Oerbos bedreigd

ELDERS - Natuurbescherming heeft in Polen en Roemenië geen hoge prioriteit.

De werelderfgoedorganisatie UNESCO vergaderde deze week in Krakow. Voor de deur stonden twee groepen rivaliserende demonstranten: milieuactivisten en boswachters. Het ging om het behoud van het bos van Bialowieza, het laatste restje van de ooit uitgestrekte oerbossen in het Europese laagland op de grens van Polen en Wit-Rusland. De Europese bison, de wisent, komt er nog in het wild voor.

De milieuactivisten willen dat de houtkap in het bos wordt gestopt. De boswachters menen dat het voor het behoud van het bos noodzakelijk is bomen te kappen die aangetast worden door een soort kever die zich nestelt in de bast van de bomen. ‘Een smoes om de zaag er in te zetten’, volgens hun tegenstanders. Ze beweren dat ook gezonde bomen van soms honderd jaar oud worden gekapt. Uit protest blokkeerden ze de afgelopen weken al bulldozers en ander zwaar materieel dat in het bos klaarstond voor de ontbossing. De huidige conservatieve Poolse regering steunt de boswachters en ziet vooral het geld dat het bos kan opleveren. De UNESCO, die het bos op de werelderfgoedlijst heeft gezet, koos woensdag de kant van de milieubeweging en drong er bij de regering op aan de houtkap weer aan banden te leggen. Eerder kwamen er ook al protesten tegen de aantasting van het oerbos van de Europese Commissie, wetenschappers en talloze natuurbeschermingsorganisaties over de hele wereld.

Op initiatief van de Poolse natuurbeschermingsorganisaties heeft de Poolse ombudsman eerder deze maand de minister van milieu voor de rechter gedaagd.  Hij vindt dat de minister in strijd gehandeld heeft met de wettelijk voorgeschreven inspraak van de Poolse bevolking bij het besluit van regering om de houtkap weer op te voeren. Onder de vorige regering werd het bos met rust gelaten. De minister heeft meerdere malen bewezen alleen open te staan voor positieve reacties van medewerkers van het Poolse staatsbosbeheer woonachtig rond het oerbos. Volgens de ombudsman handelt de zeer katholieke minister ook in strijd met de katholieke leer. Hij verwijst daarbij naar de de laatste encycliek van de Paus.

Roemenië

In Roemenië is na jarenlange procedures een einde gemaakt aan ‘de laatste echte wildernis van Europa’, het Domogled-Valea Cernei Nationaal Park. Er is een nieuwe asfaltweg aangelegd dwars door dit gebied in het zuiden van het land. Het belangrijkste argument voor de aanleg was de ontsluiting van het voorheen ontoegankelijke gebied voor toeristen.

Volgens de Roemeense regering neemt de omvang van resten oerbos in het land met meer dan 48 hectare per jaar af. Het is vooral de illegale kap die daarvoor verantwoordelijk is. De West-Europese houtindustrie en met name het Oostenrijkse bedrijf Holzindustrie Schweighofer speelde daarbij een cruciale rol. Dit bedrijf zette zowel de Roemeense regering als de lokale houthakkers onder druk om de productie hoog te houden en het eigen bedrijf veilig te stellen. Met diplomatieke manipulaties en door illegaal gekapt hout af te nemen. Een natuurbeschermingsorganisatie stelde enkele jaren geleden vast hoe de herkomst van het illegaal gekpakte hout door Schweighofer werd verdoezeld. Daarop is het bedrijf het FSC keurmerk ontnomen. Er loopt nu een procedure om het bedrijf weer FSC-proof te maken.

Steeds meer natuurgebieden in de gevarenzone

Onderzoekers kwamen op basis van satellietbeelden tot de conclusie dat de hoeveelheid ongerept natuurgebied op aarde tussen 2010 en 2013 met 7,2 % is afgenomen. In dit onderzoek is een ongerept gebied gedefinieerd als een ongestoord en nooit gekapt of ontgonnen gebied zonder wegen of andere infrastructuur van tenminste 500 vierkante kilometer. Zoals het Roemeense Domogled-Valea Cernei Nationaal Park.

Een onderzoek uit 2016 in opdracht van de UNESCO laat zien dat bijna de helft van alle UNESCO-werelderfgoed natuurgebieden wordt bedreigd door industriële activiteiten. Olie- en gasboringen, mijnbouw, overbevissing, illegale houtkap en aanleg van wegen, havens en stuwdammen zijn de voornaamste boosdoeners. Niet alleen de natuur loopt hierdoor schade op. In veel gevallen krijgen omwonenden te maken met tekort aan schoon drinkwater of verlies aan inkomsten, bijvoorbeeld door dalende visvangst. Van de 54 Europese natuurgebieden op de lijst van de UNESCO zijn er 16 bedreigd. Daaronder twee Bulgaarse natuurparken, enkele Russische natuurparken, een natuurgebied van de Lappen in Zweden, beukenbossen in Duitsland, Slowakije en Oekraïne en ook de Nederlandse, Duitse en Deense Waddenzee. Bielowieza staat op deze lijst nog niet in het rood. Waarschijnlijk is het onderzoek afgerond voordat de nieuwe regering van de Partij voor Recht en Rechtvaardigheid (PiS) aan de macht kwam.