In een serie van zes artikelen presenteerden we de nieuwe politieke partijen. Hoe hebben deze partijen het gedaan bij de verkiezingen van 12 september 2012?
Omdat bij elke verkiezing altijd een aantal partijen meedoen die nog niet eerder in de Tweede Kamer zaten en deze ‘nieuwkomers’ zoveel stemmen trekken dat ze goed zijn voor gemiddeld 3,5 zetels per verkiezing, waren we nieuwsgierig naar de nieuwe partijen bij deze verkiezingen.
Met ‘nieuw’ bedoelen we de partijen die niet eerder een zetel in het parlement hadden. Sommige partijen deden eerder pogingen, maar zonder resultaat.
In zes artikelen presenteerden we de mensen, de achtergronden en een aantal andere bijzonderheden. Hoewel zich dit jaar veel nieuwelingen aanmeldden, deden uiteindelijk elf nieuwe partijen mee aan de verkiezingen. Geen topscore, want in 1971 deden zeventien nieuwe partijen mee. Toch is het relatief veel, want sinds 1948 tellen we gemiddeld 8,7 nieuwelingen per verkiezing De verkiezingen van 2012 kende dus een bovengemiddeld aantal nieuwkomers.
De mediabelangstelling voor nieuwe partijen was even mager als altijd.
De obligate overzichtjes van standpunten haalden nog wel de landelijke media, die verder alleen geïnteresseerd waren in Hero Brinkmans DPK en 50Plus. In de peilingen kwam 50Plus wel voor, omdat de partij op één tot drie zetels werd gepeild. Het DPK werd ook gepeild, maar haalde in de peilingen geen enkele zetel, evenals de Piratenpartij die één keer in een peiling voorkwam.
In de peilingen werden de elf nieuwelingen doorgaans onder de noemer “overigen” vermeld, zoals de media dat ook bij de uiteindelijke uitslagen deden. Behalve RTL4 en natuurlijk Sargasso. Met dank aan Google we de resultaten van de nieuwelingen bekend maken.
In dit exceldocument kun je de resultaten vergelijken met die van voorgaande verkiezingen.
Zeven van de elf nieuwkomers deden bij eerdere verkiezingen een poging. De andere vier zijn dus echte debutanten.
De enige, echte winnaar is 50Plus. De seniorenpartij van Jan Nagel maakt met twee zetels zijn entree in de Tweede Kamer. De partij deed eerder mee aan de verkiezingen voor de Provinciale Staten en heeft al een zetel in de Eerste Kamer.
De Piratenpartij en Mens & Spirit deden in 2010 mee. Alleen de Piratenpartij scoort nu beter, maar beide partijen zijn wel op de tweede en derde plaats geëindigd in het rijtje nieuwelingen. De Piratenpartij kwam ongeveer 30.000 stemmen tekort om één zetel te halen. Mens & Spirit bleef rond de 44.000 stemmen verwijderd van een parlementaire entree.
Op de vierde plaats komen we beste debutant tegen: de SOPN. Dat is aardig, maar deze partij kwam dik 50.000 stemmen tekort. Met de overige nieuwe partijen ging het nog slechter. Iedereen was natuurlijk nieuwsgierig hoe het met Hero Brinkmans DPK zou gaan. De partij haalde ruim 45.000 stemmen minder dan Trots op Nederland, opgegaan in DPK, in 2010 scoorde.
Van de zes partijen die eerder aan landelijke verkiezingen meededen, behaalden drie partijen meer stemmen dan bij een voorgaande gelegenheid. De Piratenpartij groeide het meest: bijna 29.000 stemmen meer.
De Libertarische Partij haalde een kleine 1400 stemmen meer. Voor LidDem (Liberaal Democraten) moeten de 82 stemmen meer uitermate teluersrellend zijn geweest.
Alles bij elkaar is het een mager resultaat. Zouden ook deze partijen last hebben gehad van het VVD-PvdA geweld? Zo bekeken zijn de twee zetels van 50Plus een knappe prestatie.
