In de vorige twee afleveringen waren verschillende voorbeelden te zien van kunstparticipatie in kunst. In Brazilië zagen we hoe kunstenaars samen met bewoners van sloppenwijken aan de slag gingen. Tik in je zoekvenster “kunstparticipatie” in en je zult ontelbare projecten vinden waar kunstenaars wijken en buurten intrekken om met bewoners artistiek sociale kunst maken.
De aflevering over Marina Abramoviç eindigde met een performance en publieksparticipatie. De toeschouwer wordt onderdeel van het kunstwerk. Vandaag een aantal voorbeelden waar het publiek een min of meer actieve rol heeft.
Publieksparticipatie is een veelzijdig en soms vreemd concept. Waarom zou het niet voldoende zijn als het publiek gewoon kijkt of luistert? Wil het publiek wel “meedoen”? Is het nodig de consumptieve houding van het publiek te veranderen een meer actieve bijdrage?
De ultieme participatie is natuurlijk kunst waarbij het publiek zelf meewerkt aan de totstandkoming van een kunstwerk. Zelf meedenken over het idee en de uitvoering. Zelf kwast en verf ter hand nemen. Zelf meespelen in een orkest. Zover gaat het bij de meeste publieksparticiperende kunstwerken niet. Meestal is het niet meer dan wat interactiviteit. Elektronica die op de aanwezigheid van het publiek reageert. Of kunstenaars zetten een installatie in elkaar waar het publiek in rond kan dollen. Kunst als pretparkje.
Wat is de meerwaarde? Onthoud het publiek een kunstwerk beter als het er zelf in heeft geparticipeerd? Waardeert het publiek een participatief kunstwerk meer? Zegt u het maar.
De in 1980 overleden Braziliaanse kunstenaar Hélio Oiticica maakte in de 70’er jaren ‘Penetrables’, geometrische opstellingen waar het publiek doorheen kon lopen.
Hélio Oiticica – Penetrable, 1977.
De multidisciplinaire kunstenaar Zack Booth Simpson heeft een idee hoe publiek zelf een Calder kan maken en hoe het kunstwerkje vervolgens ten val komt.
Zack Booth Simpson – “Calder”, 2004.
Rafael Lozano-Hemmer heeft meerdere interactieve projecten op zijn naam staan. “Microphones” nemen woorden van het publiek op én functioneren als speakers. Als iemand iets inspreekt, krijgt hij of zij antwoord van een eerder opgenomen inspreker. Helaas geen goede opname van gevonden.
Rafael Lozano-Hemmer – Microphones, 2008.
Robert Morris maakt van een museum een speeltuin.
Robert Morris – Bodyspacemotionthings, 1971 – 2009.
Candy Chang’s idee van participerende rouwverwerking is een wereldwijd succes geworden.
Candy Chang – Before I die, 2011 e.v.
Jarik Jongman schilderde gezichten van iconen uit de moderne kunst wereld. Het publiek mag er overheen.
Jarik Jongman – (De)facing Revolt, 2012.
Carsten Höller’s glijbaan geeft het publiek de kans een museum in enkele seconden door te zeilen.
Carsten Höller – Slide, 1998 – 2012.
Technologie helpt in veel gevallen publieksparticipatie te realiseren. Het zou leuk zijn het publiek eens in een museum elkaar met andere ogen te laten bekijken.
BeAnotherLab – The machine to be another, 2013.
Unnumberd Sparks, een interactief kunstwerk ter gelegenheid van het 30-jarig bestaan van TED Conferences, wordt aangestuurd met behulp van de mobieltjes van het publiek.
Janet Echelman en Aaron Koblin – Unnumbered Sparks, 2014.
Rest ons nog één materiële vraag: als een kunstwerk alleen iets voor kan stellen dankzij de participatie van het publiek, krijgt het publiek dan ook een deel van de gage? Of is alle participatie gratis?
Reacties (3)
http://www.thefreelibrary.com/Philippe+Ramette.-a0274316593
Het is met plezier en schaamte dat ik denk aan mijn participatie aan bovenstaand kunstwerk. Je kon daar, op een podium plaatsnemen, en vanachter de katheder door een microfoon volkomen foute toespraken de zaal in brullen. Heeeerlijk.
Participatie vergroot de betrokkenheid van de toeschouwer. In het theater moet ik er niks van hebben, in de kunst wel.
Leuk rijtje voorbeelden heb je weer.
Waarschijnlijk niet, en zeker niet als de kunstenaar inwonend is ;-)
@1: Dus jij hebt teksten van Goebbels, Hitler, etc. staan karaoken? Ontsnapt aan Ramettes “Potence préventive pour dictateur potentiel”?
Hier en hier meer van/over Philippe Ramette.