Nieuwsbrief Globalisering Juli

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Ditmaal een echt crisisnummer met enkele oude bekenden (MIchael Pollan en Naomi Klein), over voedsel, energie, krediet, woningmarkt en andere rampgebieden, een Nederlandse prof over de kwalijke rol van de voedselmultinationals, een nieuwe Failed States Index met verrassende winnaar, een kunstenaar die onze dagelijkse overdaad zichtbaar maakt — en meer.

‘We staan aan het begin van de derde wereldwijde voedselcrisis’
Jan Douwe van der Ploeg (1950) geldt in Nederland als een van de meest gezaghebbende wetenschappers op het gebied van boerenlandbouw. Hij is als hoogleraar rurale sociologie verbonden aan de Wageningen Universiteit en is fel criticaster van het landbouwbeleid van de minister voor Ontwikkelingssamenwerking: ‘De landbouw werd niet alleen verwaarloosd, maar ook actief uit het beleid gedemonteerd.’

De failed states index 2008
Daar is-tie weer, de jaarlijkse Failed States Index: een top-vijftig van zwakke landen die op omvallen staan omdat regering en staat niet meer functioneren. Dit jaar op 1 — verrassend want nauwelijks in het nieuws: Somalie. Naast de ‘usual suspects’ (Zimbabwe, Sudan, Irak en teveel andere Afrikaanse landen) zien we een paar lichtpuntjes, zoals het sterk gestegen Ivoorkust. Daar staat dan weer het snelzakkende Bangladesh tegenover. Alles over het hoe en waarom, en nog meer, is te lezen bij Foreign Policy.
Link: http://www.foreignpolicy.com/story/cms.php?story_idC50

Kill me. Kill me.
Of het onder het kopje globalisering valt, is niet meteen duidelijk, maar we willen u de eerste beelden die ooit uit het gevangenkamp Guantanamo Bay zijn gekomen, niet onthouden. De strijd van het terrorisme en alle retoriek die daarbij hoort krijgt een wat beklemmend gezicht als je ziet hoe een zestienjarige Canadese jongen van Arabische komaf wordt verhoord door Canadese agenten. De jongen kan eigenlijk alleen maar huilen en na vele uren verhoor en slaapgebrek uiteindelijk alleen nog maar jammerend ‘kill me, kill me’ zeggen. Zijn ondervragers hadden iets anders verwacht, ze vinden het gehuil maar ‘very disappointing’.

Los van dit alles: de 15-jarige Omar Khadr werd aangehouden in Afghanistan in de buurt van een trainingskamp voor terroristen, dus de vraag is wat een gewone Canadese tiener daar eigenlijk te zoeken had. Maar toch: ook dit gebeurt in onze naam.

Link: http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/7507991.stm

Een blik op overvloed
Kunstenaar Chris Jordan maakt gedrag zichtbaar: de gevolgen van de dingen die we dagelijks gedachteloos doen, kopen, gebruiken. Niks bijzonders, totdat je zijn visuele vertaling van ons gedrag voorgeschoteld krijgt. Een blik op deze presentatie en je kijkt nooit meer met dezelfde ogen naar een wegwerp-koffiebekertje.
Link: http://www.ted.com/index.php/talks/view/id/279

Wat is er mis met het milieu-activisme?
Wat is er mis met milieu-activisten? Schrijver Michael Pollan, bekend van zijn boeken over de voedselindustrie, gaat in op de voedselcrisis en de stereotiepe stellingnames van de milieubeweging. “MIlieubewegingen zouden zich minder druk moeten maken over het behoud van het milieu en meer aandacht moeten hebben voor duurzame voedselproductie.”
Link: http://www.alternet.org/environment/90785/

Het is nu officieel: we worden belazerd
Een lang want uitgeschreven radio -interview met schrijfster-activiste Naomi Klein, over de huidige amerikaanse huizencrisis, de inmiddels mondiale kredietcrisis (made in USA), de voedselcrisis en de daarmee samenhangende energie/oliecrisis.
Klein is een van de weinigen die in al die problemen een samenhang ziet, sterker, die deze samenhang al blootlegde in een boek dat nu opnieuw de aandacht verdient, de Shock Doctrine.

