Zijn de Nederlandse media zoals NRC Handelsblad, Telegraaf en de Volkskrant vooringenomen in hun berichtgeving over het Israëlisch-Palestijnse conflict? In ieder geval zijn ze onvolledig en soms duidelijk pro-Israël. Dat blijkt uit een kwantitatieve analyse van de Nederlandse Nieuwsmonitor. Onderzoeker Joep Schaper legt uit.
Zijn de Nederlandse kranten ‘pro-Israëlisch’ of ‘pro-Palestijns’? Deze vraag dringt zich al snel op als het gaat over de media en het Israëlisch-Palestijns conflict. Voormalig NRC-redacteur Hans Moll beschuldigt in een zijn boek het NRC Handelsblad van een pro-Palestijnse vooringenomenheid. Onderzoek naar vooringenomendheid in een dergelijk complex conflict is lastig, want wat is objectief?
Verschillende aspecten in de berichtgeving over gebeurtenissen kunnen duiden op partijdigheid. Vooringenomenheid meten door middel van brongebruik is eenvoudig. Omdat het om twee partijen gaat en hoor en wederhoor in ieder artikel een basiswaarde is, is ongeacht de onderzoeksperiode en nieuwsgebeurtenis een verhouding van 50 procent voor de ene partij en 50 procent voor de andere partij het meest ‘eerlijk’.
Het meten van slachtofferschap is moeilijker. We hebben onderzocht welke krant in verhouding tot de andere kranten meer de ene partij als dader en de andere partij als slachtoffer beschouwt, maar in hoeverre dat terecht is of recht doet aan de situatie hangt van zienswijze van de lezer af. Om toch uitspraken over vooringenomendheid te kunnen doen, vergelijken we kranten met elkaar en met rapporten van de VN en Amnesty International.
Het brongebruik tijdens de Tweede Intifada is in evenwicht in de Volkskrant en De Telegraaf. In NRC kwam de Israël vaker aan het woord. Ook in berichtgeving over slachtofferschap is de berichtgeving van NRC tijdens de Tweede Intifada meer ‘pro-Israëlisch’ dan de andere twee kranten.
Deze kleuring is echter niet structureel, want in berichtgeving over de Gaza-oorlog komen er in de Volkskrant en De Telegraaf meer Israëlische bronnen aan het woord dan Palestijnse. Voor NRC geldt dit andersom. In meting van agressor en slachtoffer kwam De Telegraaf het meest pro-Israëlisch uit de meting. Daarmee vertoont De Telegraaf tijdens de Gaza-oorlog de meeste kleuring. De Volkskrant vertoont geen partijdigheid, de resultaten van de metingen verschillen.
Een ‘pro-Palestijnse’ kleuring is in bijna geen van de metingen te zien. Over het geheel genomen is er vaker een Israëlische bevoordeling dan een Palestijnse. De bias verschilt per dagblad en over tijd en is daarmee niet structureel te noemen.
Slechts beperkt gaan de dagbladen in op de Palestijnse situatie. De mate van context rond de bezetting, het vluchtelingenprobleem en de rol van religie zijn onderzocht. Lezers van NRC krijgen het meest complete beeld van deze situatie, maar ook hier wordt slechts beperkt ingegaan op de kwesties die een rol spelen bij de bezetting zoals het vluchtelingenprobleem en achterliggende oorzaken van het conflict. Van de drie onderzochte dagbladen biedt De Telegraaf de minste context bij gebeurtenissen. 
Verantwoording
Het rapport is gebaseerd op masterscripties van vier studenten Media en Journalistiek aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Hierdoor verschilt de onderzoeksmethode per onderdeel. Er is gebruik gemaakt van de vraagmethode, automatische en handmatige inhoudsanalyse. Tabel 1 geeft een overzicht van de periodes en onderzoeksmethode.
Voor automatische inhoudsanalyse hebben we een database met alle kranten van de afgelopen jaren waarin met lijsten zoektermen gezocht kan worden naar frames. We hebben geturfd hoe vaak bijvoorbeeld het vluchtelingenprobleem genoemd is in welke krant. De vraagmethode die gebruikt is daarvoor hebben we vragen opgesteld die ze als het waren aan een artikel stellen, zoals: “Is het slachtoffer in dit bericht een Israëliër of een Palestijn? Wordt er negatieve context bij het slachtoffer gegeven?” Het stuk over bias is geschreven op basis van handmatige inhoudsanalyse volgens de NET-methode. Hiervoor hebben we van alle artikelen over de Gaza-oorlog de zinnen in de koppen en leads van de artikelen gecodeerd zodat precies gekeken kan worden hoeveel uitspraken de daden of het leed van beide partijen beschrijven.
