Ook kunstenaars uit heel de wereld reageren op het verdronken Syrische jongetje. Wie even verder kijkt, ziet dat onder ‘kunstenaars’ vooral cartoonisten moet worden verstaan en verder en massa self-made kunstenaars die wat minuten met photoshoppen bezig zijn geweest.
Eén van de echte kunstenaars/cartoonisten is Rafat Al-khateeb, die reageert met ‘New World map’. Op de website Cartoon Movement (lees ook hun blog) vind je meer info over Rafat Al-khateeb.
Nu is het niet zo dat dit ene tragische voorval de neuzen van kunstenaars ineens op de vluchtelingencrisis drukt. Kunstenaars zijn er al jaren mee bezig. De mate waarin en de wijze waarop kan verschillen. Meestal is het ‘de aandacht vestigen op’.
Natuurlijk zijn er de kunstenaars, die net als anderen, incidenteel met hun werk reageren op (facetten van) de vluchtelingenproblematiek. De hier vaak geciteerde Banksy reageerde op de vreemdelingenfobie (en werk dat overigens is verwijderd nadat er klachten over waren ingediend).
Banksy’s laatste commentaar op ‘de toestand in de wereld’ is Dismaland, een tegenhanger van het immer vrolijke Disneyworld. Leuk voor heel het gezin. In Dismaland ontbreken de vluchtelingen niet.
U dacht dat we alleen in de Middellandse Zee bootvluchtelingen hadden? Bij Amerika moeten regelmatig bootvluchtelingen worden gered. Amerika is, op een sterk gedecimeerd aantal autochtonen na, een land van louter immigranten. Dat heeft Amerika gemeen met Nederland.
Hoewel de betrekkingen tussen Amerika en Cuba langzaam aan verbeteren, zijn er nog steeds regelmatig Cubanen die in niet al te beste bootjes naar het rijke Amerika vluchten en dan door anderen gered moeten worden. Gelukkig komen velen goed aan en laten hun vaartuig achter op een strand. Kunstenares Maureen Mo Huddleston vond een achtergelaten wrak en maakte er de installatie ‘Freedom Found’ van. .
Deze week startte hier in Nederland het project ‘Moving People’, een initiatief van Power of Art House.
Duizenden kleine poppetjes worden deze weken op straat verspreid. Ze stellen tien vluchtelingen voor, wiens verhaal; je op de website van het project kunt lezen. De bedoeling is dat je via sociale media bekend maakt of je zo’n poppetje hebt gevonden.
Vanaf 10 september is er ook een tentoonstelling bij dit project in het Humanity House (Den Haag).
De poppetjes doen denken aan de miniatuur figuren van de Britse kunstenaar Marcus Crocker. Hij maakte ze voor het Britse Rode Kruis in het kader van de Vluchtelingenweek 2013. Een paar van die miniaturen stelden bekende Britten voor, die ooit als vluchteling het land in kwamen. De poppetjes hieronder stellen Syrische vluchtelingen met een Rode Kruiswerker voor.
Kunst die aandacht vestigt is prima, nog indrukwekkender zijn de intiatieven van kunstenaars die in vluchtelingenkampen werken. Dat varieert van kunst maken met de mensen zelf om ervaringen te verwerken, ook in detentiecentra waar vluchtelingen worden vastgehouden en die evengoed vluchtelingenkamp genoemd kunnen worden, tot het opvrolijken van die enorme, maar eentonige kampementen die voor ‘opvang in de regio’ doorgaan.
In de organisatie aptART (Awareness & Prevention Through Art) werken kunstenaars en activisten samen met jongeren in vluchtelingenkampen. Eén van hen is street art kunstenaar herakut, die in juni dit jaar een grote muurschildering maakte op het UNHRC hoofdkwartier in Jordanië, ter gelegenheid van de Wereld Vluchtelingendag 2015.
Een andere kunstenaar die vaak voor aptART werkt is Joel Bergner. Op zijn blog vertelt hij over zijn projecten over heel de wereld, waaronder het vluchtelingenkamp Za’atari in Jordanië, waar sinds 2012 Syrische vluchtelingen worden opgevangen.
–
Er is een groeiende bereidheid iets voor vluchtelingen te doen. Uiteraard zijn de eerste levensbehoeften en veiligheid het belangrijkst. Denk daarnaast ook eens aan een project als aptART. Want het ziet er naar uit dat veel vluchtelingen niet meer uit zo’n kamp komen, maar dat die plek hun toekomst is. Nu helpt kunst de dagelijkse monotone en grauwe sleur te doorbreken.
