COLUMN - Mijn vertrouwen in de politiek is de afgelopen anderhalf jaar grondig aan gort gegaan. Al die nalatigheid, al het gelieg en gedraai, al dat vooruitschuiven en gedraal – het komt me de neus uit. In Groningen weten de mensen met kapotte huizen nog steeds niet waar ze aan toe zijn, veel gedupeerden van het kindertoeslagenschandaal moeten nog altijd soebatten om erkenning en compensatie – en soms zelfs om hun kinderen terug te krijgen, die door Jeugdzorg uit huis zijn gehaald.
Inzake de coronacrisis ligt het volgens het kabinet altijd aan anderen. Rutte geeft nog steeds niet toe dat het kabinet heeft gestuurd op groepsimmuniteit, ook al liggen er via WOB-verzoeken inmiddels stukken op tafel waaruit blijkt dat dit streven wel degelijk leidend is geweest. De teller van de ‘oversterfte’ tijdens de pandemie – de hoeveelheid mensen die meer dan in een vergelijkbare periode zijn overleden – stond begin november op 25.000 mensen. Dat komt neer op 10 procent meer doden dan ‘normaal’. In Duitsland is die oversterfte slechts 3 procent, in Denemarken zelfs 2.
Ik ben niet de enige die is afgeknapt. Het deel van de bevolking dat nog vertrouwen heeft in de corona-aanpak van het kabinet is volgens een onderzoek van het RIVM gedaald tot 16 procent: de meeste mensen staan harder ingrijpen voor.
Ook elders gaat het niet goed. Terwijl het kabinet bedrijven steunt met coronagelden, moeten zzp’ers het zelf maar uitzoeken en bijt de kunst- en cultuursector op een houtje. Zorgpersoneel valt om en uit, en er vertrekken veel medewerkers. De wooncrisis duurt maar voort: er wordt weinig gebouwd, fatsoenlijk geprijsde huurwoningen zijn dun gezaaid en de prijs van koopwoningen blijft maar stijgen. Energiebedrijven vallen om, hun klanten krijgen toptarieven van hun nieuwe leverancier door de strot geduwd. Het heilige geloof in de vrije markt heeft wonen, werken, zorg en onderwijs aangevreten.
De stikstofcrisis lijkt vergeten, maar Schiphol zal toch echt moeten krimpen, terwijl boeren meer tegen mest en methaan moeten doen. Je zou denken dat de tijd rijp is voor een groot debat over de intensieve veehouderij, die niet alleen veel dierenleed veroorzaakt, maar ook grote invloed heeft op de klimaatcrisis.
En nu krijgen we een nieuw oud kabinet. Het is precies hetzelfde als het vorige, met her en der wat personeelswisselingen, maar men belooft ditmaal ‘elan’ – niet echt een kenmerk waarop we de deelnemende partijen eerder hebben kunnen betrappen. De coalitie heeft een zeer krappe meerderheid in de Tweede Kamer (77 zetels) en een minderheid in de Senaat (32 van de 75 zetels). Enig lichtpuntje: het nieuwe kabinet zal voor elk plan steun buiten de eigen gelederen moeten zoeken om het door de Eerste Kamer te kunnen loodsen. Groot nadeel: het zal eindeloos marchanderen worden, en pappen en nathouden doen we al te vaak.
Ik word er niet vrolijker van, ongeacht hoe vaak Mark Rutte ook speelt dat ie in een jolige bui is.
Deze column van Karin Spaink verscheen eerder in Het Parool.
Reacties (21)
het nieuwe kabinet zal voor elk plan steun buiten de eigen gelederen moeten zoeken om het door de Eerste Kamer te kunnen loodsen. Groot nadeel: het zal eindeloos marchanderen worden, en pappen en nathouden doen we al te vaak.
Dat is alleen een nadeel als de oppositiepartijen zich met een fooi afschepen laten.
Een probleem is volgens mij dat politici op een gegeven moment elkaar persoonlijk te veel gunnen, en dan te weinig aan hun kiezers denken.
Be careful what you wish for.
