VERSLAG - Beeldend kunstenaar Dienke Groenhout zet in de tentoonstelling Ferengi (vreemdeling) kleding neer als ‘verlengstuk van ons lichaam’. Een lichaam is nooit neutraal. Het roept vooroordelen op, legt machtsverhoudingen bloot en draagt cultuur met zich mee. De grote inspiratiebron voor deze expositie zijn Groenhout’s reizen en ervaringen in Afrika. Daar was ze zelf een ferengi en op basis daarvan kreeg ze direct een identiteit aangemeten. Je kunt Ferengi t/m 19 september 2021 zien in Villa Mondriaan in Winterswijk.
Sfeerbeeld Ferengi in Villa Mondriaan © foto Wilma Lankhorst.
Wie is Dienke Groenhout?
Dienke Groenhout (Renkum, 1973) is beeldend kunstenaar en oprichter van de Wageningse Maakfabriek. Toen ze na de middelbare school niet wist welke opleiding ze zou gaan volgen, suggereerde haar moeder haar om naar de kunstacademie te gaan. Met dit advies vertrok Dienke naar Groningen. Na Kunstacademie Minerva volgde een opleiding in Amsterdam en tot slot een Master aan ARTEZ in Arnhem. Reizen is een passie en een grote inspiratiebron. Samen met haar man en hun vier kinderen heeft ze twee wereldreizen gemaakt. De eerste door Zuid-Amerika en de meest recente door Afrika. Over reizen zegt Groenhout: “het maakt niet uit waar je bent, als je maar niet stilstaat’.
Ferengi Hollandinye © Dienke Groenhout 2021 © foto Wilma Lankhorst.
Reizend atelier
Voor de tweede wereldreis door Afrika hebben Dienke en haar man een oude Magius vrachtwagen gekocht. Naast hun vervoersmiddel was het ook de woonplek voor het gezin en de werkplaats voor Dienke. “Met zes mensen en twee koffers een jaar lang op reis, maakt je bewust van wat je nodig hebt”, aldus Groenhout. Als de kinderen vroegen of ze onderweg iets mochten kopen, dan was de reactie: ‘dat is prima, als je het zelf meeneemt in je rugzak.’ De oplossing die de kinderen zelf aandroegen was om er dan maar een foto van te maken.
De Maakfabriek
Groenhout zou na de coronapandemie graag een reis naar Japan willen maken. Of haar kinderen (nu 17, 15, 12 en 11 jaar) dan nog meewillen op een derde wereldreis, valt te bezien. Vanuit Renkum is Dienke Groenhout nu actief met haar stichting de Maakfabriek. Ze biedt onder andere collega kunstenaars de mogelijkheid om als ‘artist in residence’ te komen werken. Dit kan zowel in de Maakfabriek als in het mobiele atelier. Belangstellenden kunnen haar een bericht sturen op [email protected]
Fjallkonan @ Gigja Reynisdottir 2021 © foto Wilma Lankhorst.
Waar gaat Ferengi over?
Volgens Groenhout gaat de tentoonstelling Ferengi over de wens om een buitenstaander te zijn. De wens om iets anders te zijn dan onszelf. De wensgedachte om ons geheel en al te verhullen in een vreemdeling. Tijdens haar bezoek aan Ethiopië heeft Groenhout een pak gemaakt van bananenbladeren. Hiermee ging ze de straat op. Voorbijgangers reageerden op de verschijning met reacties als ‘mooi’ of ‘je bent een lopend huis’ en ‘daar kan ik veel bananenbroden van bakken’. Weer iemand anders sloeg een kruis. Stuk voor stuk reacties die meer zeggen over degene die dit zegt, dan over de verschijning waarover ze iets zeggen. Groenhout vroeg zich af: “Welk deel van onszelf zijn we ‘echt’, van welk deel willen we eigenaar zijn? En welk deel van onszelf wordt door anderen gemaakt?”
Identiteiten bevinden zich in een symbolische tijd en ruimte
in een denkbeeldige geografie.
Samenstellers van Ferengi
Zaliwai © Valerie Amani 2021 © foto Wilma Lankhorst.
Hoe Ferengi opgezet?
Door de coronamaatregelen is het project Ferengi begonnen als online-project. Nu zijn de kostuums in het echt te zien en te ervaren. De tentoonstelling is opgebouwd uit kostuums die naast een decoratieve functie, ook vertellen over de context en de identiteit van de maker. Twee kostuums zijn gemaakt door Groenhout zelf, de andere kostuums zijn gemaakt door Tamrat Gezahegne uit Ethiopië, Gígja Reynisdóttir uit IJsland en Valerie Asiimwe Amani uit Tanzania. Dit zijn allemaal kunstenaars die Groenhout heeft ontmoet tijdens haar reizen. Op video’s kun je zien hoe de kostuums worden gedragen en hoe mensen er op reageren. Deze beelden geven inzicht in de werking van het kostuum als verlengstuk van de identiteit.
Rollie Bollie © Dienke_Groenhout 2021 © foto Wilma Lankhorst.
Mijn ervaringen met Ferengi
- De vijf kostuums van Dienke en haar collega kunstenaars staan in een gang opgesteld. Ik vind dit een beetje jammer omdat het zo geen recht doet aan het werk en de betekenis van Ferengi;
- In de zonovergoten tuin van Villa Mondriaan staat Rollie Bollie. In dit ‘kostuum’ zijn allerlei dingen die we verzamelen, zoals verhalen van vroeger, herinneringen en souvenirs, verwerkt. Het zijn dierbare, gematerialiseerde sentiment- en gedachtespinsels. Tot … het moment waarop de verzamelde zaken ballast worden. Rollie Bollie is een transformatie van de ballast van een leven tot een eigen entiteit;
- Het is leuk om je hoofd door het kijkluik te steken. Ook de binnenkant van Rollie Bollie is gevuld met (jeugd)herinneringen;
- Om meer van de kostuums te begrijpen, kan ik je aanbevelen om podcast ‘Tussenstop #7’ te beluisteren. Hierin vertelt Dienke over haar werk en haar reizen.
Ferengi van Dienke Groenhout is t/m 19 september 2021 te zien in Villa Mondriaan in Winterswijk.
Klaas Gubbels, Calvinst? Nu te zie in Villa Mondriaan © foto Wilma Lankhorst.
Nu ook te zien in Villa Mondriaan
- Klaas Gubbels: Calvinist?
- Jan Toorop: Tussen geloof en hoop
Winterswijk, dorp van Mondriaan © foto Wilma Lankhorst.
Extra tips voor een bezoek aan Winterswijk
- Mondriaan-wandeling
- Mondriaan-fietstocht – In het folderrek, op de gang tussen de receptie en het museumcafé, ligt een routebeschrijving op basis van het fietsknooppuntensysteem.
Voor het gemak geef ik je hier de nummers van deze route: Na uitgang Villa Mondriaan linksaf (Zonnebrink) dan rechts op Vredensestraat. Volg nu bordjes naar knooppunt 14.
Start nr 14 Winterswijk, daarna 6-5-33-1-39-52-54-99-2-3-7-8-4-33-11-10-9-15 en terug naar 14
© tekst en foto’s Wilma Lankhorst © gebruik van de afbeeldingen met dank aan Museum Villa Mondriaan en alle genoemde kunstenaars.