De inmiddels ruim over de honderd reacties van lezers over de hele wereld zijn overigens ook erg interessant.

Link: http://www.alternet.org/workplace/91656/

Deze nieuwsbrief is opgesteld door de redactie van Globalisering.com en verschijnt maandelijks op Sargasso. Lees meer nieuwsbrieven uit het archief of meldt u aan voor de nieuwsbrief op: globalisering.com

Reacties (26)

#1 JSK

Lekker krities weer. Mij niet gezien..

Naja, er is een markt voor dit soort verhalen dus ik kan alleen tegen de Naomi Klein’s van deze wereld zeggen: goed gezien.

  • Volgende discussie
#2 Kale Kip

Naomi Klein misbruikt actuele crises om haar boek te verkopen. De komende tien jaar krijgen we bij iedere crisis -in wat dan ook- een stuk van Naomi Klein die zegt dat het allemaal een gemene truc is van het grootkapitaal om het proletariaat te misleiden. Daarna schrijft ze weer een ander boek.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3 SalonSocialist

JSK,

vind het werkelijk niet veel goeds(*) wat Klein heeft neergezet met “the shock doctrine”?

Jouw argumentatie is mijsninziens een beetje een non-argument. Geldt zoiets immers niet voor ieder boek dat geschreven wordt.

PS:Ooit nog colleges mogen volgen van Noorena Hertz (indien zij die uberhaupt heeft gegeven aan de UU)?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#4 JSK

vind het werkelijk niet veel goeds(*) wat Klein heeft neergezet met “the shock doctrine”?

Nee. Het onderwerp is al meerdere malen en vrij uitvoerig behandeld (door Stiglitz, Easterly, Green, etc.), maar een stuk beter. Wat Hertz heeft geschreven is gewoon voer voor antikapitalisten waarover je verder niet hoeft na te denken. Dat maakt het voor mij een slecht boek.

Noorena Hertz heeft trouwens geen colleges gegeven en zegt daarnaast héél iets anders dan Klein. Het zijn beide vrouwen, maar daar houdt de overeenkomst op.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#5 SalonSocialist

JSK,

ik als niet econoom vond het persoonlijk wel aardig om te lezen. Toegegeven, ik heb dan ook niets gelezen van de andere auteurs die je opnoemt. Voer voor antikapitalisten? Persoonlijk lees ik zo’n boek meer methet idee: waar spelen welke processen af en onder welke omstandigheden.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#6 Peter

Het is weer de oude truc: dat er in de Derde Wereld niets te vreten is, is de schuld van de Witman. Tuurlijk…
Dat de Derde Wereld van lethargie aan elkaar hangt (vraag maar aan iedere ontwikkelingswerker), dat ze elkaar het licht in de ogen niet gunnen (immigranten in Zuid-Afrika die worden afgeslacht), dat ze zogauw ze aan de macht zijn alleen hun eigen zakken vullen (Mugabe), dat ze weigeren condooms om te doen (is cultuur en staat los van de Paus zoals Links graag beweert), dat ze geen enkele vorm van beschaving kennen (babies worden verkracht, vrouwen besneden, slavernij tiert er nog altijd welig en ze hakken elkaar om de maand een ledemaat af), daar hoor je ze niet over.
Het is de schuld van de Witman…

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#7 JSK

Naja. Waar wil je beginnen? Dat verhaal over Chili en Milton Friedman dat de hele tijd terugkomt.

Ten eerste was de directe rol van Friedman in het regime van Pinochet verwaarloosbaar. Twee jaar na de coup gaf hij (slechts een week lang) lezingen over economie. That’s it. De Nederlandse nobelprijs winnaar en beroemd PvdA-econoom Jan Tinbergen heeft ooit een ere-doctoraat in Franco’s Spanje mogen ontvangen. De linkse econoom Oscar Lange was decennia lang planner in het communistische Polen. Harry Mulisch ging in de jaren ’60 op vakantie naar Cuba. Sommigen van mijn klasgenoten komen regelmatig in China. Ik ben laatst in het Egypte van president-dictator Mubarrak geweest. Het bezoeken van ‘foute landen’ zegt niks, maar dan ook helemaal niks over je politieke ideeen.

