Kroatië als voorbeeld

ELDERS - Kroatië is vanaf maandag lid van de Europese Unie. Een voorbeeld voor andere Balkanlanden?

De grenzen van de Europese Unie worden op 1 juli weer verlegd als Kroatië als 28e land toetreedt. De Kroaten zelf zijn inmiddels wat minder enthousiast dan bij het begin van de onderhandelingen tien jaar geleden. Bij een referendum vorig jaar stemde 66 procent voor het lidmaatschap. Tegenstanders zijn vooral te vinden in nationalistische kringen die de veroordeling van de Kroatische generaal Gotovina aangrepen voor anti-EU demonstraties twee jaar geleden. De EU had uitlevering van de generaal aan het Joegoslavië-tribunaal als voorwaarde gesteld voor verdere onderhandelingen.

Nu is er vooral onverschilligheid volgens de krant Novi List. Bij de verkiezingen voor de Kroatische leden van het Europarlement op 14 april van dit jaar kwam nauwelijks 20 procent van de kiezers opdagen. Verder wordt gevreesd wordt dat het strenge bezuinigingsbeleid dat de Europese Unie op dit moment voert ook ten koste zal gaan van het welzijn van nieuwe EU-burgers in Kroatië. Ondanks het geld dat in Brussel ligt te wachten. 

Maar we kunnen ook niet terug, zegt Novi List. Toen tien jaar geleden de onderhandelingen van start gingen was de hoop vooral gericht op een fatsoenlijke rechtsstaat die dankzij de toetredingscriteria van de EU bereikt zou kunnen worden. En die zou er nu moeten zijn na de extra strenge keuringen waaraan het land jarenlang onderworpen is geweest na de slechte ervaringen met een te snelle besluitvorming over Roemenië en Bulgarije in 2007.  Het laatste voortgangsrapport  van maart dit jaar was voor de Europese Commissie voldoende om groen licht te geven.  Er zullen altijd wel twijfels blijven, maar die zijn er ook nog ten aanzien van Hongarije dat al bijna tien jaar lid is, om een voorbeeld te noemen.  Kroatië en de Europese ambtenaren hebben toch hard gewerkt als je op dit lijstje af mag gaan.

Het toetredingsproces op zich toont de heilzame werking van de Europese Unie. De verleiding van het lidmaatschap blijft ook in crisistijden bestaan. Scepsis groeit, ook in de kandidaat-landen. Maar toch. Als het er op aan komt zijn de meeste Europeanen voor samenwerking in de Unie. En daarom wordt er ook op de Balkan hard gewerkt aan de rechtsstaat, de democratie en het beëindigen van conflicten.

Dinsdag besloten de ministers van Buitenlandse Zaken dat de onderhandelingen met Servië van start kunnen gaan en dat er ook met Kosovo gesproken zal worden over verdere toenadering. Normalisering van de relaties tussen beide landen was een voorwaarde en na bemiddeling van de EU zijn daar in april afspraken over gemaakt. Een enorme stap voor de regio waar de oorlog nog nauwelijks was uitgewoed en een bewijs dat de Unie haar grondgedachte van vrede op het continent niet is vergeten.

In Albanië zijn zondag verkiezingen gehouden. De zittende regering van Sali Berisha zal naar alle waarschijnlijkheid worden afgewisseld door een nieuwe coalitie onder leiding van de socialist Edi Rama. De verkiezingen worden beschouwd als een test voor de democratie in het land. Afgaand op de berichten over de verkiezingsdag (een dode en twee gewonden bij een schietpartij voor een stembureau) zou je zeggen: ze zijn gezakt. Maar dat zien ze in Albanië toch anders. Deze verkiezingen verliepen correcter dan de vorige zegt een jonge kiezer en dat wordt bevestigd in een van de reacties op dit bericht. Een EU-waarnemer toont zich hoopvol ondanks het geweld.  En gezien het verloop van de verkiezingen vier jaar geleden is dat niet ten onrechte. We zullen de definitieve bevindingen van de waarnemers moeten afwachten. Als er in hun rapportage inderdaad vooruitgang wordt geconstateerd zal dat de hoop voeden op een spoedige opening van het toetredingsproces.  Dat perspectief alleen al zal het land vooruit helpen. En dat is precies de waarde die we mogen hechten aan uitbreidingsplannen van de Europese Unie.