COLUMN - Vandaag vindt in veel landen de Holocaust Memorial Day plaats. In Nederland wordt die elk jaar op de laatste zondag van januari gehouden en het meest opzienbarende nieuws waren de excuses die premier Rutte aan de nabestaanden maakte voor het nalatige gedrag van overheid en burgers tijdens de vervolging van Nederlandse joden.
Beter laat dan nooit. Met iets andere woorden beaamde Rutte dat ook:
Nu de laatste overlevenden nog onder ons zijn, bied ik vandaag namens de regering excuses aan voor het overheidshandelen van toen.
Het vernietigingskamp Auschwitz werd 27 januari 1945 bevrijd en voor zover mensen het niet wisten, werden de gruwelijkheden zichtbaar. Sindsdien wordt bij de vele herdenkingen een “dat nooit meer” eindeloos herhaald.
Het is een herdenking, geen brainstormsessie, maar in de talloze toespraken wordt zelden genoemd wat er concreet voor nodig is om een “dat nooit meer” te realiseren.
Want dat is wel nodig. In diezelfde toespraken wordt gewezen op het hedendaagse antisemitisme en andere varianten van discriminatie, racisme en haat.
Van een World Holocaust Forum valt niet meer te verwachten dan obligate uitspraken. Het Forum is meer het toneel van politieke steekspelletjes en het zou een wonder zijn als de diverse deelnemers een eensgezinde strategie op poten kunnen zetten tegen antisemitisme, racisme, discriminatie en haat.
Zou het helpen als verantwoordelijke overheden hun politieke belangen weten te overstijgen? Dat is wellicht al te idealistisch gesteld. Bovendien heeft Joachim Gauck, voormalig Bondspresident van Duitsland, zeer waarschijnlijk gelijk met wat hij in de ‘Nooit Meer Auschwitz Lezing’ van 22 januari jongstleden, zei:
Geen beleid, hoe goed ook, kan fanatisme en haat uitroeien.
Zijn antwoord daarop:
Dit soort haat (…) moet met de onverbiddelijkheid van de wet worden bestreden. (…) antisemitisme, van welke ideologische signatuur dan ook, kan alleen met intolerantie worden bestreden.
Premier Rutte vind dat het ‘Nooit meer Auschwitz ’ vraagt om “permanente rekenschap van ons, als samenleving.”
Handhaving enerzijds, permanente rekenschap, wat dat ook moge zijn, anderzijds. Het heeft vandaag de aandacht. Rond 4 en 5 mei ook en tot die tijd zullen we in de media wekelijks tot dagelijks iets kunnen lezen en zien in het kader van 75 jaar vrijheid. En dat zal vooral geschiedenis zijn. Een geschiedenis waarvan wel eens wordt gezegd dat we er van moeten leren, opdat er nooit meer een Auschwitz zal zijn.
Het lijkt simpel: niet discrimineren, geen racistische taal bezigen, geen antisemitische grappen opvoeren. Als je het al lukt zelf volledig vrij te zijn van dat soort gedrag, wat doe je dan met je buurman die overduidelijk luid en duidelijk wel zijn superioriteitsgevoel over anderen laat blijken? Dat wordt al lastiger, zeker als je daarbij het idee bent de enige te zijn die er wat van zou willen zeggen.
Maar de les is dat het geen excuus mag zijn weg te kijken van of stil te zijn over de haat in je ongeving. Het minste dat burgers kunnen doen is discriminatie melden, aangifte doen van haat en racisme. En overheid en media zouden meer kenbaar moeten maken wat daar mee wordt gedaan, want daar lezen en horen we erg weinig over.
Goed onderwijs, voldoende buurt- en jongerenwerk helpen bij kennis, bewustwording en mensen bij elkaar brengen, in plaats van uit elkaar drijven. De bezuinigingen op die terreinen hebben beslist niet geholpen.
Als herdenken louter terugkijken is, dan schiet het tekort na te denken over hoe het actuele antisemitisme, racisme, discriminatie en haat bestreden kan worden.
Reacties (9)
Vreemdelingenhaat is van alle tijden en plaatsen. Maar om mensen op grond van een kenmerk waar ze niets aan kunnen doen (afkomst) met miljoenen uit te roeien, was een sterke, ondemocratische staat nodig die al in een vroeg stadium werk maakte van het uit de weg ruimen van tegenspraak, inclusief het demoniseren, brodeloos maken en uiteindelijk ombrengen van politieke tegenstanders.
@1: Niet naar de president van Polen geluisterd vandaag blijkbaar.
@2: Ik luister ook niet dagelijks naar de president van Polen, wat zei die dan?
“Het verdraaien van de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog, het ontkennen van de genocide en het instrumenteel gebruiken van Auschwitz voor welk doel dan ook, is een ontering van de herinnering aan de slachtoffers”, zei Duda.
@4: “het instrumenteel gebruiken van Auschwitz voor welk doel dan ook” – zou de man bedoelen: inclusief het waarschuwen voor ontwikkelingen die dezelfde kant op gaan? En zou dat argument, mutatis mutandis, dan ook opgaan voor wat de boeren in communistisch Oekraïne overkwam?
https://en.wikipedia.org/wiki/Kulak
@4 dat de man Duda heet, had ik ook niet geweten.
@5: Je kan er bij dit soort topics bijna op rekenen dat er altijd wel weer iemand aan komt zetten met de wandaden van Stalin of Mao (gek dat je ze zelden iets ziet roepen over Pol Pot, maar ja, waar niet over geroeptoeterd wordt, kun je ook niet herhalen…).
Maar goed, om antwoorden op je vragen te bedenken (hoewel dat waarschijnlijk niet je bedoeling is): je 1e vraag: hopelijk wel; je 2e vraag: hoewel het niets met Auschwitz te maken heeft, waarom zou het niet?
@7:
Je zou er verstandig aan doen terughoudender te zijn bij het raden naar de bedoelingen van anderen. Het gaat je namelijk niet zo goed af.
Hierbij maak je een andere denkfout, namelijk dat ik jouw inschatting met betrekking tot de bedoelingen van de Poolse president als gezaghebbend zou beschouwen.
Waar het mij natuurlijk om ging (hoewel niet zo heel natuurlijk, blijkbaar) was of deze president ook uitlatingen heeft gedaan die erop wijzen dat hij vindt dat er uit de Tweede Wereldoorlog helemaal geen lessen zouden moeten worden getrokken.
@8: “of deze president ook uitlatingen heeft gedaan die erop wijzen dat hij vindt dat er uit de Tweede Wereldoorlog helemaal geen lessen zouden moeten worden getrokken.”
Waarom vraag je je dat af?