Maar belangrijker: de coup van Pinochet in 1973 kwam niet uit de lucht vallen. Hij volgde op een mislukte couppoging van een andere generaal een aantal maanden daarvoor. Onder de (hogere) burgerij en de rijken van Chili was er grote steun voor het ingrijpen van het leger. Waarom? Omdat de linkse president Allende het land aan het vernietigen was. Door het nationaliseren van volledige bedrijfstakken, het vaststellen van maximumprijzen (waardoor men voor de basale levensbehoeften naar de zwarte markt moest), verhogen van de lonen door het bijdrukken van geld, etc. De tientallen procenten inflatie per maand die daar op volgden ontwrichtte het voorheen veiligste en meest democratische land van Latijns-Amerika.

Het grappige is dat de chaos die de opmaat was voor de verschillende coups één-op-één volgde uit de economie die Klein lijkt voor te staan: oorlog tegen de bezittende klasse en de burgerij, gekke dingen met geld doen en het beheer van de productiemiddelen overhevelen naar bureaucraten. Beetje wat er nu in Venezuela gebeurd, overigens.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#8 Eurocraat

Ha, het eeuwige Chili-debat. Laat ik de linske tegenargumenten dan maar eens van stal halen: in de eerste plaats is het (natuurlijk) inderdaad niet zo dat Friedman persoonlijk aan de knoppen van de Chileense economie draaide, laat staan dat hij zelf executies e.d. organiseerde. Wat natuurlijk wel zo is is dat onder Friedman zijn fauclteit bijzonder veel aandacht ging besteden aan Zuid-Amerika, specifiek aan Chili (nog voor Pinochet). Wat ook niet valt te ontkennen is dat veel studenten van Friedman uit Chili kwamen, daar teurggingen en een soortgelijke school in Santiago opzetten. Dat de economische theorie van Friedman het beleid van Pinochet zeer heeft beinvloed staat buiten kijf. Je kunt je alleen afvragen of je dat Friedman kan aanrekenen (lijkt mij van niet). Aan de andere kant, volgens mij beweert Klein ook helemaal niet dat Friedman zo`n directe hand in Chili heeft gehad (al geef ik toe dat het boek wel een ietwat verveleden “het is allemaal een neoliberaal-complot”-sfeer uitdraagt).

Betreffende het economisch beleid, er zijn twee succesvolle economische hervormingen door Allende doorgevoerd, die belangrijke gevolgen hadden voor het latere succes van het land (onder Pinochet, die ze nooi ongedaan maakte, ondanks Friedman). De eerste zijn de landbouwhervormingen (begonnen o nder Allende`s gematigde voorganger) waarbij het grootgrondbezit werd aangepakt en verdeeld onder kleinere boeren. De tweede is de nationalisering van de kopermijnen (een zeer belangrijk deel van het BNP van Chili), waar trouwens Allende`s voorganger òòk al mee begonnen was.

De economische chaos is zeker deels te verklaren uit de economische sancties waar Allende mee te maken kreeg (waar hij natuurlijk wel een beetje om gevraagd had, door Amerikaanse mijnen zonder compensatie te nationaliseren). Maximale prijzen e.d. vaststellen is zeker geen verstandig beleid, maar laten we niet doen alsof gierende inflatie in Zuid-Amerika een typisch Chileens of links probleem is.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#9 JSK

Betreffende het economisch beleid, er zijn twee succesvolle economische hervormingen door Allende doorgevoerd, die belangrijke gevolgen hadden voor het latere succes van het land

Ja, en ook een aantal maatregel die het economisch (en daarmee ook maatschappelijk) naar de rand van de afgrond brachte. Om een heel extreme vergelijking te maken: de ontwikkeling van het (hoger)onderwijs en wetenschap onder het communisme legt het voormalige Oostblok geen windeiren. Toch kan je moeilijk beweren dat het communisme in haar totaliteit goed is geweest voor de Oost-Europese economie (samenleving).

