Italiaans politiek theater

ELDERS - De nieuwe Italiaanse regering van premier Letta heeft het moeilijk. Ondertussen blijft de rest van Europa onverschillig voor de druk van de migratie uit Afrika waar het land bijna alleen voor moet opdraaien.

Standard & Poor’s verlaagde dinsdag j.l. de financiële status van Italië tot BBB. Maar wat moeten we met die ratings als de beoordelaars zelf toegeven dat we ze niet serieus moeten nemen? Opmerkelijk genoeg blijven economen de slagen in de lucht nog steeds volgen. “Italië moet niet de consumptie aanwakkeren, maar zijn ruggengraat laten zien”, schrijft een gelovige in Republica. Zo kreeg het vertrouwen van de Italianen in hun nieuwe links-rechtse coalitieregering van premier Letta opnieuw een knauw.

De parlementariërs van de coalitiepartijen deden er woensdag nog een schepje bovenop met een eendaagse staking uit protest tegen de laatste stappen in een juridische procedure tegen Sylvio Berlusconi. De vrees voor de val van Letta is bij zijn partijgenoten van de linkse  Partido Democratico kennelijk zo groot dat ze nu zelfs hun grootste tegenstander zijn gerechte straf voor belastingontduiking willen laten ontlopen. De partij van Berlusconi vindt dat het Hooggerechtshof overhaast te werk gaat als het al deze maand bijeenkomt voor de finale in het proces tegen hun leider. Maar uitstel zou er toe kunnen leiden dat al het werk weer opnieuw moet worden gedaan.

De leider van de oppositiepartij M5S Beppe Grillo typeerde de situatie als volgt: “We zijn niet langer een parlementaire republiek en misschien zijn we wel helemaal geen democratie meer.” Hij suggereerde president Napolitano nieuwe verkiezingen uit te schrijven. Maar het is de vraag of hij dan op een even grote aanhang kan rekenen als bij de vorige verkiezingen, die nog geen half jaar geleden zijn gehouden. De overwinning van Grillo begin dit jaar heeft nog geen zichtbare resultaten opgeleverd in de Italiaanse politiek. Bijna negen miljoen stemmen, een kwart van het Italiaanse electoraat, kreeg Grillo’s Vijf Sterren Beweging in februari met de belofte om korte metten te maken met de oude Italiaanse politieke tradities. Maar inmiddels is er van die glorie weinig meer over. De oude partijen domineren het beeld. Grillo’s compromisloze houding heeft hem veel kritiek opgeleverd, zowel binnen als buiten zijn partij. Maar hij houdt nog steeds de steun van Dario Fo (87), de wereldberoemde theatermaker die voorspelt dat zijn protégé  met een derde acte komt.

Elders in Rome is dit voorjaar ook een nieuwe speler op het toneel verschenen. Paus Franciscus lijkt echter voor meer vernieuwing te zorgen dan de seculiere autoriteiten in de Camera dei Deputati. Zijn eerste reis buiten Rome ging maandag volgens veler verassing naar het Italiaanse eilandje Lampedusa, voor de kust van Libië, waar al jaren bootvluchtelingen uit Afrika aanspoelen. Hij droeg een mis op ter nagedachtenis van de 18.000 migranten die sinds 1988 de overtocht niet hebben overleefd. “Vergeef ons” sprak hij deemoedig. En hij bekritiseerde de “globalisering van de onverschilligheid” die hij verantwoordelijk acht voor het voortbestaan van deze toestand.  De dag na het bezoek van de paus werden al weer honderden vluchtelingen gemeld. In de eerst vijf maanden van dit jaar zijn al 4.319 vluchtelingen geteld. Italië kan meer doen aan hun opvang, maar het gaat in feite om een Europees probleem dat om gezamenlijke Europese oplossingen vraagt. Het is vooral de onverschilligheid van de andere Europese regeringen die door paus Franciscus onder de aandacht wordt gebracht.  Daar mogen die regeringen zich nu wel eens wat van aantrekken, schrijft de Oostenrijkse Wiener Zeitung. Voor de redding van banken hebben ze miljarden over gehad. Kan er dan niet een klein beetje van af om een menswaardige opvang te regelen voor vluchtelingen?

Italië en de andere zuidelijke landen dragen voor geheel Europa de lasten van groeiende migratiestromen. Een al jarenlang bestaand probleem waarvoor geen enkel ander land zijn nek durft uit te steken.  Laat maar doormodderen. Met alle gevolgen van dien voor de economie van die landen, een toenemend racisme, en een afnemend vertrouwen in de politici die steeds meer moeite hebben om een aanvaardbare uitweg uit de crisis te vinden.

Een treurig aspect van de sociale problematiek van migranten in Italië is de mensenhandel en seksuele uitbuiting.  Daarbij zijn, zoals we uit de hoogste regeringskringen weten, ook Italiaanse meisjes betrokken. Misschien kan paus Franciscus daar ook eens een mis voor opdragen. Dan zou hij zich definitief als vernieuwer kunnen vestigen.