De gevestigde partijen moeten dus ‘op de kleintje blijven letten’. Ze vergaten even een doelgroep en het kostte ze twee zetels, die zeker een aantal van hen hard konden gebruiken. Saillant detail: oprichter van 50Plus, Jan Nagel, was ooit een enigzins prominente PvdA’er.
Reacties (18)
Misschien is de knappe prestatie van de ouderenpartij te danken aan het feit dat ouderen beter bestand zijn tegen het mediageweld en gewoon hun eigen keus blijven volgen
En omdat de SP plotseling het ’65=65′ liet vallen.
volgens mij heeft 50Plus op een heel gewiekste manier die stemwijzer ingevuld, want in mijn omgeving (dertig-minners) scoorden zij continu hoog.
Er even vanuit gaand dat de kiesdeler ergens tussen 60.000 en 65.000 stemmen zat, scoorde 50+ dus bijna drie zetels. Gezien de magere publiciteit een uitstekende score.
De score van DPK is ronduit een debacle, want zij hebben relatief veel media exposure gehad. En dan maar 7600 stemmen halen. Oeps.
En kers op de taart in het DPK-debacle: http://www.nu.nl/nieuws/2909090/nummer-2-dpk-stapt-vanwege-egoshow.html
Sterker nog, met 1,9% zou drie zetels (van de 150 = 2%) logisch en eerlijk zijn geweest. Helaas verdeelt Nederland restzetels op een voor kleine partijen zeer ongunstige wijze, zodat in de praktijk 0.9 zetel voor hen niet afgerond wordt op 1 maar op 0 (en omgekeerd -0.1 zetel voor grote partijen wordt afgerond op 1).
Hoe werkt dat dan? Ik dacht dat restzetels werden toegekend aan de partij die het minste aantal stemmen verwijderd was van een rond aantal zetels?
Nee, de zetels worden verdeeld volgens het grootste gemiddeldecriterium. Dat betekent dat (grotere) partijen meerdere restzetels kunnen halen. Neem bijvoorbeeld de VVD met een fractie van 0,266 van de stemmen. Als je dat vermenigvuldigt met 150 (het aantal zetels), zou je uitkomen op 39,9 zetels. De VVD krijgt er echter 41 (althans volgens de huidige stand van zaken).
Daarnaast spelen lijstverbindingen ook een rol. Daarbij worden partijen die een lijstverbinding aangaan in eerste instantie als één partij gezien en krijgen op grond daarvan (volgens gemiddeldecriterium) zetels toegediend. Daarna worden ze overigens wel op grond van het grootste aantal reststemmen binnen de lijstverbinding verdeeld. Bijvoorbeeld PvdA/SP/GL hebben samen 0,368 (Je zou zeggen dus 55,2 zetels) en krijgen 57 zetels (dankzij het grootste gemiddeldecriterium). Die 57 worden dan “intern” verdeeld:
Pvda: (0,248/0,368) * 57 = 38,41 dus 38
SP: (0,097/0,368) * 57 = 15,02 dus 15
GL (0,023/0,368) * 57 = 3,56 dus 4
Zo kan het gebeuren dat GL met maar 0,4% stemmen meer dan 50+ (en de PvdD) toch twee keer zo groot wordt in de 2e Kamer, of anders gezegd, Gl wordt met 1,5% minder stemmen dan 50+ en PvdD samen even groot als die twee partijen samen.
NB: Alles op grond van de voorlopige uitslag, de briefstemmen moeten nog geteld worden en zoals ik het heb begrepen hangt het bij sommige restzetels nog om heel weinig stemmen.
Dat 50+ erin is gekomen is volgens mij heel simpel: er zijn veel ouderen en de doelgroep zit in de naam besloten. Hun achterban zijn mensen die niet geven om een visie op de samenleving, maar gewoon hebben gestemd wat in hun eigen belang is, of gewoon omdat zij zelf tot die groep behoren. Moet jij eens kijken wat er gebeurt als iemand de Vrouwenpartij gaat oprichten. Ik voorspel minstens tien zetels.
De EKP (Egoistische KlootzakkenPartij) gaat dan nog een zonnige toekomst tegemoet. Alleen verwacht ik wel wat geruzie om het lijsttrekkerschap.
