Filosofie van de Toekomst van Fred Keyzer is een interessante inleiding in de filosofische onderbouwing van science fiction. Het boek pleit ervoor om science fiction te gebruiken om filosofische ideeën uit te werken. Dat is geen raar idee: in dit genre kunnen we kijken naar andere levensvormen, de effecten van technologische vernieuwing op de samenleving en bijzondere fysische fenomenen als tijdreizen.
Boeken als the Physics of the Metaphysics of Star Trek gaan over de bijzondere fysische fenomenen: ruimtereizen, tijdreizen etc. etc. Vaak verzinnen schrijvers bepaalde fenomenen en dan is het aan natuurkundigen of filosofen om te kijken of het wel mogelijk is. Kan je sneller dan het licht reizen? Dematerialiseren en dan rematerialiseren?
Fred Keyzer is een filosofisch antropoloog en dus gaat zijn interesse naar fenomenen die ’the Human Experience’ veranderen. Of naar veranderingen in de aard van mensen zelf. Hij stelt dat het menselijke bestaan over tijd fundamenteel zal veranderen. Als je bedenkt waar leven ooit vandaan is gekomen (een-cellige wezens als eukartya, die als een grijzige massa ooit de hele wereld bedekte), dan zal de toekomst onvoorstelbaar zijn. Science fiction kan op een consequente manier zulke scenario’s uitwerken: worden we bijvoorbeeld opgenomen in een technologische singulariteit, een supercomputer?
Er zijn ook andere scenario’s die in de science fiction uitgewerkt kunnen worden: niet zo zeer nieuwe mensen, maar nieuwe samenleving. In zijn Clans of the Alphane Moon stelt Phillip K. Dick zich een samenleving voor die voortgekomen is uit een gesticht: waar alle mensen een zware geestesziekte hebben en de samenleving is opgedeeld in kastes of clans rond die geestesziektes: obsessief-compulsieven, schizofrenen, maniacalen, paranoïden etc. Ieder van die clans heeft een functie in de maatschappij: de obsessief compulsieven werken als bureaucraat. Schizofrenen zijn visionairen en kunstenaars, de maniacalen zijn de vechtersklasse en de paranoïden zijn de leidersklasse. Clans of the Alphane moon is dus politieke science fiction. Waarin niet de natuur tot zijn uiterste getest wordt, of de menselijke natuur onderzocht, maar dat zich richt op verschillende modellen van de samenleving.
Er zijn verschillende soorten politieke science fiction. Politiek speelt een belangrijke rol in science fiction. Battlestar Galactica is eigenlijk een soort West Wing under extreme pressure: wat blijft er over van onze democratische idealen als de mensheid dreigt uit te sterven: wat blijft er over van rechtvaardigheid, als de wereld dreigt onder te gaan? Een serie als Star Trek vormt een andere vorm van politieke science fiction. Hierin worden morele principes worden uitgewerkt zoals de prime directive. Wat wel opvalt is dat veel van de samenlevingen hier niet zo zeer futuristisch zijn als wel alien: er is weinig futuristisch aan de gelovigen van Bajor, of de krijgers van Qo’noS, maar het zijn wel culturen die sterk verschillen van de cultuur van de Verenigde Staten: maar des te meer eigenlijk lijken op historische culturen.
Echte politieke science fiction stelt de vraag: wat is het effect van technologische ontwikkeling op de politiek? De wereld in de film Gattaca wordt de toekomst van mensen volledig bepaalt door hun genetische opmaak: de wereld is opgedeeld in een natuurlijk geboren lagere klasse en een genetisch gemanipuleerde, hogere klasse. Of de mogelijkheid dat we door cyborg technologie radicaal democratische idealen kunnen realiseren zoals de Borg, uit Star Trek. Dat is misschien wel de meest interessante lijn van science fiction om uit te werken: echte politieke science fiction.