Marktautoriteiten in de parlementaire democratie

Op Sargasso bieden we regelmatig ruimte voor gastbijdragen. Dit maal opnieuw een bijdrage van lsdimension. Deze bijdrage is ook terug te vinden op zijn eigen blog.

Twee berichten in de krant afgelopen donderdag waaruit de grote macht van onafhankelijke marktautoriteiten over de samenleving blijkt. Dit zijn instanties zoals de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa), de Onafhankelijke Post en Telecommunicatie Autoriteit (OPTA), de Directie Regulering Energie en Vervoer (DREV), de Autoriteit Financiële Markten (AFM), de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) en de Consumentenautoriteit (CA), die door de politiek op een afstand zijn gezet, vele verstrekkende regels over markten mogen formuleren, en waarmee burgers en belanghebbende partijen vooral een adviserende relatie hebben.

Let op: het gaat hier om miljarden euro’s, en de gehele Nederlandse bevolking.
De NMa, bijvoorbeeld, is ‘tegen staatssteun voor de luchtvaart’:
“De regering mag luchtvaartmaatschappijen die in de problemen zijn gekomen door de aswolk geen staatssteun geven. Dat zegt directeur van de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa) Pieter Kalbfleisch in een interview met RTL Z. Gaan er door het uitblijven van staatssteun luchtvaartmaatschappijen failliet, dan hoort dat volgens hem bij een vrije markt.”

Terwijl de AFM adviseert dat gezinnen verhoudingsgewijs minder zouden moeten kunnen lenen dan alleenstaanden voor de aanschaf van een huis:
“Toezichthouder Autoriteit Financiële Markten (AFM) wil dat gezinnen verhoudingsgewijs minder kunnen lenen voor de aanschaf van een huis dan alleenstaanden. Dit staat in een voorstel van de toezichthouder om tophypotheken te maximeren.

De AFM wil ook dat meer rekening wordt gehouden met de samenstelling en het budget van het huishouden. Voor gezinnen met kinderen moet het maximum te lenen bedrag met 11 procent omlaag, omdat die huishoudens hogere kosten voor het levensonderhoud hebben. Eenpersoonshuishoudens mogen juist 15 procent meer lenen dan nu.
(…)
Het voorstel stuit op felle kritiek van onder meer de Tweede Kamer, de Consumentenbond en de Nederlandse Vereniging van Banken, maar krijgt op hoofdlijnen steun van demissionair minister van Financiën Jan Kees de Jager (CDA). Hij zal het AFM-plan omzetten in wetgeving, die begin 2011 ingevoerd moet worden.”

Vooral dit laatste is natuurlijk opmerkelijk. Een onafhankelijke instantie zegt iets dat miljoenen mensen betreft, waar de nationale volksvertegenwoordiging en belangrijke organisaties in het maatschappelijk middenveld tegen zijn. Desalniettemin wordt het advies van de AFM omgezet in wetgeving.
Marktautoriteiten, die zeer veel expertise hebben, doen ongetwijfeld harstikke goed werk. Maar de vraag is in hoeverre het wenselijk is dat zoveel regulerende macht overgedragen wordt van regering en parlement naar deze onafhankelijke organisaties. Wat is de status van onze representatieve democratie? Hebben we tegenwoordig een systeem waarin we vertegenwoordigers kiezen, die vervolgens experts benoemen die regelen hoe onze levens eruit zien?