Het hele rapport is na te lezen Nieuwsmonitor. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Joep Schaper, onderzoeker bij de Nederlandse Nieuwsmonitor, via 06 533 55 865 of [email protected].
Reacties (46)
Pro Israel is voor wie in sprookjes gelooft. Alsof een religieus pretpark in zijn voortbestaan wordt bedreigd. En de Telegraaf, ach ja, Anti palestina = anti moslim = pro Israel = Geert Wilders de Verlosser.
De mensen willen nu eenmaal geen moeilijke dingen.
Heb het niet glezen maar heeft Palastina een Aipac, camera of een sargasso?
Berichtgeving op Sargasso 2011:
Somalie, 750.000 mensen dreigen om te komen van de honger: 1 keer
Sudan, 2.5 miljoen doden: 2 keer
Congo, 4 miljoen doden: 0 keer
Tibet bezet, onderdrukt en gekoloniseerd: 1 keer
Noord Cyprus, bezet en etnisch gezuiverd: 0 keer
Turkije/Koerden, onderdrukking van een volk en cultuur: 0 keer
Sargasso is natuurlijk pro-Palestina. ;-)
Overigens vind ik deze uitspraak merkwaardig:
Vooringenomenheid meten door middel van brongebruik is eenvoudig. Omdat het om twee partijen gaat en hoor en wederhoor in ieder artikel een basiswaarde is, is ongeacht de onderzoeksperiode en nieuwsgebeurtenis een verhouding van 50 procent voor de ene partij en 50 procent voor de andere partij het meest ‘eerlijk’.
Ben je pro-Amerika als je voornamelijk Amerikaanse bronnen gebruikt als je schrijft over de Afghanistan oorlog? En/of zijn er gewoon veel meer Amerikaanse bronnen dan Taliban bronnen?
mij is vroeger van huis uit geleerd dat je eerst naar jezelf moest kijken voordat je naar anderen ging wijzen, maar goed, wij waren ook geen kwaliteitsblog
Was je pro-Duits als je voornamelijk Duitse bronnen gebruikte als je schreef over de Tweede Wereldoorlog? Hé, sorry dat ik als correspondent geen Oekraïens of Arabisch versta en ‘embedded’ ga met Duitse soldaten aan het Oostfront en in het Afrikacorps…
Ben je pro-Frans als je vooral Franse bronnen gebruikt voor het verslaan van de Algerijnse oorlog (1954–62)?
Ben je pro-Belgisch als je vooral Belgische bronnen gebruikt voor het verslaan van de toestand in Belgisch Congo (1908–1960)?
Ben je pro-Nederlands als je vooral Nederlandse bronnen gebruikt voor het verslaan van de politionele acties? Ik zie die chocoladeletterige krantenkop al voor me: ‘Operatie Kraai groot succes!’
Gooi die Godwin er maar in.
‘Godwin!’, is geen argument. Die vier voorbeelden laten zien dat als je voornamelijk de bezetter als bron gebruikt, je dan onmiskenbaar eenzijdige, bevooroordeelde berichtgeving krijgt.
In dit conflict is het voor een medium niet ondoenlijk om autoriteiten van beide zijden aan het woord te laten. Er is bij vrijwel elke gebeurtenis wel minimaal een persbericht van zowel het Israëlische leger/kabinet als van de betreffende Palestijnse autoriteit (laten we we zeggen Hamas als het over Gaza gaat en Fatah als het over de Westelijke Jordaanoever gaat). Alleen bij de inval in Gaza kan ik me voorstellen dat Hamas wel even wat anders aan het hoofd had dan de pers te woord staan.
In tegenstelling tot de conflicten/rampen die #3 noemt mag je wel spreken van een grote (weliswaar erg geleide) toegankelijkheid voor de media. Daarmee is overigens ook wel het één en ander aan de hoeveelheid berichten in alle media (Sargasso incluis) deels verklaard.
Het gebrek van dit onderzoek is dat er appelen met peren worden vergeleken.
Neem bijvoorbeeld het tellen van het gebruik van “Palestijnse” en “Israëlische” bronnen. Israël heeft een vrije pers maar “Palestina” niet. Pro-Palestijnse bronnen zijn in Israël ruim voorhanden, maar pro-Israëlische bronnen zul je in de Palestijnse gebieden met een kaarsje moeten zoeken. Daarbovenop komt nog het gegeven dat de informatievoorziening in Israël vele malen beter is dan die in de Palestijnse gebieden. Vermoedelijk kun je gemakkelijker én beter “wederhoor” in Israël krijgen dan daarbuiten! Vooringenomenheid bewijzen door bronnengebruik te tellen lijkt dus wel eenvoudig, maar betrouwbare resultaten krijg je er niet van.
