen dat het helemaal niet opgaat voor Homo Erectus, maar voor een successor… maar op een gegeven moment is de mens gaan koken en het is inderdaad interesant vanaf dat moment naar evolutionaire veranderingen te kijken. Dus een goed idee.
En wat is er mis met de libelle? Staan alleen maar oude ideeen in hoor – echt jouw blad.
Ik vraag me overigens af of het gebruiken van vuur wel in Afrika is uitgevonden.
In een gebied als de Kaukasus, en niet voor het vreten maar voor de warmte, zou net zo goed kunnen. En dan en-passant ook iets met voedsel doen als secundaire activiteit. Zomaar een ideetje.
@DJ: hoe snel evolutie werkt is niet alleen maar toeval – omgevingsfactoren en populatie groote etc. spelen ook mee.
grootte, interessant – moe en naar bed.
@18 deze zin “Toch probeert deze heer de grotere hersenen te via de ingewikkeldere omgangsvormen die grotere hersenen nodig hadden, of eigenlijk, grotere hersenen hadden daar een voordeel.” is rottig gesteld.
Wat deze man echter probeert is de oorzaak van het hebben van vuur als verklaring voor de grotere hersenen. Vervolgens levert hij nul bewijs dat h erectus niet al grotere hersenen had toen het vuur ging gebruiken. Omgeving speelt wel degelijk een rol, maar op de vraag waarom we grotere hersenen hebben is het op veel niveaus nog een kip-ei discussie.
Simpel toeval is de aanstichter geweest van dit alles.
Raaf laat ei stukvallen op gloeiend hete rots: de eerste omelet.
Een ree malszacht geroosterd door een licht heidebrandje.
Gerst en hop in kuiltje gewaaid et voila biertje erbij.
De eerste slimme aap was gewoon een luie aap.
@21 Survival of the laziest, dat moet het wezen. The origin of junk food: hertejong in mootjes gehakt en te lang in de zon laten liggen…en de hamburger was geboren. Vertrapte korenaren waaien in een plasje zonverhit water en daar is het kleffe broodje geboren.
Homo erectus werd en at de eerste burger, alleen het sausje ontbrak nog voor vele duizenden jaren.
Apen moetsen toch eerst gaan lopen om vuur te kunnen benutten. Want vuur is op de grond. Aap én vuur tegelijk in de boom loopt niet goed af voor de aap.
Het levert wel naast gekookte aap ook gekookte vruchten, noten en andere beesten op. Het is voor te stellen dat apen die opaten, dat makkelijker verteerbaar vonden, de verbrandde plekken op te gaan zoeken voor voedsel. En later het vuur brandend hielden of aanwakkerden en er hun voedsel even in te leggen. Of, als hun boom vlam vatte, er uit te klimmen en op veilige afstand te wachten tot hun bosvruchten en bushmeat gaar was.
Even pincipieel doen mensen.
Hoe ter wereld kunnen stukgebakken eiwitten en koolhydraten in je etensvlees een revolutie in je systeem teweeg brengen ?
Het eten van verse pure hersenen, prionen en beenmerg daarentegen …
Ik ga voor 2.
Dus de Olympische vlam is ontstaan uit een gebrek aan technische kennis?
Na wat discussies gelezen te hebben op het interweb geef ik de ‘andere’ wetenschappers gelijk. Er is niet 1 ding wat het verschil verklaar tussen chimps en mensen, al was het maar omdat er niet 1 verschil is. Er is een zeer complex oorzaak en gevolg netwerk.
Bovendien slaat of verdraait dr.Wrangham gegevens die in tegenspraak zijn met z’n stelling.
bv 1 homo habilis liep ook al rechtop.
2. bij huidige jager/verzamelers zijn mannen _vrijer_ dan chimps om van “de vuurhaard” weg te gaan.
(google zeld voor meer)
En het veld zit niet vast of heeeft gebrek aan idee-en. Het veld heeft eerder gebrek aan gegevens. Maar daar iets aan doen, dat is de crux, daar zit moeite in etcetera.
Ten slotte om de paralel met klimaat en evolutie wetenschap te trekken: misschien moeten we de wetenschappelijke consensus redelijkerwijs vertrouwen en niet betoverd raken door het simplistische charisma van de outsider.
Dat is helemaal niet zo gek bianconero. Wie zijn hedentendage de wegbereiders zoals in wetenschap, muziek, kunst? Meestal buitenbeentjes. Welke aap komt nu als eerste op vage ideeën om volslagen wacko out of the box uit die boom de gevallen noten gewoon te verzamelen i.p.v. moeizaam geklauter? Terwijl het beneden le-vens-gevaarlijk is? De drop out, een die volgens de normen en waarden van de groep niet helemaal spoort. Niet een die het mainstream gedachtegoed klakkeloos volgt. Voeljewel? Eenmaal allemáál beneden is het een kwestie van…nou, zie b.v. het stokstaartje, kaarsrecht omhoog spiedend naar onraad. Terwijl het van huis uit eigenlijk een ondergronds knaagdier was.