Heeft de VVD zijn naam veranderd?
Dat lijkt me juist. 50+ is gewoon het zoveelste vehikel van Jan Nagel om een baantje in de politiek te bemachtigen. Inhoudelijk voegt het echt niets toe, maar door een slim gekozen naam en blijkbaar genoeg oudereen die zich gepasseerd voelen kom je dan op 2 zetels. Om dat nou aan een sterke campagne te wijten…
Overigens lijkt het me helemaal niet verkeerd dat er weinig aandacht geschonken wordt aan kleine partijen. Er zijn al 10 partijen met zetels in de 2e kamer, die vertegenwoordigen al een zeer groot palet aan standpunten. Bovendien is ons kiessysteem vrij open, het is relatief makkelijk om als nieuwe partij in de kamer te komen. Dan is het goed dat nieuwe partijen zich eerst flink moeten inspannen om hun relevantie te bewijzen; media aandacht is geen recht maar een gevolg van relevantie.
Dan is het goed dat nieuwe partijen zich eerst flink moeten inspannen om hun relevantie te bewijzen; media aandacht is geen recht maar een gevolg van relevantie.
Dat geldt ook respectievelijk zou ook moeten gelden voor de partijen die al vertegenwoordigd zijn.
Nee, de partijen die al in de kamer zitten hebben bewezen relevantie te hebben. Dat die meer aandacht krijgen is logisch. Als de kiezers er dan vervolgens niet op stemmen, zal de aandacht navenant dalen (zie CDA).
Bovendien, gevestigde partijen hebben ervaring en infrastructuur, het is niet wenselijk als nederland elke keer weer op nul begint.
Voor zover dat nog niet duidelijk is, ik vind het een groot goed dat de drempel voor nieuwe partijen in Nederland zo laag ligt, en dat er ook voor kleine groepen representatie in de kamer mogelijk is. Alleen denk ik niet dat zoveel mogelijk partijen iets nastrevenswaardigs op zichzelf is, ergens zit een balans tussen maximale vertegenwoordiging en maximale slagkracht.
Het echte voordeel dat gevestigde partijen natuurlijk hebben, is geld. De nieuwkomers zijn altijd in het nadeel. Ik denk dat je het niet veel laagdrempeliger kunt maken dan het nu is en daar ben ik blij om. Kiesdrempel van één zetel lijkt me logisch.
Het is stom dat mensen denken dat er teveel partijen zijn en dat die kleine partijtjes maar eens opgeruimd moeten worden: er zijn honderdduizenden mensen die op zo’n kleine partij stemmen. Van die éne stem die zij hebben, vinden zij die voor hun kleine partij belangrijker dan voor álle andere partijen.
Nee, de partijen die al in de kamer zitten hebben bewezen relevantie te hebben gehad.
ftfy
@kevin:
Ik beweer niet dat de kleine partijen maar opgeheven moeten worden. Ik beweer alleen dat ze niet moeten zeuren dat ze te weinig aandacht hebben gekregen: er is geen recht op aandacht.
De stemmers op de kleine partijen kunnen door hun stem geen recht claimen op meer stemmen op hun partij: iedereen maakt een persoonlijke afweging, dus ook de mensen die op een andere partij hebben gestemd.
Overigens hebben nog geen 100.000 mensen op een partij gestemd die geen zetel heeft behaald, 0,9% van de uitgebrachte stemmen. Gegeven dat geen kiessysteem perfect is, lijkt me dit geen slechte score vanuit democratisch oogpunt.
@17 Ik sprak meer in het algemeen, niet jou persoonlijk. Ja, nu zijn het ongeveer 100.000 mensen die hun stem niet naar een zetel hebben zien gaan. Dat is al veel, maar zoals ik al zeg, je kunt het niet veel beter doen. Als je de kiesdrempel verhoogt, zoals sommige mensen voorstellen, dan zit je al snel met honderdduizenden mensen die simpelweg niet meetellen omdat ze een andere mening hebben dan wat gangbaar is. Dat lijkt me dus een slecht plan. Al met al zijn we het volgens mij wel eens: beter dan dit kunnen we het niet doen.