Kunst op Zondag | Kunst én Wetenschap

Kunst is belangrijker dan wetenschap. Dat zie je goed bij de ‘eremedaille voor Kunst en Wetenschap van de Huisorde van Oranje’. Afgelopen maandag mocht arts/astronaut André Kuipers het kleinood ontvangen. Nou ja kleinood, het is nog tamelijk fors zoals op een foto is te zien waar Kuipers door het lint gaat.

Hij is daarmee een van de zeven wetenschappers die de eremedaille kregen toebedeeld. In het verleden werd ook één wagenmaker geëerd (die van het Dafje). Maar de overgrote meerderheid van de medailles ging naar kunstenaars. Tweeëndertig om precies te zijn.

Als de Koning en zijn voorgangsters kunst meer waarderen dan wetenschap, is het dan gek dat zijn onderdanen hun neus ophalen voor wetenschap?

Wat opvalt aan de lijst gelauwerden: er zit niet één kunstenaar bij die ook wetenschapper is. ‘Eremedaille voor Kunst of Wetenschap’ zou een betere titel zijn.

Universele mens

“Allround wetenschapper/kunstenaars zijn zeldzaam” (Kunst op Zondag, 8 september 2013). En zeker van het type Leonardo da Vinci (o.a. ingenieur, natuurkundige, anatomist, beeldhouwer en schilder) en Galileo Galileï (natuurkundige, astronoom, wiskundige, filosoof, tekenaar).

Het leven in de 14e , 16e en 17e eeuw mag misschien wat minder hectisch zijn dan nu, het is hoogst onwaarschijnlijk dat de heren een geslaagde studie op al die gebieden hebben afgerond. Laat staan er een wetenschappelijke carrière mee hebben opgebouwd. Maar het geromantiseerde beeld van de ‘uomo universale’ spreekt wel tot de verbeelding.

Wetenschappers in die jaren moesten wel goed in verbeelding zijn, puur door gebrek aan foto- en filmmiddelen. Wilde men iets visueel duidelijk maken dan moest er geschetst, getekend en geschilderd worden. Dat leverde bijvoorbeeld veel betere gebruiksaanwijzingen op dan we heden ten dage soms aantreffen.

Galileo Galileï (1564 – 1642), Geometric and military compass (ca. 1606)

Galileï beschreef en tekende zijn uitvinding in ‘Le operazioni del compasso geometrico e militare’.

Insectenboek

Maria Sibylla Merian was entomoloog én erg goed als tekenaar/illustrator. Ze werd beroemder als kunstenaar dan als wetenschapper. Fraai voorbeeld is haar boek over rupsen en vlinders in Suriname. Zestig gravures waar de beestjes zijn afgebeeld op de planten die ze eten. Alle gravures voorzien van een wetenschappelijke beschrijving.

Maria Sibylla Merian (1647 – 1717) – Metamorphosis insectorum surinamensium (1705)

De Koninklijke Bibliotheek zette het boek online.

Hedendaagse wetenschappers/kunstenaars

Allemaal goed en wel, maar zou de Koning ook hedendaagse wetenschappers/kunstenaars een medaille zou kunnen geven? Zeker wel…

Astrofysicus en hoogleraar kosmologie Vincent Icke heeft als beeldend kunstenaar al een behoorlijke portofolio opgebouwd. Hij is de ontwerper van de Huygensfontein, een interactief kunstwerk voor de openbare ruimte, dat in Leiden gerealiseerd moet worden.

Hart voor kunst

Menno Baars arts/cardioloog, maakte ‘For the love of life’ (2010 – vijf sculpturen) voor het ziekenhuis waar hij werkt. In de olifantenparade in Londen figureerde een van zijn andere sculpturen.

Menno Baars (1967 – heden), BaarsFant no. 2 (2010)

Brulkikkers

Felix Hess past zijn natuurkundige achtergrond toe in installaties die te maken hebben met natuur, interactie, zintuigen en stilte.