In het algemeen is de berichtgeving in Nederland nogal oppervlakkig. Dat wreekt zich bij onderwerpen met een lange historie; juist met een momentopname ontstaat een vertekend beeld.
Ik zie dat je het woord “wederhoor” tussen aanhalingstekens hebt geplaatst. Dat onderstreep in ieder geval, dat je de factoren die je opnoemt op een hele verschillende manier kan uitleggen en dat de invloed ervan op de telling mogelijkerwijze aanwezig is, maar dat het dan nog helemaal niet duidelijk is welke invloed die factoren nu precies hebben.
Israëlische bronnen als de Haaretz en Betselem zou je zowel pro-Israëlisch als pro-Palestijns moeten beschouwen. Die worden door de VK en NRC regelmatig en in mindere mate de TG gebruikt. Zijn er Palestijnse equivalenten?
Wat ik niet begrijp is dat er in Nederland geen media watchdogs zijn zoals in de VS en de UK en in andere beschaafde en welvarende landen. Ze zouden een zeer nuttige functie kunnen vervullen. Luis in de pels van de media en journalistiek.
Het ontbreken ervan is een echte systeemfout.
Kijk eens bij: http://www.leugens.nl/
Een leuk begin maar nog enkele ontwikkelstadia verwijderd van een echte watchdog. Misschien zijn we er ook als taalgebied te klein voor.
Ik vrees dat “watchdogs” de situatie niet zullen verbeteren. Als journalisten bevooroordeeld kunnen zijn, dan kunnen recensenten dat namelijk ook.
Je hebt (in de VS bijv. ) dan ook watchdogs vanuit verschillende invalshoeken. De een belicht de rol van de conservatieve media, de ander die van de liberale media etc. Daardoor ontstaat dan weer een evenwichtigere belichting.
Daardoor ontstaan dan weer fijne informatiebubbels waarin je als conservatieve of progressieve internetter lekker je eigen gelijk kunt bevestigen.
Mee eens maar er zitten ook nogal wat mensen buiten de strak ideologisch gedefinieerde bubbels.
Er is alleen onderzocht of de Palestijnse context voldoende weergegeven wordt. Als je dat als uitgangspunt neemt is het antwoord altijd nee.
Over vooringenomen onderzoek gesproken.
En het conflict is helemaal niet ontstaan door ‘bezetting’. Zoals iedereen met wat historisch benul weet, want voor 1967 was er al eenzelfde terreur tegen Israelische burgers.
Als onderzocht zou worden over de Israelische context voldoende wordt weergegeven (dagelijkse aanslagen, dagelijkse raketten, altijd angst, waar je je op straat ook bevind) zou het antwoord een nog veel sterker ja zijn.
Er is alleen onderzocht of de Palestijnse context voldoende weergegeven wordt.
Heb je het artikel eigenlijk wel gelezen voor je aan je reactie begon?
Klopt. Het conflict is ontstaan door de aanslag die het zionisme pleegt op de soevereiniteit van de Arabische bevolking in een land waar voor 1830 meer dan twaalf maal zoveel Arabieren woonden dan Joden.
De boeren in Zuid-Afrika kregen ook conflicten met de Zoeloes (raar hè?). De kolonisten in Noord-Afrika kregen conflicten met de Indianen (raar hè?). De bannelingen in Australië kregen conflicten met de Aboriginals (raar hè?). Dat is niet vanwege het wereldwijde anti-blanke racisme, maar omdat die volken de bui al zagen hangen, en als ze de bui niet zagen hangen, er gauw genoeg achter kwamen hoe de vlag erbij stond.
“De kolonisten in Noord-Afrika kregen conflicten met de Indianen (raar hè?)”
Dat ik vind ik wel raar ja, wat deden die Indianen eigenlijk in Noord-Afrika?
Ik heb me blijkbaar vertypt. Daar had “De kolonisten in Noord-Amerika” moeten staan. Ik hoop dat dat een en ander opheldert.
