Dit is een gastbijdrage van Dirk Kloosterboer, onderstaand artikel verschijnt ook in Nieuws Uit Amsterdam.
Hulporganisaties houden humanitaire rampen onbedoeld in stand, stelde journaliste Linda Polman gisteravond in een afgeladen Felix Meritis. Het aansluitende debat met de hulpindustrie kwam echter nauwelijks van de grond.
Polman, die eerder een boek publiceerde over VN-missies en die gisteravond haar nieuwe boek De Crisiskaravaan presenteerde, zei dat geweld en hongerende babies buitenlandse hulp aantrekken. Ook zei ze dat hulpverleners noodgedwongen accepteren dat een deel van de hulp wordt geconfisqueerd door rebellenleiders en dictators om soldaten te voeden en om wapens te kopen.
De mensen die verantwoordelijk waren voor de genocide in Rwanda zouden bijvoorbeeld min of meer de leiding hebben gehad in de vluchtelingenkampen die waren opgezet voor de slachtoffers van die genocide. De miljoenen die popzanger Bob Geldof heeft bijeengebracht met zijn Live Aid concerten zouden zijn gebruikt om een moorddadig ontvolkingsprogramma in Ethiopië te financieren (overigens moet gezegd dat de moederorganisatie van Artsen Zonder Grenzen zelf een van de grootste critici was van de hulp aan Ethiopië).
Een rebellenleider vertelde Polman ooit dat de partijen het conflict in Sierra Leone hadden laten escaleren en zelfs mensen hun armen en benen hadden afgehakt als bewuste strategie om hulp aan te trekken. Of het verhaal waar is valt moeilijk te controleren, maar alleen al het feit dat mensen dit soort strategieën kunnen bedenken vormde aanleiding voor Polman om haar nieuwe boek te schrijven.
Zo’n beetje de hele Nederlandse hulpindustrie was gisteravond aanwezig om te reageren op Polman’s kritiek. Er waren vertegenwoordigers van Oxfam Novib, Cordaid, het Rode Kruis en Artsen Zonder Grenzen.
Allemaal zeiden ze te waarderen dat Polman de hulpindustrie een kritische spiegel voorhoudt. De feiten die ze naar voren bracht trokken ze niet echt in twijfel, maar ze moesten tot hun spijt wel zeggen dat haar opvattingen ongenuanceerd zijn en geen recht doen aan de goede bedoelingen en de kritische houding van de hulpverleners.
De rol van hulporganisaties is om mensen te helpen, zo voerden ze aan. Het is niet hun taak om machtsverhoudingen te veranderen of om te beslissen wie een boef is en geen hulp moet krijgen. Hulp onthouden aan hongerende mensen zou immoreel zijn. Kortom, de hulporganisaties waren bereid om verantwoordelijkheid te nemen voor de mensen die ze helpen, maar nauwelijks voor de eventuele negatieve gevolgen van de hulp.
Polman zelf haalde de angel uit het debat door te zeggen dat ze ‘natuurlijk’ niet bepleitte om de hulp stop te zetten en dat ze alleen maar vond dat de hulp anders moet worden georganiseerd. Haar belangrijkste suggestie was om de naar schatting 37.000 hulporganisaties meer te laten samenwerken.
Dit werd discussieleider Thijs Berman te gortig. Het organisatorische probleem was nog wel het minst interessante punt dat Polman in haar lezing had aangesneden, zei hij: ‘laten we het hebben over hoe hulp wordt gebruikt om oorlogen in stand te houden’. Het lukte hem echter niet meer om het debat tot leven te wekken.
Afbeelding: Rwandees vluchtelingenkamp in toenmalig Zaire. Foto US Government / Wikipedia
Reacties (12)
Was minister Koenders ook bij het debat aanwezig?
Ik twijfel niet over de goede bedoelingen van hulpverleners. Echter, helpen is per definitie het aanpassen van de machtsverhoudingen, zeker als degenen die je helpt partij zijn in het conflict.
Je kan niet alle slachtoffers even goed helpen en vaak bepalen de strijdende partijen ook nog wie wanneer geholpen kan worden.
Onpartijdigheid is dus een lachertje…
Ik ben een hardcore gelover in een aantal onderdelen van het progressieve gedachtengoed, ook internationaal, en toch vind ik ontwikkelingshulp een van de grootste perversiteiten van de geschiedenis na de tweede wereldoorlog. Ik ben dan ook van mening dat het ministerie van ontwikkelingssamenwerking per direct opgedoekt moet worden of een andere doelstelling moet krijgen. Er is gewoon geen manier waarop een rijk land geld of goederen over de muur kan smijten zonder daarmee corrupte dictators hun pensen dikker te maken. De beste manier lijkt vooralsnog te zijn om gewoon handel te drijven. Bananen en cacao vrijgeven zou een mooi begin zijn. Maar kom daar maar eens om in de EU.
Stoppen met wapenhandel zou ook een goed idee zijn. @Hayek: ik heb m niet gezien..