Religie?, zelfde principe. Zo’n medicijnman. De héle dag door, iedereen de héle nederzetting komt bij hem klagen, advies vragen…eisen duiding en verklaringen, pff, godsammelazerus. Die moet op een gegeven moment lumineus met z’n vingers gesnipt hebben ik zet een paal neer of wijs naar een ster “Ik ben me daar gek ik ga het uitbesteden”. En: kon ik maar schrijven schreef ik het in een boek…
Uit een soort van gemakzucht ook: als je het even niet meer weet wijs je gewoon naar boven.
We denken vaak te moeilijk denk ik.
@26 Karsa Orlong: ‘Homo habilis liep ook al rechtop’: homo habilis had geen smalle heupen zodat hij geen lange afstanden kon lopen. En hij had langere armen dan benen. Niet de ideale rechtop-loper. Homo habilis en homo erectus hebben mogelijk zo’n half miljoen naast elkaar bestaan in Afrika. Maar om de een of andere reden hield homo erectus het ietsjes langer vol.
‘Weggaan bij de vuurhaard’: als hedendaagse jager/verzamelaar staat het mij natuurlijk vrij om in mijn eentje naar de supermarkt te gaan. Maar voor homo erectus was er toch een immens verschil tussen bij de groep blijven (met specialisaties als koken en jagen) waar hij veel efficiënter zijn eten naar binnen kon werken, en als homo erectus in je eentje voedsel verzamelen. Dit verschil was relatief groter dan voor de eenzame chimpansee die bijvoorbeeld uit de groep gestoten was: zijn methode om aan voedsel te komen bleef ongewijzigd.
“Niet de ideale rechtop-loper.”
Precies: niet ideaal!, maar wel rechtop lopend. Tussenvorm ?! Langzame adaptatie! Geen simpele oorzaak-gevolg redeneringen.
“vuurhaard”
het gemakkelijk weg kunnen komen komt natuurlijk uit observaties van hedendaagse jagers en vorige eeuw zo betrouwbaar mogelijk geobserveerde jagers en verzamelaars die geen supermarkt op de hoek hadden.
@Danny allemaal redenaties. We doen hier geen philosophie maar empirisch wetenschap. En verder: samen jagen is ook efficienter dan in je eentje jagen. Dus waarom is koken dan de meest logisch verklaring voor het samenzijn? Er zijn waarschijnlijk wel tig factoren belangrijk geweest voor de veranderingen in sociaal gedrag gedurende de menselijke evolutie en vuur/koken zou daar goed bij kunnen horen alhoewel daar (nog?) geen falsificeerbaar bewijs voor is (wat zou het falsificeerbare bewijs zijn?). En verder is de combi vuur/bescherming tegen predatoren wellicht ook een mooie, maar die wordt samen met tig andere MOGELIJKE verklaringen geheel door dr. Wrangham genegeerd.
@29 Karsa: Maar nu komen we bij de kern van de zaak. Koken is de technologie die uit het reeds bij elkaar verzamelde en gejaagde voedsel nog veel meer voedingswaarde haalt. Dit levert natuurlijk voordeel op t.o.v. degenen die evenveel voedsel verzamelen maar geen kooktechnologie tot hun beschikking hebben. En onze grote hersenen, die relatief ‘duur in het onderhoud’ zijn, zouden niet kunnen gedijen zonder langdurige consumptie van hoogwaardiger voedsel.
En lopen we weer tegen 1 van dr. Wrangham niet helemaal kloppende feiten aan:
dat we meer en beter vreten nodig zouden hebben:
uit “Metabolic correlates of hominid brain evolution” Comparative Biochemistry and Physiology – Part A: Molecular & Integrative Physiology
Volume 136, Issue 1, September 2003, Pages 5-15
“From the perspective of comparative physiology and nutrition, what is extraordinary about the large brains of humans is their high metabolic cost. Brain tissue has very high energy demands per unit weight, roughly 16 times greater than those of muscle tissue ([Kety, 1957 and Holliday, 1986]). Yet, despite the fact that humans have much larger brains per body weight than other terrestrial mammals, the total (resting) energy demands for the human body are no more than for any other mammal of the same size ( [Leonard and Robertson, 1992 and Leonard and Robertson, 1994]). The consequence of this paradox is that humans allocate a much larger share of their daily energy budget to ‘feed their brains’. Brain metabolism accounts for not, vert, similar20–25% of resting energy demands in an adult human body. This is far more than the 8–10% observed in other primate species, and still more than the 3–5% allocated to the brain by other (non-primate) mammals ( [Leonard and Robertson, 1994. W.R. Leonard and M.L. Robertson, Evolutionary perspectives on human nutrition: the influence of brain and body size on diet and metabolism. Am. J. Hum. Biol. 6 (1994), pp. 77–88. Full Text via CrossRefLeonard and Robertson, 1994]).”
