Leve het Waterschap!

Als je als toekomstige bestuurspartij een beetje indruk wilt maken, moet je vooral stoere taal gebruiken. Het woord afschaffen is zo’n voorbeeld van stoere taal. Op partijcongressen willen politici vooral veel afschaffen: de files, het gedoogbeleid, ontwikkelingshulp, Europa, de Eerste Kamer. Een beetje partij schaft af.
Ook Groenlinks wil zich profileren, dus zei Femke Halsema afgelopen weekend op de landsdag van haar partij het volgende: “We pakken de bestuurlijke vetzucht aan. We gaan snoeien in overbodige bestuurslagen, zoals de waterschappen.”

Halsema verkondigt hier een standpunt dat tegenwoordig in de mode is. We snappen die waterschappen niet zo goed, dus we kunnen ze maar beter afschaffen. Maar volgens mij zit achter die bestuurlijke daadkracht een andere agenda. Ook, of misschien vooral, bij GroenLinks.

Waterschappen zijn vooral het slachtoffer van een slechte profilering. Als burger hoor je ze een keer per jaar, als je de zuiveringstoeslag moet betalen. Wat dat doen waterschappen vooral: het schoonmaken van de rotzooi die jij en ik in het riool kieperen. Daarnaast zorgen ze, in de gebieden die te laag liggen om van nature droog te blijven, dat we geen natte voeten krijgen door te pompen. Een derde taak is de bewaking van de waterkwaliteit.

Eenmaal in de vier jaar mogen we stemmen voor de leden van het waterschapsbestuur. Die kiezen dan een aantal (hoog)heemraden, de wethouders van een waterschap. De dijkgraaf wordt, net als een burgemeester, door de kroon benoemd.

Het zijn net kleine gemeentes dus, die waterschappen. Ze zijn bovendien de oudste besturen van ons land. Ver voor de Raad van State, het parlement, provincies en gemeenten, bestond het waterschap al.

Maar wat ze vooral niet zijn, is een typisch overheidsorgaan. Een heemraadsfunctie is een deeltijdbaan, en kent geen auto met chauffeur, zoals een gedeputeerde. Voor het geld dat wij ze jaarlijks betalen, werken waterschappen vooral. Ze houden geen leger van beleidsambtenaren in stand, ze hebben geen uitgebreide communicatieafdelingen, en ze beleggen hun geld niet in schimmige off-shore rekeningen. Een waterschap bouwt, onderhoudt, zuivert en pompt voor uw geld.

Dus waarom zou je het best werkende bestuursorgaan van Nederland dan willen afschaffen? Heel simpel: voor lokale en provinciale bestuurders zijn waterschappen nogal eens een pain in the ass. Door hun onafhankelijke opstelling beoordelen ze leuke plannetjes op hun merites voor de waterkwaliteit. Dat betekent dat provinciebestuurders die een leuk maar zinloos natuurgebiedje willen aanleggen nul op het rekest krijgen van een waterschap, wat daaraan mee moet werken. En geloof me, provincies en gemeenten zijn gek op zogenaamd “schaamgroen”.

Ten tweede kiest een waterschap nogal eens de kant van ondernemingen die veel te maken hebben met de waterhuishouding. Vaak zijn dat agrariers, die in veel waterschappen ook een grotere stem hebben dan gewone stads- of dorpsbewoners. En als boeren iets niet oke vinden, dan is het de opoffering van landbouwgrond voor natuurgebieden.

Kortom, voor een rechtgeaarde groene bestuurspartij is de eliminatie van deze bestuurslaag logisch: geen dwarsliggers meer voor leuke groene plannetjes.

Maar waar komen de taken van de waterschappen dan te liggen? Simpel: bij de provincie. En voor uw geld krijgt u dan achterstallig onderhoud van vaarwegen en zuiveringsinstallaties omdat de partijen in Provinciale Staten met elkaar overhoop liggen, of omdat het geld bij Icesave is geparkeerd. En krijgen we een nieuw blik ambtenaren, die het werk gaan doen dat nu deels door vrijwilligers wordt gedaan, zoals het controleren van de dijken.

Oja, en er gaat beleid gemaakt worden. Dat vooral. Zijn ze gek op, bij de provincie!