In het coalitieakkoord zit veel beleid wat al langere tijd op het wensenlijstje van links staat: verhoging minimumloon, afschaffen studielening, gratis kinderopvang, stevige aanscherping klimaatdoelen. Natuurlijk, op sommige onderdelen gaat het niet ver genoeg, zouden linkse partijen zelf net een andere oplossing kiezen, of vinden linkse partijen het een slechte ontwikkeling. Maar als je de kont tegen de krib gooit is het resultaat niet dat je je over de hele linie je zin krijgt, maar vooral dat de dingen waar je in de basis positief over bent niet worden aangenomen, terwijl de dingen waar je pertinent tegen bent met steun van Ja21 wél doorgaan.
Realistische verwachtingen lijkt me belangrijk; overschat de linkse onderhandelingspositie in deze versnipperde kamer niet. En het helpt als hun kiezers hierin ook enig realisme aan de dag leggen.
De punten van je wensenlijstje die ook in het regeerakkoord staan heb je al binnen en als die niet gerealiseerd worden, is het hommeles in het kabinet en komt het kabinet zijn beloftes niet na. Nu is het dus zaak voor de oppositie om te vechten voor meer.
Wat is belangrijker, dat de wetgeving die je ondersteunt er daadwerkelijk komt, of dat er hommeles komt in het kabinet?
Door het ontbreken van een meerderheid in de eerste kamer klopt het niet dat je de zaken in het regeerakkoord al binnengehaald hebt, ze moeten immers nog door de eerste kamer waar het kabinet geen meerderheid heeft.
Natuurlijk levert dat links onderhandelingsruimte op, en die moeten ze ook gebruiken. Maar die ruimte is niet oneindig, en er zijn ook risico’s aan verbonden. Voorbeeld is de regeringsvorming, de harde eisen van de linkste partijen zorgden ervoor dat ze nu niet in het kabinet zitten. Het kabinet heeft ook alternatieve opties om een meerderheid te halen in Ja21, dat beperkt de onderhandelingsruimte want er is een serieus risico dat het voorgenomen beleid juist rechtser wordt om steun van Ja21 te krijgen. Wel kernenergie, geen rekeningrijden, om maar een mogelijkheid te noemen.
Inderdaad zijn de linkse partijen in de minderheid.
Maar elke coalitie-vorming verzwakt de Tweede Kamer, dus als een coalitie steun bij andere partijen zoeken moet, is dat democratischer.
(en zoals Spam opmerkt, is de vraag of de CU en en D66 tevreden blijven als alleen plannen doorgaan waar Ja21 het mee eens is.)
Maar op wie worden CU en D66 dan boos in dit scenario denk je? Niet op hun coalitiepartners, als linkse partijen alleen maar dwars liggen en onhaalbare eisen stellen. Je krijgt er geen beter beleid mee, linkse partijen falen om hun partijprogramma te realiseren.
Ah, daar hebben we het bekende spelletje van Cerridwen weer. Binnen een handjevol reacties is:
verdraaid tot:
@Hans, Wat Cerridwen doet is eigenlijk heel slim. Nu al beginnen met de schuld van het falen van het kabinet bij de oppositie leggen.
Doen de NOS/RTL en overige media ook meestal.
Als er iets schandaligs gebeurt koppen de nieuws media: de kamer is kritisch.
Nee, de oppositie is kritisch, de kamer steunt het kabinet.
Men zou het moeten berichten zoals het is. De kamer is niet kritisch, het schandalige beleid wordt actief gesteund door de coalitie partijen.
@Cerridwen. De oppositie hoeft helemaal niets. De oppositie kan zaken vragen, maar nooit eisen. De oppositie hoeft zich niet als makke lammetjes, als epigonen te onderwerpen.
Als de regering met het vliegtuig naar Berlijn wil, en de oppositie met de trein naar Parijs. Dan is het helemaal niet constructief als de oppositie op een (deel) onderwerp akkoord gaat. Dan eindigt men nog steeds in Berlijn, maar dan met de trein.
En dat is een metafoor voor wat Cerridwen en de coalitie graag ziet. De rechtvaardiging voor wanbeleid wordt gevonden in het argument dat de oppositie ook akkoord was. De hoofd verantwoordelijken blijven zo buiten schot.
Ook ik ben het vertrouwen in de overheid, politiek helemaal kwijt en dat is jaren geleden al begonnen, toen het in Groningen maar niet wilde vlotten met alle beloftes van compensatie enz. Ondanks dat ik in de Randstad woon, vind ik het beleid hierover schunnig nog steeds. Ik kan er veel over schrijven, maar dat doe ik niet. Dit nieuwe kabinet (vieze wijn, oude zakken!) wordt nu al Sinterklaaskabinet genoemd. Dat wordt ellende in de toekomst, want al die geleende miljarden moeten ééns worden terugbetaald….
