Kan Iran zichzelf hervormen?

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Dit is een gastbijdrage van Mark Thiessen: historicus en auteur van het boek “An Island of Stability” over de Islamitische revolutie van 1979.

iranpolitieVoor het eerst sinds de stichting van de Islamitische republiek komt het Iraanse volk massaal in opstand tegen haar leiders. Het leverde de afgelopen dagen beelden op die sterk deden denken aan de revolutie van 1979, die uiteindelijk de geestelijkheid aan de macht hielp. De meest radicale machten in de Islamitische republiek willen de protesten desnoods met geweld neerslaan. Helaas is het regime sterk genoeg om de druk tot hervorming voorlopig te weerstaan.

Alleen al de plekken waar de grote demonstraties in Teheran plaatsvinden, hebben een symbolische link met de opstand van 1979. De betogers liepen over Valiasr, de grootste straat van de stad vernoemd naar de laatste Shiitische Imam, en kwamen bij elkaar op het plein van de Revolutie en het plein van de Vrijheid. Historische plekken waar de Iraniërs dertig jaar eerder om het vertrek van de Shah schreeuwden. Dit keer eisen miljoenen dat hun verloren stem alsnog gehoord wordt. Net als dertig jaar geleden klinkt het Allahu Akbar ’s nachts van de daken van Teheran. Iraniërs laten wederom massaal hun onvrede blijken.

De afgelopen jaren is deze onvrede onder de bevolking van Iran aanzienlijk gegroeid. Na de verloren hoop op hervorming onder president Khatami, gingen velen in 2005 niet naar de stembus. Het leverde een overwinning van Achmadinejad op, die met zijn campagne gericht op economische vooruitgang en herstel van Islamitische waarden vooral onder veteranen, armen en conservatieven op veel steun kon rekenen. Achmadinejad heeft zijn beloftes nooit kunnen waarmaken. Economisch gaat het slecht met het land, en Iraniërs hebben steeds meer moeite om in hun onderhoud te voorzien. Bovendien werden handhaving van strenge Islamitische wetgeving en repressie opgevoerd. Het leven in Iran is er de afgelopen jaren niet leuker op geworden. Talloze Iraniërs wilden de fout van 2005 dan ook niet herhalen, en het land ging afgelopen vrijdag massaal naar de stembus.

Of er met de verkiezingen is geknoeid, is nog niet zeker. Achmadinejad heeft veel aanhang op het platteland en in de arbeidersklasse, al rest de vraag of dit genoeg is voor een overwinning. De grootte van de overwinning is in ieder geval ongeloofwaardig. Bovendien is de gang van zaken rondom de bekendmaking van de uitslag ronduit verdacht. Veertig miljoen stemmen waren binnen een paar uur geteld en hierbij werden geen vertegenwoordigers van oppositiekandidaten toegelaten. Daarnaast zou Achmadinejad gewonnen hebben in gebieden die duidelijk pro-Mousavi waren. Er kan redelijkerwijs worden aangenomen dat er met de uitslag is geknoeid. Dit lijkt niets minder dan een coupe door radicale groeperingen binnen het Iraanse regime.

De demonstraties van de afgelopen dagen begonnen als vreedzame protesten tegen de uitslag van de verkiezingen. Mousavi weigerde deze te accepteren, net als zijn medekandidaten Rezai en Karroubi. Zij zeggen alleen genoegen te nemen met nieuwe verkiezingen. Het regime had zich ondertussen al vierkant achter Achmadinejad geschaard, en riep iedereen op de uitslag te respecteren. Diegene die dit niet deden, werden geïntimideerd of zelfs gearresteerd.

Het geweld tegen betogers nam deze week toe. Maandag werden minimaal 7 Iraniërs gedood, en afgelopen zaterdag meer dan 19. Het geweld komt vooral van de kant van de revolutionaire garde en de Basij. De revolutionaire garde, die toeziet op de binnenlandse veiligheid en tot wie Achmadinejad zelf ook behoorde, is een van de machtigste groeperingen in Iran. Zij maken gebruik van repressie en geweld om hun zin te krijgen. Tijdens de protesten van de afgelopen dagen laat vooral de Basij-militie zich hierin niet onbetuigd. De Basij hebben verschillende universiteitscomplexen aangevallen, betogers gemolesteerd en zijn verantwoordelijk voor de dood van de 7 op maandag. De Basij hebben feitelijk carte blanche als het aankomt op het gebruiken van geweld tegen dissidente landgenoten. Hoe meer geweld er echter gebruikt wordt, hoe gevaarlijker de protesten zullen worden. De laatste dagen is te zien geweest dat demonstraties zich meer richten op vrijheid en mensenrechten en tegen het regime. Door het gewelddadige optreden verliezen de machthebbers steeds meer legitimiteit, en komt hun positie in gevaar.

