Kunst op Zondag | Gemengde technieken

Zoals vorige week beloofd komen we terug op ‘mixed media’. Gemengde technieken, reageerde een van onze vaste lezers, toen ik het over gemengde materialen had.

Subtiel of essentieel verschil? Je kan zeggen: elk materiaal heeft een eigen techniek om bewerkt te worden. Maar het kan uitmaken of een wollen draad op een canvas gelijmd, geniet of geborduurd wordt.

En dat is dan het aardige van ‘mixed media’: materialen, vaak nog herkenbaar in hun oorspronkelijke hoedanigheid, worden iets geheel nieuws als je ze maar combineert met andere materialen. Eigenlijk is elk ‘mixed media’ werk een collectief van materiaal en techniek.

In die zin zou ‘mixed media’ een statement kunnen zijn. Om maar wat te voorbeelden: verf is niets zonder hout, steen heeft geen identiteit zonder verf, textiel kan niet zonder ijzer, met aal krijg je paling.

Kunst zou kunst niet zijn als onder ‘mixed media’ een zeer divers scala aan werken moet worden verstaan. Geen eenduidig label, geen strak afgebakend genre.

De collage kunnen we wel de oervorm van ‘mixed media’ noemen. Knip- en plakwerk, uitgevoerd op een plat vlak. Zo goed als hetzelfde is het genre ‘gemengde techniek op canvas’. Pablo Picasso en Georges Braque staan te boek als de godfathers van de collage.

Ze zochten naar middelen om schilderijen meer diepgang te geven. Pardon, diepgang hadden hun schildrijen al, ik bedoel meer reliëf. Reliëf is een beetje diepgang, maar weer niet zo diep dat je denkt een afgrond in te kijken. Het is eigenlijk meer het opleuken van het platte vlak.

Van Braque is bekend dat hij dat probeerde door onder andere zand in de verf te mengen. Braque’s Gitaar van 1913 is overduidelijk een collage: gedrukt en beschilderd papier, houtskool, potlood en gouache op geprepareerd canvas. Picasso’s Stilleven met rieten stoel (1912) is meer ‘gemengde techniek op canvas’ want gemaakt met olieverf en wasdoek op canvas, omzoomd met touw.

Een paar hoogtepunten uit de geschiedenis van collage en mixed media.

Robert Rauschenberg – Bed, 1955.
olieverf en potlood op kussen, dekbed, laken op houten ondergrond. 191.1 x 80 x 20.3 cm.

Hier een detail.

Zoek de Picasso in Tom Wesselmanns Still Life #30, 1963.
olieverf, glazuur, synthetische polymeren, reclamedrukwerk, plastic bloemen, ijskastdeur, plastic replica’s van 7-up flessen, en geplet metaal. 122 x 167.5 x 10 cm.

Wolf Vostell kennen we van de iconische B52 Lipstick bommenwerper (1968). Wellicht denken sommige Syriërs bij het zien van Vostells werk: “waar zijn toch die zestiger jaren kunstenaars gebleven nu je ze nodig hebt?”

Wolf Vostell – Nur die, 1968.
Zeefdruk van collage van persfoto’s, nylonkousen en verpakking. 113 x 102.7 cm.

Met een hint naar mixed media meester Andy Warhol:
Raymond Saunders – Joseph Fitzpatrick Was Our Teacher, 1991.
Mixed media on canvas, 289.56 cm x 209.55 cm.

U ziet: ineens ontbreekt een opgave van welke technieken en materialen in bovenstaand werk zijn gebruikt. Ik kon het nergens vinden. Het bewijst wel dat je dit soort werk het beste in werkelijkheid kunt aanschouwen.

Tot slot een wat traditioneler ‘mixed media’ werk. Dat wil zeggen: traditionele, bekende technieken in een collectief gemaakte collage.

William T. Wiley, Robert Hudson, William Allan – A Window on History by George, 1993.
Pastel, Conté Crayon, houtskool, grafiet en acryl op canvas (156.2 x 222.3 cm)

Meer over deze drie kunstenaars en hun samenwerking in dit pdf’je.

Volgende week meer gemengde technieken, maar van weer een heel andere orde.