Felix Hess (1941 – heden), It’s in the air (2008)

In Australië raakte Felix Hess geïnspireerd door de communicatie van brulkikkers. Zijn geluidbeestjes reageren net als brulkikkers op elkaar. Zodra ze een onbekend geluid waarnemen, vallen ze stil.

Hess maakte een aantal opnames van brulkikkers en nu kunnen we dus naar het concert van een kikkerkoor luisteren.

Dat doet niet onder voor Steve Reich, vindt u niet?

Awel, geven wij u nog de lijst van kunstenaar/wetenschappers die wij konden vinden. We hebben er vast een paar gemist, maar die weet u dan weer wel.

Lijst van kunstenaar/wetenschappers

Alexander Borodin (1833 – 1887), componist en chemicus

Alfred L. Copley (1910 – 1992), medisch wetenschapper en schilder

Angelo Vermeulen (1971 – heden), kunstenaar, bioloog en ruimtevaartonderzoeker

Anna Atkins (1799 – 1871), botanicus en fotografe

Brian May (1947 – heden), gitarist en astrofysicus

Carl Gustav Jung (1875 – 1961), psychiater, psychoanalyticus, schilder, beeldhouwer

Cesar Cui (1835 – 1918), ingenieur en componist

David Goodsell (1961 – heden), bioloog, scheikundige, schilder, illustrator

Ernest Ansermet (1883 – 1969) dirigent, componist en wiskundige

Ernst Haeckel (1834 – 1919), zoöloog, filosoof en illustrator (boek: Kunstformen der Natur)

Felix Hess (1941 – heden) natuurkundige, wiskundige, beeldend kunstenaar (installaties)

Galileo Galileï (1564 – 1642), natuurkundige, astronoom, wiskundige, filosoof, tekenaar

Hilary Koprowski (1916 – 2013), viroloog, immunoloog, componist

Humphrey Davy (1778 – 1829), scheikundige, dichter

Iannis Xenakis (1922 – 2001), architect, ingenieur, componist

Johann Wolfgang von Goethe (1749 – 1832) dichter, schrijver, wetenschapper op gebied van o.a. natuurkunde

John James Audubon (1785 – 1851), natuuronderzoeker, ornitholoog, schilder en illustrator

Jonas Staal (1981 – heden), beeldend kunstenaar en propagandawetenschapper

Krien Clevis (1960 –  heden), beeldend kunstenaar, onderzoeker

Leonardo da Vinci (1452 – 1519) o.a. ingenieur, natuurkundige, anatomist, beeldhouwer, schilder

Leo Vroman (1915 – 2014), bioloog, hematoloog, schrijver, dichter

Louis Pasteur (1822 – 1895), scheikundige, microbioloog, schilder

Frederick Banting (1891 – 1941) arts, fysicus, schilder

Maria Sibylla Merian (1647 – 1717), entomoloog, tekenaar, illustrator

Menno Baars (1967 – heden), arts, cardioloog, schilder

Mily Balakirev (1837 – 1910), componist, dirigent, wiskundige

Nicholas Rimsky-Korsakov (1844 – 1908), componist,  wiskundige en navigatiewetenschapper

Vera Meyer (1970 –  heden), biotechnoloog, beeldend kunstenaar

Rafael Lozano-Hemmer (1967 –  heden), fysicus, beeldend kunstenaar

Roald Hoffmann (1937 –  heden), theoretisch scheikundige, dichter en toneelschrijver

Roger Guillemin (1924 – heden), endocrinoloog, schilder

Rutger Hendrik van den Hoofdakker (a.k.a.) Rutger Kopland (1934 – 2012), psychiater, hoogleraar biologische psychiatrie, dichter, schrijver

Samuel Morse (1791–1872), uitvinder, schilder

Samuel Taylor Coleridge (1772 – 1834), dichter, filosoof, theoloog

Santiago Ramón y Cajal (1852–1934), histoloog, patholoog anatoom, schilder

Vincent Icke (1946 – heden), astrofysicus, hoogleraar kosmologie, beeldend kunstenaar

William Herschel (1738 – 1822), astronoom, componist