Hoewel het duidelijk is dat er een machtsstrijd gaande is binnen het Iraanse regime, ligt de grootste macht nog steeds bij degenen die de mogelijkheid hebben anderen pijn te doen. Dit zijn nog steeds de hardliners onder aanvoering van Achmadinejad en geestelijk leider Khamenei. In het vrijdagsgebed van afgelopen week riep de ayatollah op tot rust, en voegde hij hieraan toe Achmadinejad te steunen. Iedereen die nog tegen de uitslag van de verkiezingen zou protesteren zou keihard worden aangepakt.

iranstudent1999In Iran weten ze wel wat dat soort dreigementen betekenen. Eerdere opstanden tegen het regime, zoals de studentenacties in 1999, werden met zeer harde hand neergeslagen. Op hol geslagen basij kijken niet op een dode meer of minder. Bovendien kunnen gearresteerden rekenen op draconische straffen, gepaard met jarenlange fysieke en psychologische marteling in staatsgevangenis Evin. Iedereen in Iran kent het lot van studentenleiders Achmad Batebi en Akbar Mohammadi. De gevolgen van Khamenei’s oproep waren zaterdag en zondag dan ook direct zichtbaar. In de straten van Teheran was een overmacht van troepen aanwezig, en aanzienlijk minder demonstranten dan eerdere dagen. Zaterdag werden tientallen Iraniërs in de straten en steegjes van Teheran afgeslacht door “ordetroepen”, en werden honderden Iraniërs verwondt of gearresteerd. Nu het zeker is dat een gewelddadige confrontatie met de machthebbers de enige volgende stap zal zijn, blijven vanzelfsprekend veel mensen binnen.

De niet eerder vertoonde hardheid waarmee het Iraanse regime het verzet van de bevolking de afgelopen dagen tegemoet treedt, laat zien dat het niet in staat is zichzelf te hervormen. Khamenei leidde eerder vorige week gezichtsverlies, toen de raad van hoeders aangaf toch een klein onderzoek naar de verkiezingen te willen uitvoeren. Hoewel dit normaal is bij verkiezingen, had Khamenei eerder aangegeven Achmadinejad als de absolute winnaar te zien. Zaterdag sloeg Khamenei terug tegen degenen die dachten dat zijn positie aan het wankelen was. Zijn grootste rivaal Rafsanjani, die aast op de positie van Khamenei en openlijk Mousavi steunt, kreeg een stevige dreun te verwerken met de arrestatie van een aantal familieleden waaronder zijn dochter. Een niet mis te verstane boodschap aan de ex-president, die een van de machtigste en rijkste mannen in Iran is en voorzitter is van twee van de belangrijkste raden in het Iraanse bestuur. Khamenei is geenszins van plan te wijken, en staat steeds meer zij aan zij met de hooligans van de republikeinse garde en basij.

Het Iraanse regime is niet van plan te hervormen, of om zich iets aan te trekken van de druk van de straat. Daarvoor staat er te veel op het spel. Door hun gewelddadige reactie op de betogingen, is het protest aan het veranderen van een reactie op de verkiezingen naar een opstand tegen de Islamitische republiek. De vraag is hoever de burgers van Iran hierin willen en kunnen doorgaan. De dreiging met geweld zal alleen maar toenemen, en de republikeinse garde en basij zijn trouwe volgelingen van hun radicale leiders. Deze groepen zullen niet zomaar wijken.

De komende dagen zullen spannend worden. Mousavi heeft al aangegeven niet te willen opgeven, en er wordt gesproken over vreedzame acties zonder directe geweldsdreiging, zoals een algehele staking. Wanneer we kijken naar de vorige revolutie, zijn er veel overeenkomsten, en is het goed om te kijken wat er daar verder gebeurde. De geschiedenis herhaalt zich nou eenmaal meer dan eens. Ook in ’78/’79 werden betogers zeer gewelddadig aangepakt, en vielen er in eerste instantie veel doden. Deze werden herdacht na 3, 7 en 40 dagen: de Shiitische cyclus van rouw, die een ongekende revolutionaire kracht met zich meebrengt. Iedere herdenking vielen er weer nieuwe doden, die opnieuw herdacht moesten worden met nieuwe betogingen. Na de eerste gewelddadige reactie van het regime van de Shah, richtten zijn tegenstanders zich op een algehele staking die het land plat legde. Ondertussen groeide met iedere gewelddaad de afkeer van de Shah, en de steun voor de oppositie. De protesten tegen de Shah begonnen, net als nu, in eerste instantie niet als protesten ter omverwerping van het regime. Ook de Shah was inherent niet in staat zijn bewind te hervormen, zonder de controle te verliezen. Het is afwachten of deze lijn dit keer herhaald zal worden. Wat Iraniers 30 jaar geleden erdoorheen sleepte, was een ongekende drang tot verandering, een hoog incasseringsvermogen en bovenal het feit dat er nooit werd opgegeven. De komende dagen en weken gaan we zien of Iran opnieuw in staat is in opstand te komen tegen hun onrechtvaardige heersers, en veranderingen zelf af te dwingen.

