Een groot aantal ziekten en syndromen is genoemd naar hun ontdekker, niet zelden een arts of patholoog. Wanneer je geregeld naar de serie House MD kijkt – met de nurkse botterik Greg House (Hugh Laurie) als diagnosticerend arts in een Amerikaans ziekenhuis – ben je vast reeds bekend met een heleboel van dit soort aandoeningen. Het gros van deze ziektebeelden is behoorlijk zeldzaam. Al zou je dat niet zeggen aan de hand van de frequentie waarmee ze in de kliniek van dokter House als mogelijke diagnose over tafel vliegen.
Het gaat dan om ziektes als die van Addison, Chagas, Cushing, Creuzfeldt-Jacob, Hodgkin, Huntington, Parkinson, maar ook bijvoorbeeld Wegener’s granulomatosis of het syndroom van Guillain-Barré. En vergeet natuurlijk ook Alzheimer en Korskakov niet. (Wie?) Dit maakt deze ziektes tot eponiemen, oftewel begrippen die vernoemd zijn naar een persoon.
De onverbeterlijke misantroop House heeft welgeteld één vriend, tevens het voortdurende mikpunt van zijn schimpscheuten en beledigingen, James Wilson, gespeeld door Robert Sean Leonard. Het is dus vast geen toeval dat er ook een Ziekte van Wilson bestaat, volgens wikipedia ‘een zeldzame autosomaal recessief erfelijke aandoening waarbij de uitscheiding van koper via de gal verminderd is. Hierdoor worden langzamerhand vele organen vergiftigd, vooral de lever en de hersenen.’ Afgaande op de serie House zou je trouwens de Ziekte van Wilson eerder typeren als een welhaast pathologische vorm van blijmoedig gedragen masochisme.
Een ziekte die in de 16e eeuw op merkwaardige wijze zijn naam kreeg van een mythische Griekse schaapherder, is syfilis. Naast o.a. aardappels, maïs, tomaten, guinese biggetjes en kalkoenen was geslachtsziekte syfilis een van de vele noviteiten die de ontdekkingsreizigers uit de Nieuwe Wereld meenamen; zij het zonder dat ze dit zelf doorhadden. Tot dan toe was syfilis, een ziekte die gepaard gaat met zweren en wordt overgedragen door een bacterie, onbekend in Europa en Azië. De destijds nogal onhygiënisch aangelegde Europeanen hadden zelf trouwens ook legio ziekten onder de leden. In de nieuw ontdekte overzeese gebiedsdelen werden voorheen onbekende aandoeningen als griep, pokken, tyfus, mazelen en cholera al spoedig fataal voor miljoenen Amerikaanse indianen.
Syfilis was voor de Europeanen echter een virulente nieuwkomer. Vanaf de eerste uitbraak in Napels in 1494 maakte syfilis eeuwenlang talloze slachtoffers. Ook veel bekende historische figuren leden eraan, waaronder Napoleon, Schubert, Nietzsche, Vincent van Gogh en Adolf Hitler. De term syfilis komt zoals gezegd van een oude mythe over de Griekse schaapherder Syfilis. De Italiaanse dichter Girolamo Fracastoro gebruikte in 1530 voor het eerst de hieraan ontleende formulering Syphilis (sive Morbus Gallicus) om de ziekte aan te duiden. Dit sloeg aan, net als de ziekte zelf.
Fracastoro stelde in een moeite door zo de Fransen verantwoordelijk voor deze liederlijke aandoening: morbus gallicus is immers Latijn voor ‘Franse ziekte’. Al naar gelang waar de spreker zelf vandaan kwam, werd de ziekte in de 16e en 17e eeuw ook wel betiteld als "de Franse pokken", (in Engeland en Duitsland), "de Poolse ziekte" (in Rusland), "de Duitse ziekte" (in Polen), "de Napolitaanse ziekte" (in Frankrijk), "de Spaanse ziekte" (in de Nederlanden en in Portugal) of "de Chinese zweer" (Japan).
Pas honderden jaren later stelden pathologen aan de hand van grafvondsten op het door Colombus ‘ontdekte’ Hispaniola vast dat de ziekte daar al honderden jaren woedde. Vergeleken met de diarree die moderne westerse toeristen geregeld parten speelt wanneer ze op reis zijn in Latijns-Amerika – en die wel gekscherend Montezuma’s Revenge wordt genoemd – is syfilis natuurlijk wel van een geheel andere orde.