Reacties (14)
Het zit goed bedoeld maar ik vind het weerzinwekkend. Alsof de Amerikanen de afgesloten joodse buurten in NL tijdens het begin van WO2 komen opleuken met kunst en verder de boel de boel laten.
@1: je moet de tijdgeest wel de tijd geven de tijdgeest de geest te laten geven.
Soms is iets “mooi”, omdat het zo lelijk is, of blijf iets mooi ondanks dat het over iets lelijks gaat!
N.B.
Helaas houdt een groot aantal mensen vooral van de kunst van het wegkijken.
#1 heeft een punt. De cartoons, Banksy en zo – even de bewustwordingskunst genoemd – zijn van een andere orde dan de wat ik dan maar opleukingskunst noem.
Opleukingskunst is een soort van acceptatie en goedkeuring tegelijk. Hoewel een getto anders voelt dan een vluchtelingenkamp zit het er heel dicht bij. Hetzelfde geldt voor de kunst die de getto’s in Zuid-Amerika opleuken zoals hier een tijdje geleden te zien was (ik kan de link zo snel niet meer vinden).
Opleukingskunst is een acceptatie van het onvermijdelijke. Het is berusting. En dat is niet altijd acceptabel. Hoewel ik het idee van een vrolijker leefomgeving creëren begrijp, vind ik het toch wringen. In zoverre ben ik het eens met #1.
Ja en #2 is mooi, maar toch :)
@1: Het is natuurlijk mijn fout niet meer geschreven te hebben over de inhoud en waarde van die projecten. Maar lees eens verder (klik de links). Bijvoorbeeld in het blog van herkaut over een project in een Duits opvangcentrum en bekijk daar ook het filmpje over hun werk in Zaatari. Het filmpje eindigt met: I do what I am, where I am, with what I have.
En in het blog van Joel Bergner. Bijvoorbeeld zijn verslag van zijn bijdrage in het Zaatari kamp. Ik citeer maar even een heel stuk:
“As millions of Syrians have fled to neighboring countries, they have been greeted by international humanitarian organizations that provide food, shelter, medical care and other basic services. But what about education, jobs, activities for youth, poverty and mental health issues? There are many complex questions that do not have easy answers; many problems that do not have simple solutions no matter how much aid money is thrown at the crisis. With the goal of improving the lives of children in the enormous Za’atari refugee camp in northern Jordan, I recently collaborated for the second time with the organization AptART and local artists and educators on a community-based Street Art and education project supported by ACTED, UNICEF and ECHO. Together, we led workshops with kids in which they learned about water conservation, hygiene issues in the camp, artistic techniques and conflict resolution. Through discussions and art, they explored social issues, their longing to return to Syria, their dreams for the future, and their plight as refugees. Dozens of children had the opportunity to participate and add their own creativity to murals that we created throughout the camp, adding color and life to the desolate environment and spreading messages of hope to camp residents. For me, one of the biggest benefits that this project has had has been involving local artists who can then continue the work once outsiders like myself have left.”
Snap je, Sjap? Het voegt iets toe. Je kan ze ook jaren laten zitten op de basisvoorzieningen en dag in dag ut laten treuren over hun lot, maar zo komen mensen niet verder. En nogmaals: zulke kampen bestaan al jaren en worden soms definitieve steden, dus als kunstenaars bijdragen aan een beginnetje van een toekomst maken, lijkt mij dat een uitstekende zaak.
@4: Je doelt waarschijnlijk op de KoZ over de favelas in Brazilië.
Het gaat verder dan het “opleuken van krottenwijken” of in het geval van vandaag: de ellende wegmoffelen onder kleurrijke graffiti. Bedenk dat veel van de bewoners daar hun hele leven zullen wonen.
Dat er betere huizen en goede voorzieningen (water, elektra, riolering, etc.) moeten komen is evident, maar vaak niet op korte en betaalbare wijze te realiseren door particuliere initiatiefnemers van buiten.
De projecten van de kunstenaars zorgen voor 3 dingen tegelijk: het vestigt de aandacht op die plekken, zodat meer mensen er bewust van blijven, ze helpen bewoners met het opknappen van hun leefomgeving en de projecten zijn in veel gevallen onderdeel van bredere programma’s waarin bijv. wordt gewerkt aan traumaverwerking, versterken eigen kracht, scholing, bewustwording op diverse gebieden.
Het is niet voor niets dat zulke projecten gesteund worden door organisaties als War Child, UNHCR, Rode Kruis en andere hulporganisaties.
Niemand hoeft van mij juichend de straat op en te gillen om meer kunst voor vluchtelingen, maar het minimaliseren tot öpleukingskunst”???? Kom op, zeg.