Ergo: geen extra energie nodig voor onze hersenen, slechts een andere allocatie van de beschikbare energie.
@31: En waardoor is die andere allocatie mogelijk? Door een slanker lichaam en een kleiner gebit e.d. En waar hangt dit mee samen? Met een kleinere maag. En waardoor is een kleinere maag mogelijk, die echter wel hoogwaardig voedsel verteert? Door GEKOOKT voedsel te eten.
@32, koken of gekookt voedsel eten verklaard niet alles sluitend. Een ander dieet lijkt mij een plausibel component, of de enige verandering is koken of niet koken doet dan niet zo terzake.
@33: Zo’n rijk assortiment was er toen niet; de mogelijkheden tot ‘ander dieet’ waren helemaal niet zo groot. De technologie die meerwaarde schiep met materiaal dat eerst oneetbaar was, was koken.
Het is niet ondenkbaar dat men eerst in groepen (tijdelijk) op een plaats ging wonen en dat daardoor meer (bv) noten verzameld konden worden. Mogelijk is daar later de kunst van het koken bij gekomen. Ik ben niet overtuigd dat koken eerst kwam. Bij gebrek aan ‘data’ blijft dit helaas een kip-ei discussie.
@Danny Jouwe: andere allocatie is bijvoorbeeld minder spieren. Iets anders doen met hetzelfde daarvoor heb je an sich geen rijker voedsel nodig, alhoewel je dan nog wel redelijk wat moet alloceren aan het verwerken van voedsel dus dan houdt het inderdaad op een gegeven moment op. En ja op een bepaald moment is koken dus een onderdeel van de positieve feedback loop op weg naar de moderne mens geworden. Het mooie aan netwerk eigenschappen (zoals wederzijdse positieve feedback) is dat dat een netwerk eigenschap is en geen onderdeel eigenschap. En koken is een onderdeel en geen netwerk eigenschap.
Los van de details, snap je nu wat de weerstand is? Het is voorlopig nog een beetje een kip-ei discussie. Er is te weinig data. Het is derhalve wetenschappelijk te baud om met teveel aplomb te overkoepelende / zwart-wit / voor-na verklaringen te poneren.
@29 ‘@danny: archeologie, evolutie biologie, geologie — het zijn wetenschappen waar empirie alleen niet voldoet – (bio-)fysische wetten kan je achteraf empirisch vaststellen, een ondergedetermineerde geschiedenis niet.
en cas spijkers is een neaderthaler ;)
@35 DJ: Er wordt helemaal niet beweerd dat koken eerst kwam.
@36 Karsa Orlong: Dat er weerstand is is me zeker opgevallen. Op andere plaatsen ook al. Het blijft me verbazen.
Misschien kunnen mensen er niet bij dat als koken zo’n belangrijke technologie was de mannetjes dit aan de vrouwtjes hebben overgelaten. Uit eigen waarneming kan ik je melden dat de mannetjes tegenwoordig met een inhaalslag bezig zijn.
De volgende zin impliceert exact dat, namelijk dat koken de oorzaak is van het ontstaan van h erectus. Als het de oorzaak is kan het niet komen door een andere oorzaak. “Homo erectus kon volgens hem alleen maar ontstaan doordat hij gekookt voedsel tot zich ging nemen.” Maar voor mij is dit suggestieve onzin.
“Toen de vuurplaatsen en de bereiding van voedsel zo belangrijk werden veranderde het hele sociale leven.” Wordt m.i. aangehaald om de grotere hersenomvang te verklaren (zie @1)
“Maar weglopen van een vuurplaats met gekookt voedsel had veel grotere consequenties, aldus Wrangham. Homo erectus moest dus, jawel, beschaafder worden.” Dit fragment is suggestief en doordrongen van waarde-injecties (onsje minder antropocentrisme?). Immers, wat is er mis met stelen – dat is veel efficienter.
@39: Nu praten we langs elkaar heen. Er wordt niet beweerd dat koken eerst kwam. Maar voor homo erectus geldt zeker dat hij kon ontstaan doordat hij gekookt voedsel tot zich ging nemen. Natuurlijk is dit theorie. Maar er kunnen waarnemingen komen die deze onderschrijven. In Israel zijn bijvoorbeeld vuurplaatsen van 800.000 jaar geleden gevonden.
De link die je legt tussen sociale leven en grotere hersenomvang zie ik niet.
Stelen is zeker efficiënt, 1 keertje, een paar keer. Daarna komt de reactie; er komt paar- en groepsvorming. Mensen gaan elkaar bescherming bieden. Er ontstaat iets wat je beschaving zou kunnen noemen.