Wat wiki zegt over het econ. beleid van Allende:
Upon assuming power, Allende began to carry out his platform of implementing socialistic programs in Chile, called La vía chilena al socialismo (“the Chilean Path to Socialism”).This included nationalization of large-scale industries (notably copper mining and banking)
(…)
the short-term economic results of Minister of the Economy Pedro Vuskovic’s expansive monetary policy were favorable: 12% industrial growth and an 8.6% increase in GDP, accompanied by major declines in inflation (down from 34.9% to 22.1%) and unemployment (down to 3.8%). However, these results were not sustained, and in 1972, the Chilean escudo had runaway inflation of 140%. The average Real GDP contracted between 1971 and 1973 at an annual rate of 5.6% (“negative growth”); and the government’s fiscal deficit soared while foreign reserves declined [Flores, 1997]. The combination of inflation and government-mandated price-fixing, together with the “disappearance” of basic commodities from supermarket shelves, led to the rise of black markets in rice, beans, sugar, and flour.
(…)
The Allende government announced it would default on debts owed to international creditors and foreign governments. Allende also froze all prices while raising salaries.
(…)
Allende also raised wages on a number of occasions throughout 1970 and 1971; these wage hikes were negated by in-tandem inflation of Chile’s fiat currency. Although price rises had also been high under Frei (27% a year between 1967 and 1970), a basic basket of consumer goods rose by 120% from 190 to 421 escudos in one month alone, August 1972. In the period 1970-72, while Allende was in government, exports fell 24% and imports rose 26%, with imports of food rising an estimated 149%.[20] Although nominal wages were rising, there was not a commensurate increase in the standard of living.

Kortom, een typisch ‘hogere lonen, lagere prijzen’ beleid. Ongetwijfeld ‘goed bedoeld’ maar the road to hell is paved with good intensions.

maar laten we niet doen alsof gierende inflatie in Zuid-Amerika een typisch Chileens of links probleem is.

Vaker wel dan niet. Punt is een beetje dat niet zelden economisch mismanagement aan linkerzijde maatschappelijk tegenkrachten oproept die rechtse dictators in het zadel helpen. Het probleem is dan niet een Amerikaanse econoom die ooit 45 minuten met de desbetreffende despoot heeft gesproken.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#10 SalonSocialist

JSK,

over het verschil tussen Hertz&Klein. Beiden ageren feitelijk tegen hetzelde: de negatieve kanten van ongebreideld kapitalisme. Klein misschien wat aggresiever. Hertz keerde redelijk gedisillusioneerd terug uit Rusland in 1996 om te zien dat het Rusland van de jaren 90 een catastrofe opleverde voor de man op werkvloer.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#11 JSK

@11: Niet echt. Klein is een anti-kapitalist. Hertz is een zelfverklaard kapitalist, zei het gematigd.

Extreme vergelijking: alleen omdat NVU en SP beide ageren tegen de groeiende kloof tussen arm en rijk, betekent niet dat die twee partijen dezelfde ideologie hebben.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#12 Gen. Major S. Butler

Klein een anti-kapitalist noemen gaat mij wat ver. Waarop baseer je dat?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#13 JSK

Naja, iets van een opinie stuk van haar hand:
Thirty years ago, the city of Shenzhen didn’t exist. Back in those days, it was a string of small fishing villages and collectively run rice paddies, a place of rutted dirt roads and traditional temples. That was before the Communist Party chose it — thanks to its location close to Hong Kong’s port — to be China’s first “special economic zone,” one of only four areas where capitalism would be permitted on a trial basis. The theory behind the experiment was that the “real” China would keep its socialist soul intact while profiting from the private-sector jobs and industrial development created in Shenzhen. The result was a city of pure commerce, undiluted by history or rooted culture — the crack cocaine of capitalism.