Reacties (27)

#1 Anoniem

Achmadinejad heeft veel aanhang op het platteland en in de arbeidersklasse, al rest de vraag of dit genoeg is voor een overwinning.
Ik las op de site van de guardian dat hij bij de vorige verkiezingen juist minder steun had op het platteland dan in de steden.

  • Volgende discussie
#2 Anoniem

Veertig miljoen stemmen waren binnen een paar uur geteld en hierbij werden geen vertegenwoordigers van oppositiekandidaten toegelaten.
Dat gebeurd in Nederland ook.

Overigens hoor ik je niets zeggen over de kiesdistricten waar de opkomst hoger dan 100% was? Dat lijkt me toch een ‘iets’ sterker bewijs van fraude.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3 Mark Thiessen

Beste Anoniem,

In de steden heeft Achmadinejad vooral aanhang bij de armere klassen (vooral het zuiden van Teheran) en de wat conservatieve Shiieten. Op het platteland is het de vraag wat er nog van zijn steun over is, zoals je op de website TehranBureau kan lezen http://tehranbureau.com/irans-rural-vote-and-election-fraud/

de opkomst in kiesdistricten zegt in principe niet zoveel, zo lang het gehele plaatje niet bekend is. In Iran mag je kiezen waar je wil, en dus kunnen kiezers ineens massaal in andere districten stemmen. Maar verdacht is het natuurlijk wel, net als het feit dat in veel gebieden mensen dit jaar ineens op Achmadinejad gestemd zouden hebben terwijl ze de vorige keer op de hervormer Kharroubi stemden.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#4 frans

De opstand van 1979 werd gesponsord door de cia,
en deze opstand word ook vooral opgeblazen door de westerse en israelische media.In nederland is ook wel eens en relletje,wanneer je dat filmt ziet het er net zo uit.Een voetbal relletje is nog niet meteen een coupe!!
De bbc is alweer betrapt,op het knippen van een foto van een doodgewone menigte.En word dan gebruikt als foto van een opstand.gaaap.
Word de europeese volks-opinie,weer eens klaargestoomd voor een oorlogje ofzoiets???
Heeft een van jullie weleens Achmedinejad echt horen spreken?Of hebben jullie vooral derden OVER hem horen spreken/zien schrijven.
Zonder oorlog krijgen wij ons pensioen helaas niet…..Fijne dag!!!

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#5 Bookie

@4 Ja bij de VN. Gaat die reli-idioot het hebben over de Mahdi.
Dat van de BBC waren 2 demonstraties op hetzelfde plein.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#6 frans

@5 wookie
De hele twitter hype is ook vanuit israel geregeld,er waren een paar duizend accounts aangemaakt,de dag voor de rellen.Al deze accounts waren vriendjes van elkaar,en in het engels.Wel cool bedacht,ik moet het ze geven!!
maar nee ik ben geen holocaust-ontkenner.

http://www.youtube.com/watch?v=IX2PgU4Tzpk

Kon wel eens een ander geluidje voor je zijn.
De joden die onderdrukt worden door de staat israel.Orthodoxe joden die openlijk de palestijnse gewapende strijd steunen…

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#7 maarten

@4 ik heb vandaag toch al 2 bloedige filmpjes van beschoten betogers gezien. er een veelvoud aan fotos. Het gaat daat kennelijk behoorlijk gewelddadig aan toe. De protesten lijken deels een roep om meer vrijheid te zijn en verdienen dus wel morele support. Maar wat betreft de andere kandidaten die aan de verkiezingen meededen hoeven we ons geen illusies te maken. Het zijn echt geen lieverdjes.