Het een sluit het ander gelukkig niet uit. Ik ben blij dat er mensen zijn die de uitzichtloosheid van de situatie van vluchtelingen belangrijk vinden. Dat spreekt vooral uit de reacties @1 en @4. Ik ben het daar volledig mee eens.
Tegelijkertijd laat het zich aanzien dat de mensen die nu in de vluchtelingenkampen verblijven, bijvoorbeeld in Libanon of in Za’atari in Jordanië, daar helaas nog heel lang zullen moeten blijven, zeker als er geen faciliteiten komen voor hervestiging elders. Kinderen de gelegenheid bieden om de ingrijpende ervaringen die ze hebben meegemaakt, te verwerken, is belangrijk. Kunst biedt daar prima middelen toe. Ik kan me voorstellen dat het kinderen ook weer iets geeft om trots op te zijn: ‘ik heb die muurschildering gemaakt’. Tussen alle verwoesting iets moois om van te genieten, wat je met eigen handen geschapen hebt. Zie ook wat bijvoorbeeld War Child op dit gebied doet.
Zie ook dit bericht van Unicef:
Sustaining the commitment to preventing a lost generation of Syrian children
@6: …maar het minimaliseren tot öpleukingskunst”???? Kom op, zeg.
Even niet zo op je pik getrapt zijn: het zijn twee termen die ik maar even uitvind om het onderscheid duidelijk te maken. En verder: als ik #7 er even bij mag rekenen heb je nu al drie mensen van de zeven die vinden dat er iets wringt. En dat is eigenlijk het enige dat ik wil zeggen.
Want ondanks dat ik jouw argumenten begrijp – maak een betere leefomgeving en wordt daar dan als bewoner beter van – zit het element van acceptatie en daardoor langdurigheid voor de bewoners er wel degelijk in. En dat maakt het voor de machthebbers – vaak in evident corrupte landen – toch wel erg aantrekkelijk om met een paar potten verf een goedkopere oplossing te vinden dan de structurele die moeilijker zijn en bedreigende voor de heersende klasse (men gaat dan nl de sociale migratie tussen lagen veranderen en dat is altijd bedreigend voor de heersende klasse).
Ik voel jouw argumenten wel degelijk en ze hebben geldigheid. Maar dat hebben de mijne ook en ik vind ze zwaarder wegen.
Van de zomer zag ik in Watou nog
https://nl-nl.facebook.com/KunstenfestivalWatou/posts/871462002901356 van kunstenaar Robert Roelink.
Hij schilderde het verdronken-meisje-met-de-roze-jurk, van de scheepsramp van april 2015 in een reeks verschillende kleuren.
http://www.santiago-sierra.com/200303_1024.php
En een geniaal staaltje publiek tergen van Santiago Sierra: alleen met een Spaans paspoort mocht men het paviljoen bezoeken. Leg dat maar ‘ns uit aan de de mensen die een kaartje gekocht hadden.
@8: “…zit het element van acceptatie en daardoor langdurigheid voor de bewoners er wel degelijk in”.
Wat moeten ze dan doen? Massaal die kampen uit? Waar naar toe dan? En wat te denken van het feit dat het grootste vluchtelingenkamp nu al weer 23 jaar bestaat? 23! Er zijn daar dus mensen geboren en getogen.
Een problematiek die m.i. vooral en op de eerste plaats in stand wordt gehouden door de onbarmhartige onwil van de machtshebbers die je noemt en niet door de acceptatie door de inwoners (of ondersteunende kunstenaars). Dus dat kamp zal nog wel een jaartje of 23 mee gaan.
Verder is het niet zo dat kunstenaars er met blikken verf in gaan en eten en drinken voor zichzelf houden. Het is ook niet zo dat ze al fluitend schilderend aan doodzieke mensen voorbij gaan. Dus wat wringt er?
Okee, ik begrijp dat sommigen het vinden wringen. Ik bedoel: misschien een zelfde soort gevoel als je Eurocommissaris Timmermans op bezoek ziet in Calais of op Kos, die wat geld toezegt en dan verdwijnt zonder dat er iets wezenlijks is veranderd.
Ach, weet ik veel…..
@11: Ach, weet ik veel…..
OK, die verzuchting deel ik…
Talentloos cashen door in te spelen op de onderbuik van low brow links die alles geweldig vind wat op hun pre-concepties inspeelt, “kunst die aan het denken ze het” noemen ze dat.
@13: nou passen onderbuik & pre-conceptie goed bij elkaar, maar iets zegt me dat er vast wat anders bedoeld wordt…