En o ja, de laagste inkomens moeten juist voor de kinderopvang meer gaan betalen de komende jaren, de hoogste beduidend minder. En tachtig eurocent in vier jaar erbij, minimumloon, is toch reuze riant en rechtvaardig, nietwaar?
Die lui in Den Haag zijn al jaren losgezongen van de realiteit. Kijk maar naar het toneelstukje dat ze gisteren opvoerden…
Ik vind het weerzinwekkend….
Mjwah… toch zie ik je kritiek alle kanten op vliegen: ze hebben te veel macht, oh nee, te weinig. ZZP-ers en kunst- en cultuur gaat slecht: jeetje wat verwacht je dan? Schiphol moet krimpen, maar het is wel de bedoeling dat we ZZP-ers en de cultuursector met gratis geld omhoog houden? Hoe denk je in godvredesnaam dat deze wereld in elkaar steekt?
Ik ben het met je eens hoor: ook ik zie liever Ruttes rug. Maar dit noem je ‘niet constructieve kritiek’. En ‘onrealistisch’ op de koop toe. Ik had even hoop, maar je hebt weer helemaal je oude vorm terug Karin: een onwereldse spuit-11.
Het gaat om “gelijke monniken, gelijke kappen”.
Waarom zouden bedrijven meer coronasteun krijgen dan zelfstandigen?
In het geval van KLM is het wel heel extreem: zo’n 80.000 euro per werknemer.
Met zo’n bedrag kun je zelfs de klompenindustrie in leven houden!
Weliswaar is de steun voor KLM voor een groot deel een lening, maar als die niet terugbetaald wordt, is het alsnog een gift.
(en zelfstandigen willen ook best een lening die ze alleen hoeven terug te betalen als er nog iets overblijft na betalen van de huur, materiaalkosten en salariskosten.)
In hoeverre houd jij je zelf hieraan, als je zo aan het hakken bent op de steun voor KLM? Daar werken ook heel veel mensen, die anders hun baan kwijt raken. Bij KLM tel je het bedrag aan leningen bij de steun op, terwijl je de belastinguitstel die ondernemers kunnen aanvragen achterwege laat.
Sowieso is het wel eens tijd om te beseffen dat steun niet perse positief is: uit belastinggeld worden mensen betaald om niets te doen, terwijl veel sectoren staan te springen om mensen. Dat geldt voor KLM net zo goed als voor zzp’ers in de culturele sector.
Leidt belastinguitstel tot kwijtschelding van belasting?
Er wel een verschil tussen de steun voor KLM en het belastinguitstel (die volgens mij ook voor de KLM geldt, als het nodig is).
De overheid heeft garanties aan KLM verstrekt.
Daardoor kan KLM leningen afsluiten. Als KLM die leningen niet terugbetaalt, komen het voor rekening van de overheid.
Misschien gaat KLM dan alsnog failliet, maar de salarissen e.d. zijn dan al betaald.
Bij kleine ondernemers zit vaak meer privé-vermogen in het bedrijf.
Of ze moeten hun woning verkopen als het bedrijf schulden krijgt. Ook als de belastingdienst de schuldeiser is.
Van de belastinguitstel gaat ook niet alles alsnog betaald worden, in die zin loopt de overheid hier ook flink risico. Ik schat in meer risico dan bij de leningen van KLM, de luchtvaart trekt op de wat langere termijn wel weer bij.
Het gaat me om het vreemde fenomeen dat je de overheid inconsistentie verwijt, terwijl je zelf ook geen consistente mening hebt over het geven van financiële steun om bedrijven/ondernemers en werkgelegenheid overeind te houden.
De regels voor belastinguitstel gelden ook voor KLM.
Maar KLM heeft extra steun gekregen, naast de coronasteun.
Dat vind ik inconsistent.
Voor zover ik weet houdt het belastinguitstel geen kwijtschelding in, dus de risico’s zijn klein.
Als een bedrijf failliet gaat, heeft de belastingdienst voorrang op andere schuldeisers. En veel kleine ondernemers zijn hoofdelijk aansprakelijk.