@tiessenmark beetje lang maar tog n leuq stukkie.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#8 larie

De “rol” van internet dingen is te nieuw, onderkend, maar doorslaggevend uiteindelijjk op iets langere termijn.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#9 Carlos

Mijn hemel, die reacties van ‘frans’ zijn wel erg dom, volgens mij is hijzelf een CIA gestuurde querulant om dit hoogopgeleide blog dommer te doen lijken? Of frans doet aan Kunst & Ironie, in dat geval heb ik niks gezegd.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#10 gbh

volgens sommige mensen ligt hun verstopte wc zelfs nog aan de cia

ik hoop dat het huidige regiem valt en iran een plek in de wereld krijgt die het verdient, is een land met veel potentie

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#11 of Nine

Ssshhhht Carlos, je weet niet with hwo you’re dealing here. Volgens mij is frans een hypergeheimagent van een ander zonnestelsel.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#12 christinA eijkhout

Ik heb geen idee of iets ten opzichte van een nieuwe regering lukt.
Er zijn aardig veel belangengroeperingen die elkaar nu al in de haren zitten.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#13 Mark thiessen

@Maarten bedankt, het is moeilijk kort en bondig te zijn over dit onderwerp.

Je draagt een interessant punt aan. Mousavi komt zelf uit de krochten van de islamitische republiek, en je kan je afvragen in hoeverre hij iets zou veranderen. On ieder geval niet wat betreft buitenlandbeleid of het kernprogramma, want daar gaat de Iraanse president niet over.

Je weet echter niet hoe dit soort massaprotesten aflopen. Het begon tegen de verkiezingen, gaat nu al steeds meer over hervormingen, en wie weet verliest mousavi straks ook de controle over wat er in beweging is gezet. Denk aan sovjetunie en gorbatsjov.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#14 Mark thiessen

@Frans een serieuze reactie dan maar?

In iran bestaat een grap. Wat zie je wanneer je onder khomeinis baard kijkt? Made in Brittain. Complotdenken is daar vrij algemeen. De CIA had echter niets te maken met de revolutie, behalve dan Amerikaanse ogingen om juist de shah te laten zitten. Daar lagen de Amerikaanse belangen. Na de revolutie werden er wel paniekerige gesprekken gevoerd met naasten van khomeini, maar die werden al snel van Iraanse zijde afgekapt.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#15 Duns Ouray

Vandaag zou de Raad der Hoeders hebben bekendgemaakt dat er inderdaad gefraudeerd is. In 50 steden zijn meer stemmen uitgebracht, dan er kiesgerechtigden zijn.

Ben benieuwd wat Mark Thiessen daar van vindt? Wie trekt er aan de touwtjes bij de Raad der Hoeders? Is dat Rafsanjani?

Hoe groot is de schisma binnen het regime?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#16 Dubois

@4&14 ik heb ergens gelezen ,dat als amerika niet zo zijn best had gedaan om de ayatollahs te bestrijden. ( dit door saddam te steunen en over te halen iran aan te vallen).
Het regime door de burgers allang was afgezet.
Die oorlog heeft de ayatollahs alleen steviger in het zadel gezet.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#17 christinA eijkhout

Ook al is dat bekend gemaakt, ze willen niets aan de uitslag veranderen.
Khamenei trekt uiteindelijk aan bijna alle touwtjes. Rafsanjani lijkt afgeserveerd te zijn.
Onderling zijn ook veel ayatollahs verdeeld, maar een schisma zie ik niet.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#18 gbh

@Mark thiessen, als Achmadinejad gaat is het ook gebeurd met Khamenei en omgekeerd, kan dus zeker wat veranderen

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#19 KJ

Weet men inmiddels nou al precies hoe het zat met het 1-2-tje tussen Reagan en de vrijlating van de gijzelaars ? En later Iran/contra ? Ik zou het helemaal niet gek vinden als er onder de baard van Khomeini ‘made in the USA’ stond.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#20 Willem

Een oud Perzisch gezegde luidt:

‘Wij onthoofden u met katoen’.

Het betekent dat papier machtiger is dan het zwaard. Vertaald naar het digitale tijdperk zou ik zeggen: blog !

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#21 Fail

Khomeini woonde in Parijs…

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#22 Karl Kraut

De Amerikanen hebben de Shah welbewust laten vallen, omdat hij kernenergie wilde:

By May 1979, the new Khomeini regime had singled out the country’s nuclear power development plans and announced cancellation of the entire program for French and German nuclear reactor construction.

Iran’s oil exports to the world were suddenly cut off, some 3 million barrels per day. Curiously, Saudi Arabian production in the critical days of January 1979 was also cut by some 2 million barrels per day. To add to the pressures on world oil supply, British Petroleum declared force majeure and cancelled major contracts for oil supply. Prices on the Rotterdam spot market, heavily influenced by BP and Royal Cutch Shell as the largest oil traders, soared in early 1979 as a result. The second oil shock of the 1970s was fully under way.

