Lokaal versus landelijk

De gemeenteraadsverkiezingen vinden plaats in 333 (van de 345) gemeenten. In elf gemeenten zijn vorig jaar november al verkiezingen gehouden omdat ze door herindelingen samen werden geveegd tot vier gemeenten.

Inwoners van een twaalfde gemeente (Weesp) kunnen stemmen voor de Amsterdamse gemeenteraad en voor de bestuurscommissie van hun stadsgebied. In maart 2018 is besloten dat de Weesp per 24 maart a.s. zal fuseren met de gemeente Amsterdam. Exit gemeenteraad Weesp.

Verspreid over die 333 gemeenten dingen 2869 politieke partijen naar de gunst van de kiezers. Daarvan zitten 362 partijen niet in de huidige gemeenteraden. Die bestempelen we in onderstaand schema als ‘nieuw’.

Dat is niet helemaal juist, want er zitten partijen bij die meededen bij de vorige gemeenteraadsverkiezingen maar geen zetel haalden. En er zitten partijen bij die in 2018 wel een zetel haalden, maar die in de jaren daarna die ene zetel kwijt raakten omdat raadsleden de partij verlieten (en wel hun zetel meenamen).

Aandeel lokaal stabiel

In 2018 vormden lokale partijen 34% van het aanbod. Ook bij de komende verkiezingen is het lokale aandeel 34%. Dat lijkt aardig wat (969 partijen), maar het steekt toch wat mager af tegen de 1900 partijen die als ‘landelijke partijen’ te boek staan.

Ondanks een veel gehoord sentiment tegen de landelijke politiek, is er geen hausse aan nieuwe lokale partijen te zien. Daar komen we in een volgend stukje op terug.

‘Landelijken’ in de minderheid

Het land zit voorlopig weer vast aan een regering met VVD, CDA, D66 en CU. Lokaal vormen CDA, VVD en D66 de top-drie die sterk in gemeenteraden zijn vertegenwoordigd. In heel het land? Nee! Want enkele gemeenten van onverzettelijke lokalen bieden koppig weerstand aan de ‘landelijken’.

In Rozendaal, Schiermonnikoog en Vlieland zitten alleen lokale partijen in de raad. Ook op de stembiljetten voor 16 maart komt geen enkele landelijke partij voor.

In 27 andere gemeenten zijn lokale partijen voor meer dan 50% op de stembiljetten vertegenwoordigd. In vijf van die gemeenten (Gulpen-Wittem, Meerssen, Simpelveld, Baarle-Nassau en Beesel) is er slechts één landelijke partij vertegenwoordigd, in alle gevallen het CDA.

In Druten probeert de VVD de verhoudingen een klein beetje bij te stellen. Zes lokale partijen nemen het op tegen twee landelijken. Naast het immer aanwezige CDA doet VVD, na 12 jaar afwezigheid,  een poging ook in Druten een partijtje mee te blazen.

Klik hier voor een overzicht van gemeenten waar lokale partijen de meerderheid vormen op de stembiljetten. In het overzicht onderaan de gemeenten waar de verhouding fifty-fifty is.

In een volgend stukje gaan we nader in op lokale en landelijke partijen die als ‘nieuwelingen’ op de gemeentelijke stembiljetten zullen  verschijnen.