Kunst op Zondag | Honger

De honger naar het normale leven is groot. Huidhonger. Terrashonger. Winkelhonger. Museumhonger. Festivalhonger.

De coronapandemie heeft een bonte stoet nieuwe hongerkunstenaars opgeleverd.  Niet dat ze voor geld hun honger publiekelijk manifesteren, nee, media-aandacht is genoeg want daar slaat het kabinet tenminste op aan.

De hongerkunstenaar van Franz Kafka, leed honger  ‘om den brode’. Zelf beweerde de hongerkunstenaar dat hij niet at omdat hij geen voedsel naar zijn smaak kon vinden (“Weil ich nicht die Speise finden konnte, die mir schmeckt”). Een leed dat hij tot vermaak opdiende als variété- en circusartiest.

In een podcastaflevering van de Zandman (VRT -Vlaamse Radio- en Televisieomroeporganisatie) leest actrice Hilde Van Mieghem Kafka’s korte verhaal uit 1992 voor.

Hongerkunstenaars zijn waarachtig geen engelen. Ook als hun naam anders pretendeert. Denk bijvoorbeeld aan Engeltje van der Vlies (geboren in Schiedam, gestorven in Pijnacker), die in 1820 een BN’er werd omdat ze niets at en toch bleef leven. Haar bedrog kon pas na haar dood wetenschappelijk worden vastgesteld.

Terug naar Kafka en het vermaak in tijden van leed. Wie weet heeft Kafka’s verhaal anderen geïnspireerd tot creatief ondernemerschap. In Berlijn na de Eerste Wereldoorlog heerste er honger naar vermaak, om even te ontsnappen aan de sfeer van werkloosheid en armoede.

Op 13 februari 1926 begon ‘Jolly’ (artiestennaam van ene Siegfried Herz) aan een 44 dagen durende hongersessie in café de ‘Krokodilbar’. Zijn show trok 350.000 betalende bezoekers en leverde hem ruim 400.000 euro op. Daar zagen ook anderen brood in, waaronder het duo ‘Fastello und Harry’.

Maar goed, echte honger is geen vermaak. Wat is honger ook alweer?

Paul de Vos – Honger naar koren, 1991.

In het dorp Vriescheloo symboliseren molenstenen en zeisen het agrarische verleden van het dorp. Die betekenis zal menig hedendaagse toerist ontgaan. De coronamaatregelen hangen als een molensteen om de nek. Maar ja, even niet in acht genomen of de kans dat de man met de zeis langs komt is weer een stuk groter geworden.

Het beeld doet me denken aan een stukje poëzie uit 1980:

Sikkels klinken
Sikkels blinken
Ruisend valt het graan
Als je iemand weg ziet hinken
Heeft hij ’t fout gedaan.

Het versje komt uit een dichtbundel over een vergeten gebied, een nieuwe wereld, waar de eenzaamheid regeert. U mag raden naar de titel van de bundel en de naam van de dichter.

Chalermchai Kositpipat – Wat Rong Khun (the white temple), 1977 e.v.

De Thaise kunstenaar Chalermchai Kositpipat kocht een vervallen boeddhistische tempel op en transformeerde de ruïne tot wat nu de ‘witte tempel’ heet. Ontworpen in 1977 en de transformatie gaat nog tot op vandaag door. De bedoeling is dat de tempel in 2070 helemaal af is.

Om de tempel te betreden moet je eerst over een brug. Daar onder ligt de ‘hel van verleidingen’. Aardse verleidingen wel te verstaan. De graaiende handen behoren natuurlijk de hebzuchtigen toe.

Jens Galschiøt – The Hunger March, 2002.

Naar het idee van de film The March (een paar duizend Afrikanen verlaten de armoede en gaan op weg naar het rijkere Europa) maakte Jens Galschiøt zijn versie, mede als protest tegen bezuinigingen op de ontwikkelingshulp.

Jens Galschiøt en Lars Calmar – Survival of the fattest, 2002.

In hetzelfde jaar maakte hij een sculptuur waarmee hij duidelijk maakte waar het probleem ligt om honger en armoede de wereld uit te helpen.

Subodh Gupta – Very Hungry God, 2006.

Samengesteld uit allerlei keukenattributen, staat ‘Very Hungry God’ van de Indiaase kunstenaar Subodh Gupta, voor veranderingen die tot verarming en verrijking kunnen leiden. De potten en pannen komen uit de traditionele Indiase keuken, die verdrongen wordt door moderniteiten als hamburgerkoningen en sushirestaurants. Vandaar het doodshoofd.

De honger naar ‘tijden na corona’ zal ook in India toenemen, nu ook dat land zwaar wordt getroffen door het coronavirus. De  economische opmars die het land maakte zal er misschien heel anders uit gaan zien. Het land zou in 2023 nummer drie van de grootste economieën kunnen zijn, na de V.S. en China.

Honger neemt toe door corona, laat The Hunger Project weten.

Ongeveer 690 miljoen mensen lijden honger. Door Covid-19 komen er waarschijnlijk 132 miljoen bij, meldt het Wereldvoedselprogramma en de Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties.

Het Rode Kruis is in februari begonnen met een actie (giro 5125) om geld in te zamelen voor voedselhulp.

Huidhonger. Terrashonger. Winkelhonger. Museumhonger. Festivalhonger. Dat is geen honger, dat is ‘lekkere trek’.