“Nee, inderdaad, het conflict is niet ‘ontstaan door bezetting’ (je kunt die bezetting wel fijn tussen aanhalingstekens zetten, maar in het vonnis van het Internationaal Hof van Justitie over de Apartheidsmuur is bevestigd dat in de West Bank sprake is van een bezetting, met alle gevolgen van dien voor de legaliteit van de nederzettingen), maar door etnische zuivering zoals iedereen met wat historisch benul weet. De zionisten eisten een land op waarvan ze maar zo’n 20% van de bevolking vormden. De andere 80% telde gewoon niet mee voor de VN, die toen nog vrijwel geheel bestond uit koloniale mogendheden. Tijdens de oorlog die daaruit wel moest voortkomen werden tienduizenden Palestijnen verjaagd die daarna de terugkeer werd ontzegd. En om aan te tonen dat de Israëli’s ook gevoel voor humor hebben, werden alle bezittingen van mensen die ‘afwezig’ waren in beslag genomen omdat ze niet opgeëist werden. En om de één of andere reden zijn de Palestijnen daar pissig om.
Onzin. In het oorspronkelijke VN-Israël uit 1947 bestond 55% uit joden en niet 20%.
55% in het gebied dat aan hen werd toegewezen, sukkel. En zelfs dat is een hoge schatting.
Je spreekt jezelf nu tegen eikel (jou niveau) met je “80% telde gewoon niet mee voor de VN”.
Je bent nog steeds een sukkel, maar naar nu blijkt een sukkel die er niet tegen kan dat hij een sukkel wordt genoemd. Als in een land een minderheid van zo’n 20 procent (laat het voor mijn part 30 zijn), meer dan de helft van dat land krijgt toegewezen in een ‘onpartijdig’ verdelingsplan, dan kun je rustig stellen dat voor de verdelers die meerderheid van de bevolking niet meetelt of in ieder geval niet voor vol wordt aangezien.
En hoewel de zionisten inderdaad in de meerderheid waren in het deel wat hen was toegewezen, gold dat niet voor de gebieden die ze tijdens de door hen uitgelokte oorlog veroverden. Maar goed, feiten interesseren je al net zomin als mensen die van hun land verjaagd worden.
“De zionisten eisten een land op waarvan ze maar zo’n 20% van de bevolking vormden.”
Dit klopt, want de zionisten wilden graag heel Palestina. Maar hé, iets is beter dan niets; zullen ze gedacht hebben.
“De andere 80% telde gewoon niet mee voor de VN, die toen nog vrijwel geheel bestond uit koloniale mogendheden.”
Dit is half waar; er werd inderdaad grotendeels over de hoofden van de Arabieren beslist. Maar aangezien dat verdelingsplan ongeveer de helft van Palestina toekende aan de zionisten om daar een staat te vormen, kan je ook weer niet stellen dat de Arabische bevolking “gewoon niet meetelde”.
Bovendien bestond de VN toen reeds uit aanzienlijk meer dan alleen koloniale mogendheden. Kijk eens naar dat rijtje namen: Afghanistan, Argentinië, Bolivia, Brazilië, Belarussië, Chili, China, Colombia, Costa Rica, Tjechoslowakije, Dominicaanse Republiek, Ecuador, Egypte, El Salvador, Ethiopië, Griekenland, Guatemala, Honduras, IJsland, India, Iran, Irak, Libanon, Liberia, Mexico, Nicaragua, Pakistan, Paraguay, Peru, Saudi-Arabië, Siam, Syrië, Turkije, Oekraïne, Sovjet-Unie, Urugay, Venezuela, Jemen, Joegoslavië. Dat zijn toch allemaal geen Westerse, koloniale mogendheden:
Met diegenen die woonden in de voorgestelde Arabische staat is vrijwel geheel rekening gehouden.
En dat gejank over “dagelijkse aanslagen, dagelijkse raketten, altijd angst, waar je je op straat ook bevind” word ik ook strontziek van meneer Likoed. Ik ben zelf zowel in Israel en in de bezette Palestijnse gebieden geweest, en in een tijd dat aan beide kanten nog doden vielen (inmiddels is het ongeveer 20 Palestijnse doden op 1 Israëlische dode, toen was dat waarschijnlijk iets van 10 of 15). En ik heb in die beruchte bussen gezeten en op een bus staan wachten op een plek waar ik niet lang tevoren gezien had hoe een Israëlisch team bezig was stukjes mens bij elkaar te zoeken. Maar ik kan je wel vertellen dat dat geen reet voorstelt vergeleken bij de dagelijkse angst van de Palestijnen bij de checkpoints waar gewapende tieners je koeioneren onder het toeziend oog van een wachttoren of een tank. Of je loopt ’s nachts over een pikdonkere straat terwijl je in de niet zo verte tanks hoort rondrijden waarvan je weet dat ze jou wel zien. Of je vraagt je af waar je buren mee bezig zijn, want je weet dat de Israëli’s niet te beroerd zijn om een heel blok mee op te blazen om één Hamaslid uit te schakelen.
