Schrijvend journalisten manipuleren de waarheid altijd wel een beetje. Al was het maar dat je bij nieuwsgaring keuzes maakt: waar leg je de nadruk. Of bij een interview: iemand praat maar zelden in volzinnen die grammaticaal helemaal correct zijn. Je manipuleert dus eigenlijk wat iemand heeft gezegd, je vat samen of ?vertaalt? iemands taal naar begrijpelijke zinnen. En bij een reportage zet je leuke quotes bij elkaar alsof die mensen op elkaar reageren. Iets wat in werkelijkheid maar zelden het geval is.
Als fotojournalist mag je niet manipuleren, zo is de heersende mening. Fotograaf Liu Wei-qiang raakte zijn baan bij de Daqing Evening News dan ook kwijt toen bleek dat hij zijn prijswinnende foto had gephotoshopt. Hij had namelijk twee foto?s gecombineerd: een kudde bedreigde Tibetaanse antilopen met een foto van passerende trein op de controversiële Qinghai?Tibet spoorweg.
Stel dat hij die combinatie wel gezien had, maar toen net even zijn camera niet klaar had en daarom twee foto?s over elkaar heen had geplakt? Dan manipuleert een fotograaf de waarheid, dat is waar. Maar hij had het toch zo gezien? Hoeveel verschilt dat dan van een schrijvend journalist die een quote van zijn geïnterviewde net even mooier, begrijpelijker of korter maakt?
Wat als Laurens Aaij zijn foto van de paarden in Marrum had genomen, maar dat het ene witte paard net niet mooi in het midden stond? Was het dan zo erg geweest als hij dat witte paard naar het midden had geshopt? Manipulatie? Maar dat is de keuze voor de juiste hoek, belichting of kader toch ook?
Opvallend vind ik dat het vaak de journalisten bij kranten of tijdschriften zijn die zich het meest druk maken om gephotoshopte foto?s. Maar laten we wel wezen: als schrijver manipuleer je meer dan een photoshopminnende fotograaf.
Reacties (17)
ik denk dat twee dingen van belang zijn:
1. als er bewust een nieuw beeld gecreeerd wordt waaruit een andere “waarheid” volgt dan degene die zich voordoet, of heeft gedaan.
2. in twijfelgevallen (zeker als je hele elementen toevoegt of wegneemt ipv kleur en contrast bijwerken) altijd melden dat het een animatie betreft.
Mooi geval was laatst ook de telegraaf die gewoon ergens “voor de lol” een foto van Nina Brink bij een foto van een voormalige zakenpartner geshopt had, die er helemaal niet hing. Sloeg helemaal nergens op en het stond er wel bij, maar toch werd de waarheid schade aangedaan.
Het zijn net mensen…
Het begint al bij een simpel iets als een onderschrift bij een foto. Iets waar de gratis krantjes zich veelal schuldig aan maken. “Dronken tieners vallen buurt lastig.” Er wordt een plaatje bijgevoegd van feestvierende tieners. Niet de dronken tieners in kwestie, nee, gewoon een foto van tieners die zich volgieten. Alsof wij in Nederland zo achterlijk zijn dat we niet weten hoe (dronken) tieners eruit zien.
De pers betuttelt ons steeds vaker. Zo doet de Metro bij bijna elk artikeltje dat over de NS gaat een klein plaatje van een dubbeldektrein. Alsof heel werkend Nederland die met de trein rijdt en dat flutblad leest niet weet hoe een trein… zucht. Plaatjes omwille van de plaatjes en totaal onduidelijke onderschriften.
Of stel je ziet dat mensen met burka’s niet geholpen worden. Je wilt dat filmen, maar dan willen anderen de burkadrager ineens wel helpen. Dan is het toch ook prima dat je die even tegenhoudt, zodat je een niet geholpen burkadrager kan filmen?
@4: Meer dan prima voorbeeld van manipulatie. Als (beginnend) tv-maker is het natuurlijk logisch om te manipuleren wanneer je item in de soep lijkt te lopen. Het filmpje zal maar eens niet opleveren wat de makers graag bevestigd wilden zien in dat item.
Ach, de waarheid… dat levert toch ook helemaal geen kijkcijfers op? ;)
@5: Ik dacht laat ik even een zijdelink koppelen die toch prachtig in het verlengde ligt van het betoog van dit topic. Bedoeling was natuurlijk om van Anoesjka te horen of ze consequent is en daar ook geen probleem in ziet.
@6 – Mijn betoog gaat over de vraag: Mag een fotograaf iets in een foto shoppen wat ‘ie wel heeft gezien maar niet heeft gefotografeerd?
In dat filmpje wordt echt de waarheid gemanipuleerd. Dus da’s naar mijn idee wat anders.
Misschien hadden die tv-gasten ook een keer een boerkadrager gezien die niet geholpen werd en wilden ze dat nu even op de film vastleggen.
Zelfde verhaal, toch?
Niet doen dus, tenzij je het zo goed doet dat niemand erachter komt.
@Annoesjka: Zou het kunnen komen doordat een foto ‘meer impact’ kan hebben dan het geschreven woord? Gecombineerd met het gegeven dat we allemaal beseffen dat een journalist wel móet interpreteren en dit bij een foto niet perse hoeft?