Indications are that the actual planners of the Iranian Khomeini coup in London and within the senior ranks of the U.S. liberal establishment decided to keep President Carter largely ignorant of the policy and its ultimate objectives. The ensuing energy crisis in the United States was a major factor in bringing about Carter’s defeat a year later.
(…)
Carter’s security adviser, Zbigniew Brzezinski, and secretary of state, Cyrus Vance, implemented their ‘Arc of Crisis’ policy, spreading the instability of the Iranian revolution throughout the perimeter around the Soviet Union. Throughout the Islamic perimeter from Pakistan to Iran, U.S. initiatives created instability or worse.”

Dat was allemaal nog in het kader van de Koude Oorlog, maar met het profiel van wat allemaal nog zou volgen.

— William Engdahl, A Century of War: Anglo-American Oil Politics and the New World Order, © 1992, 2004. Pluto Press Ltd. Pages 171-174.

http://www.payvand.com/news/06/mar/1090.html

http://www.engdahl.oilgeopolitics.net/

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#23 Mark Thiessen

Vandaag heeft de Raad van Hoeders bekend gemaakt dat de verkiezingen eerlijk zijn verlopen. Hun onderzoek naar onregelmatigheden is dus blijkbaar afgerond.

Rafsanjani is zeker nog niet afgeserveerd. Op Khamenei na lijkt me dat de machtigste man van Iran, en die is zeker op de achtergrond bezig. Bovendien verliest het bewind van Khamenei steeds meer legitimiteit bij de bevolking.

@karlkraut De VS hielp de Shah volgens mij juist bij zijn zoektocht naar kernenergie (wapens?)

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#24 Erik van Luxzenburg

Best kans dat het slaagt, ondanks het blokkeren van GSM en internetverkeer door de leiders van Iran. In 1979 had men ook geen Twitter en GSM en was het telefoonverkeer veel beperkter.

De mond-op-mond communicatie gaat in landen als Iran snel. Als de kritieke massa eenmaal bereikt wordt door de protesten dan gaan ook de “natuurlijke aanhang” van Achminedjad mee in de stroom en houdt niets ze meer tegen.

Het is daarnaast wachten op de eerste scheurtjes in de machtsmachine van Revolutionaire Garde, Raad van Hoeders etc…. Er zijn al wat fricties binnen de fracties!

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#25 stefan

Dr. Mahmoud Ahmedinejad won de verkiezingen. Hij heeft duidelijk steun van meer dan de helft van de stemmers. De oppositie kan “fraude” schreeuwen tot in de eeuwigheid, maar er is totaal geen bewijs voor fraude tot nu toe, alleen vermoedens.Dus de leugens dat er op grote schaal in Iran is gefraudeerd, wordt nu zelfs door de hoofd Israelische geheime dienst tegengesproken. De fraude is even groot als in een normaal ontwikkelde democratische land.Ik zou graag zien dat iemand uitleg geeft over waar de 400 miljoen dollar voor “covert operations” die het Amerikaanse congres vorig jaar goedkeurde aan besteed is in Iran.Zoals indertijd bij Chavez in Venezuela,Servie, probeert Amerika nu ook in Iran doormiddel van door de CIA gesteunde groepen Iran te destabiliseren.Er zal ook voldoende infiltratie zijn in studentenbewegingen om flink wat amok te schoppen. Daarna gaat het spelletje vanzelf lopen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#26 Raven

Ayatollah Ali Khamenei laat weten dat hij trots op u is stefan. Moge uw loyaliteit u vrede en voorspoed brengen voor u en de uwen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#27 stefan

@Raven: Moussavi laat weten dat hij trots op u is. Moussavi,eerste minister was in de regering van Ayatollah Khomeini in de tachtiger jaren.Pardon?Hij wordt verantwoordelijk gehouden voor de massa executies in 1980 en 1981 en in de zomer van 1988 waarbij dertigduizend politieke gevangenen werden geëxecuteerd en begraven in massagraven.Dat de CIA een “kleurenrevolutie” in Iran kan bewerkstelligen, lijkt me sterk Net als in Moldavië wordt er geprobeerd een twitter/revolutie te bewerkstelligen (in Moldavië mislukte dit).Ik zou graag zien dat iemand uitleg geeft over waar de 400 miljoen dollar voor “covert operations” die het Amerikaanse congres vorig jaar goedkeurde aan besteed is in Iran. http://axisoflogic.com/artman/publish/Article_56090.shtml http://www.meervrijheid.nl/?pagina=1838

  • Vorige discussie