Hulp in de vorm van noodhulp of bij onderwijs of gezondheidszorg lijken me nuttige vormen van hulp. Uiteindelijk gaat het erom de mensen in ontwikkelingslanden de kans te geven zichzelf uit hun armoede te werken. Die tariefmuren en andere oneerlijke handelsregels helpen daar niet bij. Door de EU met landbouwsubsidies ondersteunde tomaten die in Afrika gedumpt worden en de lokale boeren kapot maken bijvoorbeeld. Het helpt om meer producten met een fair trade keurmerk te kopen in wereldwinkel of supermarkt, bv pindakaas, chocola, rijst, vruchtensappen en bananen. Daarvoor kijgt de boer een eerlijke prijs. Een ander probleem voor mensen in ontwikkelingslanden is dat ze tegenslagen vaak financieel niet te boven kunnen komen. Daarvoor is het nodig dat er een financieel systeem komt voor microkredieten maar ook voor sparen. Om dat proces verder op gang te hebben is het denk ik nuttig een deel van ons spaargeld te investeren in microkredieten via organisaties als oikocredit, Triodos bank of ASN bank. Zo kunnen mensen in ontwikkelingslanden zelf hun verantwoordelijkheid nemen en hier hebben dictators etc weinig aan. Het geld wordt meestal weer terugbetaald en kan meerdere keren gebruikt worden. Dit helpt de economie verder op gang.
@Dirkk. Stoppen met wapenhandel is niet realistisch. Maar wat gewoon niet te begrijpen valt is dat de hoeveelheid goedkope arbeidskracht, hulpbronnen op agrarisch gebied en toeristische hotspots in Afrika tot nu toe volkomen gefaald hebben in hun aanzuigende marktwerking. De hele fucking kust van Namibie zou een toeristische goudmijn kunnen zijn. Duizenden kilometers luchthavens, snelwegen, flats, zwembaden en zon, en wat verlies je ? Een beetje woestijn. Dito voor graan, rijs, caco, bananen en vis. En wat doet de EU ? Ze handhaaft de subsidies. Alles, maar dan ook alles aan de relatie van de EU landen met Afrika is pervers; van het ex-kolonialisme, tot de handelsbarrieres en het ontwikkelingsgeld. Vind je ’t gek dat China hun nieuwe liefde is ? Het is tijd voor Europa om, qua Afrika, met een schone lei te beginnen. Schrap de barrieres, schrap het ontwikkelingsgeld, ga praten.
Al de mensen die ik ken, die voor Artsen Zonder Grenzen werken (meestal in de logistiek) doen dit helemaal niet om ’ter hulp te komen’, maar om vet betaald te worden om in Afrika negerinnetjes te gaan neuken (mij letterlijk zo verteld).
Degoutant, dekadent en totaal verwerpelijk.
In België worden jongeren via interimbureau’s (niets vrijwilligers werk, vollepot betaald) aangeworven om mensen op straat te overhalen geld te storten voor de organisatie.
AZG is gewoon een bedrijf, met als eerste doel … Winst !
@ popeye
je lult uit je nek, je weet duidelijk niet wat voor lonen er uitbetaald worden bij AZG.
Heel kwalijk ook dat je zomaar uit het niets een organisatie belasterd.
Over dat negerinnetjes neuken, als jij man en paard noemt en dat mailt naar AZG, dan wordt de betreffende persoon direct aangepakt. De normen op dat gebied zijn heel erg streng bij AZG.
Borrelpraat kan niemand iets mee.
Ik twijfel niet aan de goede bedoelingen van de hulpverleners met betrekking tot hun eigen baan, eigen beurs en eigen carriëre-perspectieven. Geen wonder dus dat een ketter als Linda Polman van de zieligheidsindustrie op de symbolische brandstapel moet. En met haar natuurlijk haar boek. Hoe minder mensen dat boek lezen, hoe conformistischer en kritieklozer de Nederlanders geld blijven overmaken ten bate van de hypotheekafdrachten van de Farah Karimi’s van deze wereld.
@ Plofkip, Dat de lonen niet zo heel veel voorstellen (in vergelijking met België uiteraard) is juist. Maar zij hebben voordelen ivm pensioenen enzomeer (de spreekwoordelijke bluts met de buil).
Dat u vind dat ik uit m’n nek lul, is uw goed recht, temeer ik hetgeen ik zeg niet kan staven (op eender welke manier).
Toch blijf ik erbij; dit exact is wat mij ter horen is gekomen van drie (verschillende) personen die ik ken en die daar werkzaam zijn.
Dat dit u schokt, moet u niet op mij afwentelen.
Laten we ook niet naïve zijn, er lopen daar meer negerinnetjes rond dan hier .. Met meestal een heel andere kijk op gemeenschap dan de meisjes hier.
Omgekeerde hulpverlening ?
@ popeye
Je bevestigt nogmaals dat je “van horen zeggen” wat kletspraatjes hebt gehoord. Niet uit de eerste hand zelfs. (derde, vierde? )
De organisatie van AZG is zeer open en stuurt sterk op persoonlijke verantwoordelijkheid. Als die persoon die u hebt gesproken bij AZG werkt, dan kan hij direct de misstanden aan de kaak stellen en dan worden de problemen aangepakt.
Dat weet iedereen die bij AZG werkt, het werk wordt te gevaarlijk als AZG medewerkers de organisatie in een moeilijk vaarwater manoeuvreren.
tsja, tis aan dovemans oren gericht, je hebt je frustratie puist uitgeknepen. Je bent bevredigt, omdat iemand er boos heeft gereageerd en geniet verder van je weekend tot je maandag weer moet aanschuiven bij je ongetwijfeld zeer uitdagende werk. ;-)