@clismo: Nee, niet doen dus. Kom op zeg, je komt met een ‘dat werkt echt zo’-item op nationale tv en dan ga je onwaarheden verkondigen?
De Publieke Omroep is van en voor iedereen, overal en altijd. De Publieke Omroep bindt de Nederlandse samenleving met programma?s die informeren, inspireren en amuseren. Uit: Waar wij voor staan, publieke omroep.
Prachtig bindmiddel inderdaad zo’n item. En er dan nog over liegen ook, nee.. dan ‘bindt’ je nog meer inderdaad…
Tot slot: het is uiterst discutabel om van een ‘Misschien hadden…’ te concluderen dat het hetzelfde verhaal is. ;-)
Er zal wel een beroepscode zijn. Bovendien is een foto een momentopname in real-time, tenzij je erbij vermeld dat het geregisseerd of bewerkt of geshopt is.
Ik denk dat je het moet vergelijken met een geluidsband, die je laat horen om iets te bewijzen. Ook over een behandelde of ingedubte geluidsband ontstaat meestal commotie.
Een schilder of andere beeldende kunstenaar, kan dus ook een fotograaf of filmer zijn, schept zijn eigen werkelijkheid en dan is fotoshoppen of trucage natuurlijk ook geen probleem, net zo min als het niet correct weergeven van de werkelijkheid.
Dat is wat anders dan bedrog om een prijs te winnen, of om in de krant te komen met een onware foto. Als ik kom met een foto van Balkenende die op zijn knieën ligt om hulp te krijgen in Brussel, moet die echt zo genomen zijn…
Het is ook al over de grens trouwens als een journalist uitspraken toedicht aan bepaalde personen, hoe onschuldig ook. Als hij dat niet vindt, moet hij maar romans gaan schrijven.
Het bedrog is alom aanwezig denk ik.
Wachten op de tekst bevat/zonder kunstmatige toevoegingen. Wellicht dat kranten en weblogs een ja/nee sticker kunnen gebruiken voor de fotobrievenbus.
@7 wat mij beteft wel, mits je het erbij vermeld (vroeger heette dat een “artistic impression” ;-) en de waarheid (ook een moeilijk verhaal, want zelf foto’s die wel “echt” zijn kunnen een vertekenend beeld geven) geen geweld aan doet.
@7: Wie zegt dat? Misschien had de filmmaker ook wel gezien wat ze daarna gemanipuleerd heeft? En misschien had de fotograaf wel niet gezien wat hij gemanipuleerd had? In beide gevallen kun je aan het beeldmateriaal niet meer zien of die gemanipuleerde weergave nou overeenkomt met wat de vastlegger in werkelijkheid gezien zou hebben, in tegenstelling tot niet gemanipuleerd beeldmateriaal.
Ondergetekende is fotograaf van beroep. Vroeger was ik schrijvend journalist.
Hoewel ik tegen gemanipuleerde foto’s ben, van het soort door Annoesjka beschreven, moet ik zeggen dat dit artikel mij wel aan het denken zet. Volgens mij heeft Annousjka een punt door te stellen dat journalisten quotes bundelen, husselen en selectief uitzoeken, dus waarom zou een fotojournalist dat niet mogen?
Maar misschien wordt het volgende over het hoofd gezien: zoals een schrijver zijn invalshoek kiest, zo kan een fotograaf zijn perspectief kiezen. Zoals een schrijver een moment kan besluiten te beschrijven of citeren, zo kan een fotograaf besluiten het ene moment wel en het andere moment juist niet op een foto te zetten.
Voorbeeld: als je een geinterviewde geirriteerd wilt doen overkomen, omdat deze dat 10 procent van de tijd was, kun je als schrijver die 10 procent uitvergroten en voor de helft van het interview gebruiken. Als fotograaf kies je dan het moment waarop de geinterviewde chagerijnig kijkt.
Maar het is waar dat een schrijver nog meer kan dan dit alleen: hij kan tijdslijnen fingeren en zaken samenvoegen die op verschillende momenten gezegd zijn (dit gebeurt nagenoeg in ieder gepubliceerd artikel of interview, aangezien een uitgeschreven gesprek heel veel ruis bevat). Dat kan een fotograaf alleen bereiken met Photoshop.
Blijft staan dat ik daar toch tegen ben. Maar wel aardig om het een eens afgewogen te zien worden tegen het ander.
Men dient zich af te vragen waartoe een artikel of foto dient. Een gebeurtenis weergeven of een gebeurtenis repliceren? Wil men ons informeren of wil men ons overtuigen?
De meeste mensen weten gerust het verschil tussen een portret en een nieuwsitem. Maar daar waar die scheiding vager wordt, dient men op te passen voor manipulatie.
Belangrijke uitgangspunten voor publicatie lijkt mij.
Het manipuleren van foto’s is van alle tijden. Waarschijnlijk is het verschil tussen een echte en bewerkte foto in de toekomst niet meer te achterhalen.
Overigens is Laurens Aaij een fraudeur.
Een goede journalist geeft z’n visie op de werkelijkheid. Gephotoshopte foto’s leiden over het algemeen slechts tot eindresultaten die totaal niets meer met de werkelijkheid te maken hebben. Da’s dus totaal iets anders.