Als de vooruitzichten in de luchtvaart echt goed waren, had KLM zijn leningen wel bij een bank kunnen regelen.
Ik zal iets later/verderop mijn mening over overheidssteun schrijven.
[ Maar KLM heeft extra steun gekregen, naast de coronasteun. Dat vind ik inconsistent. ]
Als de KLM failliet gaat komen al die internationale landingsrechten van de KLM vrij.
Die landingsrechten zullen dan grotendeels naar andere luchtvaartmaatschappijen gaan die geen binding met Schiphol hebben.
Zo verliest Schiphol zijn hub-functie.
Zo verloor Brussel zijn hub-functie toen Sabena failliet ging.
Ik ben met u eens dat steun ertoe leiden kan dat mensen onnodige dingen (of niets) doen.
Eigenlijk zou er steun moeten zijn:
– voor bedrijven die we straks nodig hebben (windmolenbouwers? zonnepalen? bio-boeren? trapliften? )
– voor ondernemers die moeten stoppen door overheidsbeleid (kolencentrales krijgen een vergoeding als ze dicht moeten, zoiets zou ook kunnen gelden voor caféhouders of theatermakers).
En dan kunnen we mensen inzetten waar we ze nodig hebben.
(onderwijs? zorg? IT?)
Het is hubris om te denken dat wij in staat zijn om centraal te bedenken waar mensen ‘nodig’ zijn, en waar ze overbodig zijn. De samenleving / economie is daar veel te complex voor. Daarin laten we ‘de markt’ het meeste werk doen. En wie zijn wij om voor anderen te bepalen welk werk nodig is en welk niet? Uiteraard stuurt de overheid hierop bij door regels te stellen en in de besteding van het belastinggeld. Maar dit willen micromanagen leidt meestal alleen maar tot hogere kosten en meer tijd, en het is dus logisch dat generieke regelingen de voorkeur hebben, tenzij… Zo is de coronasteun ook opgezet. Mensen kunnen daarin soms teveel geld gekregen hebben en soms te weinig, maar dat is colletoral damage in het grote doel om de economie en de koopkracht overeind te houden. In dat doel is de Nederlandse regering ruimschoots geslaagd lijkt mij.
Ik denk dat de overheid sommige dingen beter dan de markt regelen kan.
Dat gold bijvoorbeeld voor het standaardiseren van gewichten en lengtematen, het geldt (nog steeds, denk ik) voor het onderwijs, en waarschijnlijk ook voor medisch onderzoek.
Hoe dan ook moet de overheid beslissen waar mensen nodig zijn: Geld dat aan wegen besteed wordt, wordt niet aan dijken besteed. En als je aan allebei meer uitgeeft, gaat het weer ten koste van iets anders.
Ook bij het onderwijs bepaalt de overheid dat taal wel nodig is voor een VWO-diploma, en biologie niet.
Bij overheidssteun zou volgens mij moeten gelden:
– bedrijven en ondernemers die slachtoffer worden van een overheidsmaatregel, hebben in principe recht op een schadevergoeding
(behalve als ze vooraf konden verwachten dat de maatregel komen zou).
– mensen die slachtoffer worden van een calamiteit, zouden door de overheid geholpen worden moeten.
In principe zou de bijstandswet enz. voldoende moeten zijn om te kunnen eten, wonen, en de kinderen een goede opleiding te geven.
– specifieke bedrijven (of bedrijfstakken) moeten gesteund worden als we ze hard nodig kunnen hebben.
Ooit was dit voor de EU de reden om de boeren te steunen.
Bij de problemen van caféhouders kun je twisten of het door een calamiteit of door overheidsbeleid komt:
De pandemie is een calamiteit, de lockdown is een overheidsmaatregel.
[ – bedrijven en ondernemers die slachtoffer worden van een overheidsmaatregel, hebben in principe recht op een schadevergoeding ]
De NAM in Groningen?
En burgers?
[ – mensen die slachtoffer worden van een calamiteit, zouden door de overheid geholpen worden moeten. ]
Waarom? Pech hoort bij het leven.
Ik ben vóór solidariteit in deze, maar de overheid is uiterst wispelturig. Breekt de dijk door dan krijg je niets, stroomt de rivier in Limburg over krijg je wel geld.
Ben je het enige slachtoffer, krijg je niets, ben je één van de honderd, krijg je opeens wel geld.