Ons internationale schuldgevoel

De laatste 5 jaar is de Nederlandse ontwikkelingssamenwerking (OS) gedemoniseerd. Overal hoor je de pavlovreacties ‘bodemloze put’, ‘maakt afhankelijk’, ‘steunt corrupte regimes’, ‘verlengt oorlogen’ (Polman), ‘heeft niet gewerkt’ en ‘wordt nooit wat’. Vooral de vondst dat het de OS-Sinterklazen eigenlijk helemaal niet gaat om arme mensen in Afrika, maar om hun eigen schuldgevoel,  is werkelijk geniaal. Petje af voor die VVD-ers en PVV-ers die mensen die wél wat willen doen aan schrijnende armoede als egoïsten hebben geframed.

Veel van de kritiek op OS is echter één-op-één toepasbaar op defensie. Over de oorlog in Afghanistan, en de mogelijk nieuwe ‘trainingsmissie’ bijvoorbeeld, kun je zeggen: het is duur, het maakt de wereld, laat staan ons, helemaal niet veiliger. En was die Karzai ook niet corrupt? Toch is defensie met trots omgeven, want onze mannen en vrouwen doen daar, plaatselijk in ieder geval, goed werk en met gevaar voor eigen leven. Knappe jongen die daar egoïsme in ziet. Defensie heeft niets met schuldgevoel te maken. Of toch wel?

Op de vraag aan VVD kamerlid Atzo Nicolaï bij Tros Kamerbreed wat het betekent als de missie niet door zou gaan, zegt hij dat dit vooral iets betekent voor “ons en mijn verantwoordelijkheidsgevoel (…).Wij zijn een rijk en internationaal actief land (…) en nemen veel verantwoordelijkheid en moeten dat ook waarmaken.”

Nicolaï zegt in de hele uitzending niks over wat er daadwerkelijk in Afghanistan verbeterd zal worden, maar hamert enkel op dit “verantwoordelijkheidsgevoel”, eigenlijk niets minder dan een schuldgevoel tegenover “de internationale gemeenschap en Obama” waartegen je het simpelweg niet kunt maken om als enige NAVO lid “toedeledokie” tegen te zeggen.

Het punt is dit schuldgevoel helemaal niet bij de Nederlanders leeft, maar enkel bij Nicolaï, het Kabinet en Defensie zélf. Maurice de Hond bracht naar buiten dat 70% van de Nederlanders en een meerderheid van alle partijen tegen de missie is, dat slechts 23% kan zich vinden in de stelling: ‘als zoveel landen actief zijn in Afghanistan, dan kan Nederland niet achterblijven’ en dat maar liefst 69% juist vindt dat Nederland teveel ‘aan de leiband van de VS’ loopt.

Wie daar de laatste cijfers over het draagvlak voor OS tegenover zet ziet dat Nederlanders ondanks het OS-gebash in meerderheid vóór is.  Slechts 16% is zelfverklaard tegenstander. Meer dan de helft vindt dat het budget gelijk moet blijven, of zelfs omhoog moet en dat “de problemen in ontwikkelingslanden zo groot zijn dat we niet kunnen toekijken zonder te helpen.”

Nederlanders voelen gewoon meer voor opbouwend werk. Voor steun onder Nederlanders zal het opbouwend gehalte van de nieuwe missie doorslaggevend zijn, en niet de wil van Obama. Het goede nieuws voor Nicolaï is dat je met opbouwwerk ook je schuldgevoel tegenover de Amerikanen kunt sussen. Cablegate liet ons een Hilary Clinton zien die de Nederlanders volop prees om hun “groundbreaking role in international development”.

Laat ons handelen naar ons enige echte en terechte internationale schuldgevoel.