Inderdaad, toen het gigantische Ottomaanse rijk werd opgedeeld, achtte de wereld het redelijk dat het Joodse volk het oorspronkelijke Joodse land – 3.000 jaar Joodse aanwezigheid – toegewezen kreeg. Net zoals de christenen en sjiieten Libanon kregen. Dat hoekje (minder dan een half procent) zou toch moeten kunnen.
De wereld?
Hoezo zou dat moeten kunnen. Er woonden in dat gebied aanzienlijk meer Arabieren dan Joden en de Joden die er de staat Israël vestigden, waren niet inheems, maar kwamen uit Europa, de Balkan en Oekraïne. Dus dat is niet net zoals de christenen en sji’ieten Libanon kregen: alsof christenen en sji’ieten uit de hele wereld naar Libanon zijn getrokken om daar een staat te vestigen.
Heb je nog meer kul-argumenten om de Joodse claim op Palestina kracht bij te zetten? Want het is kinderspel om ze omver te halen. Debatteren met jou is een beetje als worstelen met een negenjarige.
De wereld? Nee dus. De Britten besloten dat na de Eerste Wereldoorlog (pas na de Tweede Wereldoorlog, toen het aantal zionisten aanzienlijk was toegenomen, maar dus nog steeds een kleine minderheid van de bevolking vormde, werd besloten het gebied te verdelen. Door de VN Veiligheidsraad, die wel degelijk bestond uit koloniale mogendheden: Frankrijk, Groot Brittanië, de VS, de USSR en nationalistisch China). En jij doet hier (net als de zionisten indertijd) net alsof in die gebieden niemand woonde. Het gaat er helemaal niet om hoeveel procent van het Osmaanse Rijk werd weggegeven, het gaat erom dat de overgrote meerderheid van de bevolking van dat gebied nauwelijks gekend werd in die hele beslissing. En wat betreft Libanon, zoals Prediker al stelt is het een heel ander verhaal omdat het daarbij gaat om de bevolking die er al woonde. Overigens zijn het de Shi’ieten in Libanon die er juist bekaaid van afkwamen. Libanon werd door Maronitische Christenen en SUNNITISCHE moslims gedomineerd.
Shana Tova.
Joden zijn zeker niet 3000 jaar aanwezig geweest in het hele gebied dat de Engelsen hen toe bedachten na de Eerste Wereldoorlog. Verder zijn er ook al 2500 jaar Joden in India. Misschien India ook maar aan de Joden geven?
Likoed kun je beter negeren en niet lezen.
Likoed weet alles en is vastgeroest in zijn/hun dogma.
Echter Likoed Nederland, waarom Nederland erachter? Ze zijn gelijk aan terroristen die hun strijd en hun vermeende gelijk exporteren naar het buitenland.
Likoed komt altijd met dezelfde argumenten hoe vaak die ook worden weerlegd met feiten.Inderdaad beter negeren.
Niet mee eens. Kwaad moet je bestrijden, met woorden. Likoed en hun handlangers alhier zijn een klassieke vijfde kolonne oorlogshitsers die geen enkele moeite hebben met het goedpraten van ghetto’s, etnische zuiveringen en andere zaken waarvan je zou mogen hopen dat juist het Israelische volk dat nooit meer zou willen.
Als die joden destijds een inburgeringscursus hadden moeten volgen, dan was het nooit zover gekomen.
Welke Joden bedoel je precies Harm? Ik zou toch zweren dat Weizman hier niet onder doet voor een doorsnee Arabier.
http://4.bp.blogspot.com/-B7df44uxhRk/Tktp-hZ0E-I/AAAAAAAABIc/XDMPZ4t0JQA/s400/fw.jpg
We kunnen het ook makkelijker maken. Met Prediker heb ik nog wel eens het spelletje gespeeld “zoek de jood tussen de vier blondines”. Zal ik met jou eens een spelletje spelen “zoek de jood tussen de vier Arabieren”?
p.s. Prediker verloor keer op keer.
Moet ik daar nou serieus op ingaan? Ik had het toch niet over uiterlijk? Goed dan:
De joden die niet in Palestina woonden en niet eens het Palestijnse volkslied konden zingen.
Niet te doen, die opgaves inderdaad…
Ga toch bananen plukken Harm. Je zwetst, zoals zowel ik als Prediker al feilloos hebben aangetoond. Maar voor jou maak ik graag een uitzondering: Geef eens een linkje van het Palestijnse volkslied anno 1900.
Je opmerking over het Palestijnse volkslied is even dom en zinloos als een Brazilliaan anno 1800 te vragen om het Brazilliaanse volkslied te kunnen zingen.
Prediker: ik meen Einstein te herkennen als de man op de 2e rij, uiterst rechts.