Ik ben bang dat je niet goed leest. Als koken de oorzaak is van het ontstaan van h erectus dan kan koken niet later zijn ontstaan dan h erectus. Je herhaald deze logica weer in @40 met een onjuiste conclusie, het wordt impliciet wel beweerd. Theorie wil ik het ook niet noemen, een hypothese is een passender term.
De hersenomvang wordt vaak in verband gebracht met de grotere complexiteit van de sociale interacties.
Parasiteren is geen incident hoor, maar een levensvorm, of een subcultuur bij mensen zo je wilt. De italiaanse maffia is een beschermingsvorm bij mensen die toch zeker wel parasitair is. Maar je kunt het ook beschaving noemen …
@41 Nee, toch een misverstand. Ik bedoel heel simpel dat voor bijvoorbeeld andere mensachtigen koken niet eerst kwam. Maar homo erectus kon zeker pas ontstaan door het koken.
In mijn eigen tekst verklaar ik, met Wrangham, de hersenomvang in de eerste plaats door rijkere voeding. Met die grotere hersens werd het wellicht makkelijker om aan een sociaal leven deel te nemen. Maar ik leg de link niet dat het sociale leven de hersenomvang verklaart.
Laat ik wel wezen, het is een prikkelend stuk dat een ongebruikelijke hoek belicht.
Inhoudelijk heb ik moeite met het ‘kon zeker pas onstaan’ deel. Deze gevolgtrekking deel ik niet, maar misschien bedoel je simpelweg het lijkt erop dat dat het ontstaan van h.e. is mogelijk gemaakt door het koken van voedsel. Maar zelfs in die bewoordingen heb ik mijn twijfels.
Ik ben mij bewust dat jij als schrijver de link tussen hersenmassa en sociale interacties niet legt. Ik doe dat omdat dit de gangbare hypothese is. Verder denk ik dat iets pas ontwikkelt als er vraag naar is, dan wel in fitness dan wel sexuele selectie.
meneer banner. Mijn schoorsteen rookt omdat ik de “oude witte jassen zienswijze” en pin publique nuanceer..
btw, libellen steken heel pijnlijk hoor:)
Ik sta volledig achter mijn @7..leest u wel wat daar staat?
@DJ ik heb het gehad want je gaat helemaal niet op m’n argumenten in … logisch dat je weerstand op roept. Om dan vervolgens ad hominem iets te insunueren over vooroordelen t.a.v. sexeverschillen. En complexere redeneringen dan simpele correlaties lijk je niet te kunnen bevatten. Daarentegen accepteer je wel kritiekloos een hypothese van een eenling tegenover de wetenschap. Als dit een discussie over ID of klimaatontkenning was geweest was je op Sargasso allang met pek en veren afgevoerd.
Het woord weerstand is eerder gevallen in @36 en was naar ik meen aan uw adres gericht. Ik heb geen mening over jou attitude tov sexeverschillen en insinueer daar ook niet op. Als bioloog denk ik dat evolutie gedreven wordt door de vrouwelijke partnerkeuze, maar goed. Over mijn beperkte vermogen complexe redeneringen te volgen wil ik alleen maar kwijt dat je niet te snel conclusies over het niveau van je discussie partner moet trekken en dat het lezen van het boek Causality van Judea Pearl aan te bevelen is. Al is het uiterst droge en taaie kost.
Sorry DJ. Ik bedoel Danny Jouwe … foutje bedankt. Ben ook bioloog. Partnerkeuze is vaak extreem belangrijk.
+ een sorry van mij, want ook ik verwarde jou met danny aangezien 36 jou post was. Al moet ik ruiterlijk toegeven dat ik nooit eerder heb nagedacht over het relatieve belang van het koken van voedsel en welke rol dat inneemt in het evolutionaire pad. Ik geloof wel dat het een rol heeft gespeeld in onze (h.e.) ontwikkeling, maar ik denk dat de auteur het belang overschat.
@45 en 47 Karsa Orlong: Oeps, ik had niet in de gaten dat je het tegen mij had.
Ik neem aan dat je doelt op je opmerking dat koken een onderdeel van de evolutie is geworden, en in dit verband geen netwerkeigenschappen heeft. Hierover zal ik niet met je gaan twisten.
Er zullen nog meer waarnemingen komen, en we zullen beter gaan zien welke en hoeveel invloed koken in de evolutie heeft gehad.
@DJ en Karsa: Ik ben geen bioloog. Maar aangezien Sargasso geen vakblog is lijkt me dat geen bezwaar. Ik vind het dan ook leuk om te lezen, DJ, dat je ruiterlijk erkent dat een tekst van mij je heeft geprikkeld tot nieuwe gedachten over je eigen vak.
Overigens, pas vanavond laat zit ik weer op een plek met een internetcomputer, maar dit terzijde.