Integratie is niet mislukt

Dit is een gastbijdrage van Güven Erkaslan (@erkaslan), meer is op zijn eigen blog te lezen.

De Amerikaanse realiteit

Tweehonderd jaar lang zijn er miljoenen mensen, uit alle wereldhoeken, met diverse culturen, geloven, sociale achtergronden en talen, naar Amerika gegaan. Wie de integratie van deze migranten nader beschouwt komt tot de conclusie dat er enkele impulsen achter deze beslissingen zitten: deze migranten kwamen niet om op te gaan in de Amerikaanse samenleving, maar zochten een beter leven. Ze bleven hun oude taal spreken, behielden hun oude gewoontes en geloven en droomden elke dag opnieuw van terugkeer. Hun kinderen –de tweede generatie- koesterden niet meer naar het land van herkomst, maar groeiden op met één been in de oude cultuur en een been in de nieuwe. Dit leidde tot problemen.

De tweede generatie deed het altijd beter dan de eerste generatie migranten. Zij werden uiteindelijk onderdeel van de Amerikaanse samenleving: spraken namelijk goed Engels, vluchtten naar de Amerikaanse VINEX-wijken en begaven zich in de Amerikaanse netwerken en zijn gaandeweg succesvol geworden op de arbeidsmarkt. Kortom, na twee of drie generaties waren de kinderen van de eerste generatie immigranten volledig geïntegreerd, wat wij toe moeten juichen. Dit laat zien dat deze mensen meedoen in de Amerikaanse samenleving, participeren zich in het politieke, sociale, culturele leven en trots zijn op hun identiteit, niet zomaar Amerikaans maar: joods-Amerikaans, Russisch-Amerikaans, Italiaans-Amerikaans of Chinees-Amerikaans.

Rond 1840 ging het fout toen er complottheorieën in het leven werden geroepen dat Duitse en Ierse katholieken die vanuit Rome de opdracht zouden hebben gekregen om de Amerikaanse samenleving te overheersen en over te nemen. Ook was het ‘gebruikelijk’ dat Chinezen onmenselijk werden behandeld, Italianen gediscrimineerd werden, terwijl in 1942 de Japanse Amerikanen in kampen werden gestopt en joden van de Amerikaanse samenleving uitgesloten werden. Sommige verhalen zijn te vergelijken met wat er op dit moment in Nederland gebeurt, maar het is zeker niet zo erg als hoe het er in Amerika aan toe ging.

De Nederlandse realiteit

In 2004 heeft een parlementaire commissie onder leiding van Stef Blok geconcludeerd dat integratie van de immigranten en hun kinderen in Nederland redelijk goed gelukt is. Dit nieuws kwam onaangenaam en verrassend aan; nog voordat ze het rapport gelezen hadden, verwezen veel Kamerleden het rapport naar de prullenbak. De publicatie leverde veel negatieve reacties van politici en laconieke reacties van media op. Ieder individueel probleem werd –en wordt nog steeds- tot een groepsprobleem verheven, elk goed nieuws over integratie werd verbannen.

Op de meeste relevante gebieden maken de niet-westerse allochtonen een inhaalslag; zij naderen op het gebied van taal, onderwijs, carrière en arbeidsmarkt het gemiddelde van Nederland. Natuurlijk zijn er ook problemen, maar deze problemen hebben zij voornamelijk geërfd van de eerste generatie. De taal is voor de kinderen geen groot probleem meer, meer tweede- en derdegeneratie kinderen behalen een aan het HBO of de universiteit. Wat zou er eigenlijk mooier zijn dan trots zijn op de kinderen van eerste generatie kansarme, laaggeschoolde ouders uit Anatolië die succesvol meedoen en willen meetellen in de Nederlandse samenleving, onze samenleving. In Amerika is immers uitgesloten dat er in één generatie een zodanig grote sprong wordt gemaakt en de resultaten bemoedigend zijn. Dit geldt uiteraard ook voor de arbeidsmarkt; natuurlijk past niet iedereen in dezelfde trein en missen sommigen hem, maar deze generatie jongeren nadert al de Nederlandse collega’s.

Problemen zijn er natuurlijk ook. Laten we daar niet omheen draaien! Zo zijn er problemen met Marokkaanse –soms ook met Antilliaanse en Turkse- rotjongens, dat probleem kan niet onder het tapijt worden geschoven. Maar deze problemen moeten wij ook niet uitvergroten. Het is een probleem waarbij jongeren tussen 12 en 25 jaar betrokken zijn en deze groep jongeren heeft een laag sociaal-economisch profiel; deze jongeren komen moeilijk aan werk en missen net de aansluiting in het onderwijs. We vergelijken deze groep jongeren met de hele Nederlandse bevolking. In dit licht lijkt mij de moeite waard om ons af te vragen of de problematiek van zuipkeetjongeren, Breezer-meisjes, blowende jongeren en drinkende studenten en de voetbalhooligans niet net zo ernstig is als die van Marokkaanse en Antilliaanse jongeren.

In Amerika is het vanzelfsprekend dat de integratie een proces is dat vanzelf gaat en vooral veel geduld vereist. Reguleren zal zinloos zijn. Dit heeft men in Amerika geleerd, nu wij in Nederland nog. De afgelopen jaren ging het integratiedebat vooral over de positie van de godsdienst van niet-westerse allochtonen binnen de Nederlandse samenleving en werden de mensen met een islamitisch geloof weggezet als gevaarlijk, verachtelijk en ongewenst. Het wordt de tijd dat de toon anders wordt omdat het ook anders kan. Het is vooral de tijd dat de politici hun toon veranderen en de geboekte vooruitgang in de afgelopen vijftig jaar onderkennen in plaats van bagatelliseren en ermee stoppen elk individuele probleem te verheffen tot een groepsprobleem. En de media moeten hun verantwoordelijkheid durven nemen en niet die ene stomme moslim advocaat die niet voor de rechter wil opstaan uitnodigen, maar mensen met successen uitnodigen voor gesprek.

Elke samenleving is continu aan het veranderen en elke dag is er sprake van integratie. Daarom juist moeten wij niet denken dat integratie een eindproduct is, maar juist een proces is dat nooit af is: het zal nooit ‘lukken’ of ‘mislukken’.