Voor mij klinkt het als het oude bekende verhaal (gebezigd door Marx, zijn intellectuele stiefvader Hegel maar ook John Adams): de traditionele agrarische maatschappij met haar sociale orde is iets moois en waardevol, en eigendomsrechten, arbeidsdeling en de rationalisering van productie (kapitalisme kortom) verwondt de ziel (commercie als crack).
Dat is een historisch anti-kapitalistisch verhaal.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#14 JSK

(het verheerlijken van de traditionele maatschappij – met haar rugbrekende arbeid, haar knellende sociale verhoudingen, de systematische onderdrukking en uitbuiting van vrouwen, etc. etc. – is de meest oppervlakkige kapitalismekritiek denkbaar. Er is veel mis met het hedendaagse kapitalisme, maar niet dat het men er ongelukkiger onder is dan zeg in China ten tijde van de Culturele Revolutie).

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#15 m44

@14 ik kan @13 wel volgen, maar de vergelijking met de Culturele Revolutie ?

Wat Klein nu beweert over de framing van de olie-issues heeft overigens wel heel veel weg van die even vrselijke aksies-waarmee-alles-goedkompT.

Ander punt: ik geloof gewoon niet dat de VS geen plan klaar heeft wanneer daar het licht dreigt uit te gaan. Wat is het wildste veelomvattende scenario dat jij kent en waar je iets in ziet, met bezwaren en al ?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#16 Gen. Major S. Butler

Door alleen dat gedeelte te citeren zou je kunnen denken dat het inderdaad een anti-kapitalistische tirade is.

Maar wanneer je het volledige artikel beschouwt moet je constateren dat je opmerking niet helemaal juist is. Ze gaat vooral in op de extreme vorm van dit kapitalsime en de nogal vervelende bijwerkingen…

En imho is haar angst niet geheel ongegrond.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#17 Gen. Major S. Butler

En in haar tirade komt die verheerlijking van de traditionele waarden absoluut niet voor.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#18 Kale Kip

Ehmmm… kan iemand mij uitleggen waarom het nu ineens over Chili gaat?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#19 Boekhouder Berend

Gelukkig hebben we JSK, anders zouden er hier nog serieuze discussies kunnen ontstaan. Maar in een ding heeft ie wel gelijk. Het kapitalisme is niet de oorzaak van de ellende. Dat zijn gewoon de gewetenloze mensen die hun medemens uitbuiten. En welk systeem je ook hebt, het kost moeite om dat soort mensen te beteugelen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#20 JSK

@18: Omdat die Naomi Klein-bullshit mij iets te vaak terugkomt in discussies.

@19: Het kapitalisme is niet de oorzaak van de ellende. Dat zijn gewoon de gewetenloze mensen

En moraalridderige eikels als jij natuurlijk, misschien nog wel meer dan de egocentristen van deze wereld.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#21 Gen. Major S. Butler

Nou ja, Klein bullshit?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#22 prometeus

@13 Klein is geen anti-kaptitalist in de zin van Marx. Ze strijdt vooral tegen corporatism en Friedmanian economics de ‘radicale’ kapitalistische stroming die stelt dat (grote) bedrijven het beste de maatschappij kunnen runnen en dat hen geen strobreed in de weg gelegd moet worden.

Waar ze wel voor is, is een zogenaamde mixed economy: ze is een Keynsiaan, niet een Marxist of een anarchist of zelf anti-globalist.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#23 prometeus

@redactie aaagghhhh Kan iemand een “<” voor, en een na mn Keynes-link zetten?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#24 Kale Kip

@20 Okee, Naomi Klein is een domme zeug, dat punt heb je. Maar wat heeft zij met Chili te maken?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#25 su

@ #24 Kale Kip:

Naomi Klein beschouwt Friedman als de vader van de Shock Doctrine en wijst naar Pinochet’s Chili als zijnde de eerste implementatie.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#26 Kale Kip

Ah ja, okee. Nee, ga dan maar los inderdaad.

  • Vorige discussie