Laat ministers solliciteren

Dit is een gastbijdrage van ReindeR Rustema. Hij is initiator van petities.nl en docent media aan de universiteit van Amsterdam.

Binnenkort worden onder CDA- en VVD-prominenten in korte tijd alle ministersposten verdeeld, nadat er exact twee maanden verloren zijn gegaan aan het vinden van een regeerakkoord waarvan iedereen weet dat er waarschijnlijk weinig van gerealiseerd zal worden, laat staan dat er ooit een politicus op afgerekend zal worden. Of dat regeerakkoord op zijn minst een garantie is voor een stabiele regering valt te betwijfelen.

De enige zekerheid die we hebben is dat het politieke spectrum netjes gefragmenteerd is. Dit heuglijke nieuws over onze representatieve democratie wordt helaas te weinig gevierd. Idealiter vertegenwoordigen 150 inhoudelijk verschillende volksvertegenwoordigers het land, maar de verdeling over de 10 partijen nu is al een redelijke prestatie. Er zijn maar weinig democratieën die zo’n mooi verdeelde representatie van een land hebben bereikt. Applaus.

Het is de huidige manier van het aanstellen van een regering die het uitbundig vieren van deze representatie belemmert. De ‘winnaars’ van de verkiezingen mogen nu de bestuurders leveren. Dit is minstens een vreemde interpretatie van de verkiezingsuitslag omdat uiteindelijk alle volksvertegenwoordigers in de Tweede Kamer winnaars zijn. Alleen zij die geen zetel behaald hebben zijn de verliezers. Al tijdens de verkiezingscampagne wordt de illusie gewekt dat de winnaars van de verkiezingen op eigen gezag een heel pakket aan maatregelen uit het eigen verkiezingsprogramma kunnen realiseren als bestuurder. Welke kiezer gelooft in dit bespottelijke vertoog?

Daarnaast is het ook een vreemde gedachte dat volksvertegenwoordigers kunnen en moeten besturen. In de rest van het land is het vanzelfsprekend dat een organisatie niet wordt bestuurd door degene die de werknemers het beste vertegenwoordigt. Die positie is voor de beste bestuurder die ervoor te vinden is. Waarom is dit in de nationale politiek anders?

Om die reden moet de plenaire Tweede Kamer het initiatief naar zich toetrekken en gezamenlijk de bestuurders van het land vinden. Laat die technocraten solliciteren die zich bewezen hebben in eerdere posities en die het aandurven om dit op nationaal niveau te herhalen. Welk arbeidsverleden past het beste bij de positie? Zeker als we een stabiele regering willen hebben moeten we deze klus niet overlaten aan een coalitie van enkele partijen die samen een meerderheid hebben. Dat is ondemocratisch.

Dit doet ook recht aan het opereren op basis van onderwerpen in onze gespecialiseerde en internationaal verbonden samenleving. Goed ingevoerde technocraten die op basis van de inhoud van het dossier de populistische en idealistische volksvertegenwoordigers van repliek kunnen dienen bieden een dualistisch tegenwicht. De discussie kan dan eindelijk gaan over de kaders waarbinnen zo’n technocraat bepaalde doelen moet behalen. Dit moet de Tweede Kamer zelf uitzoeken en niet overlaten aan een minderheid van zogenaamde ‘winnaars’.

De profielen voor de ministers kunnen al na een paar kamerdebatten vastgesteld worden zodat de vacatures binnen een week gepubliceerd kunnen worden. De informateur kan de sollicitatiecommissie voorzitten en elke kandidaat aan mevrouw van Amsberg voorstellen zodra die gevonden is. Dit laatste is een traditie waar niet makkelijk aan te ontsnappen is, maar voor de rest is er geen enkele stelsel- of wetswijziging nodig. Er is ook geen reden om goed functionerende ministers te vervangen na verkiezingen. Hun opdracht en opdrachtgevers veranderen, maar als bestuurder zijn ze niet meer of minder geschikt.

De eerstvolgende minister die het vertrouwen van de Kamer verliest kan al op de nieuwe manier aangesteld worden als er een kamermeerderheid voor te vinden is.